Związek z Niemką a nazwisko dziecka po ojcu

Nadanie nazwiska dziecku urodzonemu w Niemczech

Zadane przez Pana pytanie dotyczy kwestii nadania nazwiska dziecku urodzonemu w Niemczech, którego matka posiada obywatelstwo niemieckie, a ojciec obywatelstwo polskie. Rodzice nie zawarli związku małżeńskiego.

W prawie niemieckim kwestię nazwiska dziecka uregulowano w niemieckim Kodeksie cywilnym (w skrócie B.G.B.).

Co do zasady wedle prawa niemieckiego dziecko otrzymuje nazwisko wspólne rodziców (§ 1616 B.G.B.). Oczywiście, jako że nie pozostaje Pan z matką dziecka w związku małżeńskim i tym samym nie mają Państwo wspólnego nazwiska, przepis ten nie znajdzie zastosowania. 

Jeżeli nie ma wspólnego nazwiska, prawo niemieckie w zależności, czy:

1. władzę rodzicielską mają oboje rodzice (§ 1617 B.G.B.),
2. tylko jedno z rodziców (§ 1617a B.G.B.)

– przewiduje różne skutki prawne.

Oświadczenie o władzy rodzicielskiej

Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, to w urzędzie stanu cywilnego należy złożyć oświadczenie, jakie nazwisko będzie nosić dziecko.

W tym miejscu należy wskazać, że jeżeli rodzice nie są małżeństwem, władza rodzicielska nie przysługuje obojgu dziecka automatycznie. Należy mieć na uwadze § 1626a B.G.B., który stanowi, że władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, którzy w chwili urodzenia dziecka nie są małżeństwem, jeżeli: 1) złożą oświadczenie, że oboje będą wykonywać władzę rodzicielską, 2) wstąpią w związek małżeński.

Oświadczenie o władzy rodzicielskiej można złożyć jeszcze przed urodzeniem dziecka.

Tym samym, jeżeli nie zostaną spełnione wymogi z § 1626a B.G.B., władza rodzicielska będzie przysługiwała matce i zastosowanie znajdzie reguła opisana w punkcie 2.

Ustalenie nazwiska jakie będzie nosiło dziecko

Wracając do tematu, ustawodawca niemiecki zakłada, że w pierwszej kolejności rodzice powinni porozumieć się i ustalić nazwisko, które będzie nosiło dziecko Może być to nazwisko matki lub nazwisko po ojcu, ustawa nie przewiduje możliwości nadania nazwiska dwuczłonowego, składającego się z nazwiska matki oraz nazwiska po ojcu. Oświadczenie to wywiera dość istotne skutki, gdyż rozciąga się także na kolejne wspólne dzieci.

Oczywiście przewidziano sytuację, w której rodzice nie potrafią się porozumieć. I tak jeżeli w ciągu miesiąca od urodzenia dziecka rodzice nie określą, jakie nazwisko ma nosić dziecko, to niemiecki sąd rodzinny przeniesie na któreś z rodziców prawo do ustalenia, które z nazwisk będzie nosiło dziecko. Jeżeli rodzic, na którego przeniesiono prawo do złożenia oświadczenia, tego oświadczenia nie złoży w określonym przez sąd terminie, to sąd nada dziecku nazwisko tego rodzica.

Jeżeli nie ma nazwiska wspólnego, a władza rodzicielska przysługuje tylko jednemu z rodziców, to dziecko otrzymuje nazwisko rodzica, któremu w chwili porodu przysługiwała władza rodzicielska, czyli w praktyce otrzyma nazwisko matki, chyba że złożono skutecznie oświadczenie z § 1626a ust. 1 pkt 1 B.G.B. lub rodzice zawarli związek małżeński.

Jednakże rodzic dziecka pozamałżeńskiego, któremu przysługuje wyłącznie władza rodzicielska, może złożyć oświadczenie w urzędzie stanu cywilnego, że dziecko będzie nosić nazwisko drugiego z rodziców. W tym przypadku wymagana jest zgoda drugiego z rodziców – nieposiadającego władzy rodzicielskiej.