Nauczyciel na urlopie bezpłatnym a uprawnienie do świadczeń z ZFŚS

Status pracownika na urlopie bezpłatnym

Sytuacja, o jaką Pan pyta, nie jest wcale oczywista. Wszak ów nauczyciel ma podwójny status: pracownika na urlopie bezpłatnym oraz rencisty.

Przechodząc do zacytowanych zapisów regulaminu ZFŚŚ, na pewno ów nauczyciel nie ma prawa do środków na podstawie punktu b (i z oczywistych względów c). Owszem, jest on rencistą, lecz jego stosunek pracy nie został rozwiązany w związku z przejściem na rentę. Dlatego też punkt b nie może stanowić podstawy otrzymania przez tego nauczyciela świadczeń z FŚS.

Przejdźmy zatem do punktu a. Tutaj rozważenia wymaga kwestia, czy pracownicy przebywający na urlopie bezpłatnym mają status osób pozostających w stosunku pracy. Nie ma wątpliwości, że każda osoba, która przebywa na urlopie bezpłatnym, jest liczona jak pracownik, inaczej mówiąc – nie zmniejsza ona stanu zatrudnienia w placówce pracodawcy. Owszem, okres urlopu bezpłatnego nie wlicza się do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, ale osoby takie są brane pod uwagę chociażby przy ustalaniu liczby pracowników w związku z obowiązkiem wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Problematyka związana z tym, czy osoba na urlopie bezpłatnym ma prawo do świadczeń z ZFŚS, od lat było sporna i kontrowersyjna. Przepisy ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych nie rozstrzygają tej kwestii. Stanowią tylko tyle, co i fragment nadesłanego przez Pana regulaminu. Nie mniej jednak wykształciła się w poglądach doktryny pewna dominująca linia. Otóż, mimo że pracownik przebywający na urlopie bezpłatnym ma cały czas status pracownika i co do zasady powinien on mieć prawo do świadczeń z ZFŚS, to w czasie korzystania z urlopu bezpłatnego jest „zawieszony” – i w obowiązkach pracowniczych, i w zakresie jego uprawnień pracowniczych. Sama ustawa o ZFŚS nie stanowi jednoznacznie, że osoby na urlopach bezpłatnych nie mają prawa do świadczeń z Funduszu. Należy jednak przyjąć, że pracownik korzystający z urlopu bezpłatnego ma zawieszone uprawnienia pracownicze, co dotyczy także zawierzenia jego prawa do korzystania ze świadczeń socjalnych. Regulaminem pracodawca może jednak dać pracownikom na urlopach bezpłatnych możliwość korzystania z ZFŚS. Skoro Państwa regulamin nie rozszerza kręgu osób uprawnionych na pracowników na urlopach bezpłatnych, to taki nauczyciel nie ma prawa do środków z ZFŚS. Taka wykładnia wynika z faktu, że zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych pracownicy należą do ustawowego kręgu osób uprawnionych do korzystania z ZFŚS. Z uwagi zaś na to, że zgodnie z art. 174 § 2 Kodeksu pracy – okres urlopu bezpłatnego nie jest wliczany do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, to oznacza, że w okresie urlopu bezpłatnego udzielonego na wniosek pracownika jego prawa pracownicze, a zatem także prawo do korzystania z środków z ZFŚS, ulegają zawieszeniu w tym czasie.

Regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych

Pracownicy korzystający z urlopu bezpłatnego mogą być dodani w regulaminie do kręgu osób uprawnionych, ale mocą wyraźnego zapisu dokonanego przez pracodawcę. Pracodawca ma bowiem prawo krąg ustawowy poszerzyć, gdyż ustawa o ZFŚS nie stanowi zamkniętego katalogu osób uprawnionych do świadczeń. W nadesłanym fragmencie regulaminu takiego rozszerzenia nie ma, zatem ów nauczyciel nie ma prawa do środków z ZFŚS w czasie przebywania na urlopie bezpłatnym.

Muszę jednak wskazać, że jest i inna linia doktryny, wskazująca, że osoby na urlopach bezpłatnych mają prawo do korzystania ze świadczeń z Funduszu. Jest to jednak bardzo mniejszościowe stanowisko popierane przez mniejszość (zdecydowaną mniejszość) prawników. Istotą urlopu bezpłatnego jest bowiem zwolnienie pracownika z obowiązku wykonywania zatrudnienia i tym samym zwolnienie pracodawcy z obowiązku wypłacania wynagrodzenia. Nadto, ów okres urlopu bezpłatnego nie jest wliczany do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, ani też do okresu pracy, od którego zależą prawa do świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego pracowników. To zaś powoduje, że przyjmować należy, iż pracownik przebywający na urlopie bezpłatnym nie jest pracownikiem w zakresie jego prawa do korzystania ze środków z ZFŚS – mimo że zgodnie z definicją pracownika z Kodeksu pracy posiada tenże status, o ile regulamin ZFŚS nie stanowi wprost o uprawnieniu pracowników na urlopie bezpłatnym do tych świadczeń.