Nazwisko rodowe i prawo nadania go dzieciom

W przypadku gdy ojcostwo nie jest ustalone, dzieci noszą nazwisko matki.

Inaczej jest w przypadku ustalenia ojcostwa dziecka pozamałżeńskiego. Jeśli ustalenie ojcostwa nastąpiło przed 13 czerwca 2009 r., to co do nazwiska dziecka pozamałżeńskiego obowiązywały poniższe zasady.

Jeżeli ojcostwo zostało ustalone przez uznanie dziecka, dziecko nosiło nazwisko ojca, chyba że ten za zgodą osób, których zgoda jest potrzebna do ważności uznania, złożył przy uznaniu dziecka oświadczenie, że nosić ono będzie nazwisko matki; jeżeli w chwili uznania dziecko ukończyło już trzynasty rok życia, potrzebne było także wyrażenie zgody przez dziecko osobiście.

Natomiast jeśli ojcostwo zostało ustalone na mocy orzeczenia sądu, to sąd w wyroku ustalającym ojcostwo albo sąd opiekuńczy w wydanym później postanowieniu nadawał dziecku na jego wniosek albo na wniosek jego przedstawiciela ustawowego nazwisko ojca. Jeżeli dziecko ukończyło lat trzynaście, do nadania nazwiska ojca potrzebne jest wyrażenie zgody przez dziecko osobiście. Czyli aby dziecko w tym wypadku nosiło nazwisko ojca, takowy wniosek musiało złożyć samo dziecko albo jego matka.

W przypadku ustalenia ojcostwa po 12 czerwca 2009 r. do nazwiska dzieci pozamałżeńskich stosuje się nieco inne zasady.

Jeżeli ojcostwo zostało ustalone przez uznanie, dziecko nosi nazwisko wskazane w zgodnych oświadczeniach rodziców, składanych jednocześnie z oświadczeniami koniecznymi do uznania ojcostwa. Rodzice mogą wskazać nazwisko jednego z nich albo nazwisko utworzone przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem ojca dziecka. Jeżeli rodzice nie złożyli zgodnych oświadczeń w sprawie nazwiska dziecka, nosi ono nazwisko składające się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca. Do zmiany nazwiska dziecka, które w chwili uznania już ukończyło trzynaście lat, jest potrzebna jego zgoda.

W razie sądowego ustalenia ojcostwa w toku postępowania matka dziecka oraz mężczyzna, którego ojcostwo zostaje ustalone, mogą złożyć oświadczenia w przedmiocie brzmienia nazwiska dziecka. Jeżeli złożą zgodne oświadczenia, ich stanowisko jest dla sądu wiążące i znajduje odzwierciedlenie w treści wyroku, który nadaje dziecku nazwisko zgodnie z treścią tych oświadczeń. Rodzice dziecka mogą wskazać jako nazwisko dziecka:

• nazwisko matki,
• nazwisko ojca,
• nazwisko złożone, utworzone z nazwiska matki i nazwiska ojca.

O kolejności członów nazwiska dziecka decydują rodzice. W przypadku braku oświadczeń bądź gdy oświadczenia rodziców nie są zgodne, sąd w wyroku nadaje dziecku nazwisko złożone, którego pierwszy człon stanowi nazwisko matki, a drugi człon – nazwisko ojca. Nazwisko takie nadaje sąd dziecku także wówczas, gdy jedno z rodziców bądź oboje nie żyją i dlatego nie jest możliwe złożenie przez nich zgodnych oświadczeń.

Jeżeli dziecko ukończyło trzynaście lat, do zmiany nazwiska jest potrzebna jego zgoda, niemniej nasz ustawodawca dopuścił możliwość zmiany nazwiska na warunkach wskazanych w ustawie z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska.

Zmiany imienia lub nazwiska można dokonać wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności gdy dotyczą zmiany:

• imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka;
• na imię lub nazwisko używane;
• na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione;
• na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada.

Powyższe wyliczenie nie stanowi katalogu zamkniętego, oznacza to, że w grę mogą wejść jeszcze inne ważne powody. Użyte przez ustawodawcę określenie „ważne powody” jest bowiem typowym zwrotem nieostrym, którego interpretację pozostawiono organom orzekającym w sprawie.

Zmiana nazwiska następuje w formie decyzji po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego. Decyzję wydaje kierownik stanu cywilnego. Widocznie organ uznał, iż Pańska siostra wykazała ważne powody usprawiedliwiające zmianę nazwisk dzieci.

Zmiana nazwiska małoletniego następuje na pisemny wniosek przedstawiciela ustawowego, którym zazwyczaj są rodzice. Żadna inna osoba nie może wystąpić z takowym wnioskiem. W przypadku gdy z wnioskiem o samoistną zmianę nazwiska dziecka wystąpi jedno z rodziców, do zmiany wymagana jest zgoda drugiego z rodziców, chyba że nie ma ono pełnej zdolności do czynności prawnych, nie żyje lub nie jest znane albo jest pozbawione władzy rodzicielskiej. Gdy dziecko ukończyło trzynaście lat, potrzebna jest również jego zgoda. W przypadku braku zgody dziecko pozostaje przy swoim dotychczasowym nazwisku.

W razie braku porozumienia między rodzicami każde z nich może zwrócić się o rozstrzygnięcie do sądu. Decyzja co do samoistnej zmiany nazwiska małoletniego dziecka zapada po uprawomocnieniu się postanowienia sądu.

Nie wiem, czy Pańska siostra była mężatką i przyjęła nazwisko męża, jednak informuję, iż zmiana nazwiska jednego z rodziców rozciąga się na małoletnie dzieci pod warunkiem, że drugi z rodziców wyraził na to zgodę, chyba że nie ma on pełnej zdolności do czynności prawnych, nie żyje lub nie jest znany albo jest pozbawiony władzy rodzicielskiej. Jeżeli w chwili zmiany nazwiska dziecko ukończyło 13 lat, do zmiany nazwiska dziecka jest potrzebne także wyrażenie zgody przez dziecko.

Podsumowując, skoro nazwisko dzieci zostało zmienione, oznacza to, że decyzja jest ostateczna. Niestety nie służą Panu środki mające na celu wzruszenie tej decyzji.