Podatek dochodowy z tytułu wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych lub nagród związanych ze sprzedażą premiową
Na wstępie przywołajmy garść przepisów, które odnoszą się do przedmiotowej kwestii. Na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy PIT pobiera się zryczałtowany podatek dochodowy z tytułu wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych lub nagród związanych ze sprzedażą premiową, uzyskanych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, z zastrzeżeniem art. 21 ust. 1 pkt 68 – w wysokości 10% wygranej lub nagrody.
Jak stanowi art. 30 ust. 3 cytowanej ustawy, „zryczałtowany podatek, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, 4–5a oraz 13–16, pobiera się bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania”. Natomiast art. 30 ust. 8 powołanej ustawy stanowi, że „dochodów (przychodów), o których mowa w ust. 1, nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach określonych w art. 27 tj. na zasadach ogólnych”.
Zgodnie z art. 41 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych „płatnicy są obowiązani pobierać zryczałtowany podatek dochodowy od dokonywanych wypłat (świadczeń) lub stawianych do dyspozycji podatnika pieniędzy lub wartości pieniężnych z tytułów określonych w art. 29, art. 30 ust. 1 pkt 2, 4–5a, 13–16 oraz art. 30a ust. 1, z zastrzeżeniem ust. 4d, 5 oraz 10”. W myśl art. 45 ust. 3 ustawy PIT „zeznaniami podatkowymi nie obejmuje się dochodów opodatkowanych zgodnie z art. 29–30a”.
Z powyższych przepisów wynika kilka wniosków. Po pierwsze wygrane w konkursie są opodatkowane stawką 10% (z zastrzeżeniem art. 21 ust. 1 pkt 68 ustawy PIT). Po drugie podatek jest pobierany od przychodu. Po trzecie podatek ten pobiera i wpłaca do właściwego urzędu skarbowego płatnik tj. podmiot wypłacający nagrodę. Po czwarte przychodu z otrzymanej nagrody nie łączy się z innymi dochodami osiągniętymi przez podatnika w danym roku podatkowym (np. z dochodami z umowy o pracę, umowy zlecenie). Po piąte podatnik nie wykazuje tych dochodów w składanym rocznym zeznaniu podatkowym, ponieważ podatek już został pobrany przez płatnika.
Kwota wolna od podatku z wygranych w konkursach i grach
Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy PIT podatek od wygranej w konkursie wynosi 10% z zastrzeżeniem art. 21 ust. 1 pkt 68 ustawy PIT. Przeanalizujmy zatem ten przepis. Stanowi on, iż wolna od podatku jest wartość wygranych w konkursach i grach organizowanych i emitowanych (ogłaszanych) przez środki masowego przekazu (prasa, radio i telewizja) oraz konkursach z dziedziny nauki, kultury, sztuki, dziennikarstwa i sportu, a także nagród związanych ze sprzedażą premiową towarów lub usług – jeżeli jednorazowa wartość tych wygranych lub nagród nie przekracza kwoty 2000 zł; zwolnienie od podatku nagród związanych ze sprzedażą premiową towarów lub usług nie dotyczy nagród otrzymanych przez podatnika w związku z prowadzoną przez niego pozarolniczą działalnością gospodarczą, stanowiących przychód z tej działalności.
W ustawie PIT brak definicji pojęcia „konkurs”, dlatego też należy sięgnąć do dostępnego orzecznictwa. W wyrok NSA z dnia 9 kwietnia 2014 r., sygn. akt II FSK 911/12:
„Zasadniczo definicja pojęcia »konkurs« zawiera kilka elementów. W pierwszej kolejności powinno nastąpić ogłoszenie konkursu wraz ze stosownym regulaminem, po czym uczestnicy konkursu powinni podjąć stosowne działania, które z samej natury konkursu, winny zawierać w sobie element rywalizacji. Zakończeniem konkursu, który jest wynikiem współzawodnictwa uczestników konkursu, jest ogłoszenie wyników i nierzadko rozdanie nagród. Nie ulega też wątpliwości w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, że wynik konkursu ma ścisły związek z efektem bezpośredniego współzawodnictwa uczestników konkursu i ich rywalizacji”.
Natomiast w interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 05.06.2019 r., nr 0113-KDIPT2-3.4011.222.2019.1.RR, czytamy:
Jakie przedsięwzięcie można określić mianem konkursu?
„Zgodnie z definicją zawartą w Słowniku Języka Polskiego PWN, konkurs jest to impreza, przedsięwzięcie dające możność wyboru najlepszych wykonawców, autorów danych prac itp., natomiast nagroda to dyplom, odznaczenie, pieniądze lub wartościowy przedmiot będące formą uznania lub wyróżnienia za osiągnięcia, zwycięstwo w konkursie, w zawodach itp.
Z definicji tych wynika, że jakieś przedsięwzięcie można określić mianem konkursu, jeśli istnieje w nim element współzawodnictwa w celu osiągnięcia najlepszego rezultatu. W powszechnym rozumieniu konkurs to postępowanie mające na celu wyłonienie zwycięzcy bądź kilku zwycięzców spośród grupy najlepszych uczestników spełniających określone kryteria. Również ważnym jak element współzawodnictwa jest strona formalna całego przedsięwzięcia. Konieczne jest bowiem sporządzenie regulaminu konkursu, w którym określona zostanie nazwa konkursu, organizator, uczestnicy konkursu, nagrody oraz sposób wyłonienia zwycięzców.
Uznanie ww. przedsięwzięcia marketingowego za konkurs skutkuje tym, że zastosowanie do przedstawionego zdarzenia przyszłego zwolnienia od opodatkowania podatkiem dochodowym należy rozpatrywać w kontekście art. 21 ust. 1 pkt 68 ww. ustawy”.
Dwie grupy konkursów do których ma zastosowanie zwolnienie od opodatkowania podatkiem dochodowym
Stwierdzić należy, że przepis ten przewiduje dwie grupy konkursów do których ma zastosowanie przedmiotowe zwolnienie. Pierwsza grupa konkursów to konkursy organizowane i emitowane (ogłaszane) przez środki masowego przekazu (prasa, radio i telewizja). Zatem, aby przedmiotowe zwolnienie miało zastosowanie, spełnione muszą zostać łącznie trzy warunki:
- organizatorem konkursu musi być środek masowego przekazu,
- podmiotem emitującym (ogłaszającym) konkurs musi być środek masowego przekazu,
- jednorazowa wartość wygranej nie może przekroczyć kwoty 2000 zł.
Druga grupa konkursów, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 68 ww. ustawy, to konkursy z dziedziny nauki, kultury, sztuki, dziennikarstwa lub sportu. W przypadku pierwszej grupy konkursów – zastosowanie zwolnienia od podatku dochodowego do wygranych w konkursach mogłoby nastąpić tylko wówczas, gdyby organizatorem, jak i miejscem ogłoszenia konkursu były środki masowego przekazu.
Zwróćmy jednak uwagę na okoliczności na które wskazał Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 15.03.2017 r., nr 3063-ILPB1-1.4511.11.2017.2.AMN:
Wygrane w konkursach ogłaszanych w mass mediach a podatek
„Tym samym w przypadku wygranych w konkursach ogłaszanych w mass mediach, dla zastosowania powyższego zwolnienia muszą być spełnione łącznie dwie przesłanki:
- organizatorem konkursu są środki masowego przekazu, i
- podmiotami emitującymi (ogłaszającymi) konkurs są środki masowego przekazu.
Sam fakt, że informacja o konkursie została przekazana w środkach masowego przekazu nie jest wystarczający. Bowiem literalne brzmienie art. 21 ust. 1 pkt 68 ustawy wymaga, aby konkursy takie były zarówno ogłaszane (emitowane) przez mass media, jak i środki masowego przekazu były ich organizatorem. Świadczy o tym użyty w treści omawianej normy spójnik »i"«w wyrażeniu «organizowanych i emitowanych (ogłaszanych) przez środki masowego przekazu (prasa, radio, telewizja)«. A to oznacza, że oba te elementy, tj. organizacja konkursu przez środki masowego przekazu i ich emisja (ogłaszanie) przez środki masowego przekazu muszą wystąpić łącznie, aby zwolnienie znalazło zastosowanie.
Definicja środków masowego przekazu
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje pojęcia "środki masowego przekazu". Również w obowiązującym systemie prawnym brak jest legalnej definicji tego pojęcia. Jednakże dostępne definicje słownikowe pojęcia "środki masowego przekazu" określają to pojęcie w różnych aspektach. Jakkolwiek wskazują one, że są to środki komunikowania masowego, to z jednej strony do środków masowego przekazu zaliczają zarówno urządzenia techniczne służące tej komunikacji posługujące się w przekazie obrazami, dźwiękami, słowem pisanym (np. gazeta, telewizja satelitarna, odbiornik radiowy), z drugiej zaś jako środki masowego przekazu wskazują instytucje zajmujące się przekazywaniem informacji z wykorzystaniem tychże urządzeń technicznych. Tytułem przykładu powyższego dualizmu wskazać można internetową encyklopedię PWN, określającą środki masowego przekazu jako »mass media, media masowe, środki masowego komunikowania, urządzenia, instytucje, za pomocą których kieruje się pewne treści do bardzo licznej i zróżnicowanej publiczności; prasa, radio, telewizja, także tzw. nowe media: telegazeta, telewizja satelitarna, Internet«.
Zatem środki masowego przekazu są definiowane zarówno od strony podmiotowej, jak i przedmiotowej. Literalne brzmienie art. 21 ust. 1 pkt 68 prowadzi do wniosku, że do skorzystania ze zwolnienia nie jest wystarczający sam fakt, że informacja o konkursie przekazana została w środkach masowego przekazu (prasa, radio, telewizja) rozumianych jako środki komunikowania masowego (urządzenia techniczne), do których zaliczany jest Internet. Przepis ten wymaga, aby konkursy były również organizowane przez środki masowego przekazu w znaczeniu instytucji zaliczanych do tzw. mass mediów.
Zorganizowanie konkursu w internecie
Tym samym nie budzi wątpliwości fakt, że konkursy winny być ogłaszane (emitowane) przez mass media, w tym przypadku przez Internet, który bezspornie zaliczyć należy do środków masowego przekazu. Jednakże wątpliwość wzbudza fakt spełnienia drugiej przesłanki warunkującej możliwość zastosowania zwolnienia wynikającego z treści art. 21 ust. 1 pkt 68 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. zorganizowania konkursu przez Internet. Spełnienie tej przesłanki nastąpi, wówczas, gdy organizatorem konkursu będzie podmiot w znaczeniu instytucji, zaliczany do grupy mass mediów.
Zorganizowanie konkursu przez Internet w dorozumieniu oznaczać może zatem jedynie organizację konkursu przez konkretną instytucję, w tym przypadku właściciela danego portalu internetowego występującego jako osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka nieposiadająca osobowości prawnej, pod warunkiem jednak ogólnodostępności (nie wymagające rejestracji) tychże portali dla użytkowników Internetu. Trudno bowiem uznać, by konkurs kiedykolwiek mógł być zorganizowany przez Internet jako ogólnoświatową sieć komputerową niemającą osobowości prawnej”.
Podobnie też interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 26.04.2010 r., nr IPPB4/415-134/10-2/JS:
„Literalne brzmienie przepisu art. 21 ust. 1 pkt 68 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie daje jednoznacznej odpowiedzi, czy wymienione środki masowego przekazu, t. j. prasa, radio i telewizja stanowią katalog zamknięty, czy też wymienione zostały przykładowo.
Zatem, stwierdzić należy, że użyte w powołanym przepisie określenie »w środkach masowego przekazu« mieści w sobie również pojęcie Internetu, jako środka przekazu, pomimo, iż nie został on wprost wymieniony w dyspozycji powołanego przepisu. Wyłączona z tego zakresu będzie jedynie ta część Internetu, której krąg odbiorców jest ograniczony, tj. usługi poczty elektronicznej, czy też strony dostępne przy użyciu odpowiedniego kodu, lub strony korporacyjne kierowane do ściśle określonego kręgu odbiorców, np: pracowników korporacji.
Konkursy i gry organizowane i emitowane na stronach internetowych
W związku z powyższym, w odniesieniu do konkursów i gier organizowanych i emitowanych na stronach internetowych ogólnodostępnych, czyli takich, do których swobodny dostęp ma każda osoba, i każda z nich może wziąć udział w ogłoszonym konkursie (grze), może mieć zastosowanie zwolnienie przedmiotowe określone w art. 21 ust. 1 pkt 68 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”.
W związku z powyższym możemy wyodrębnić kilka istotnych elementów, które muszą być spełnione, aby otrzymana nagroda była zwolniona od podatku na mocy art. 21 ust. 1 pkt 68 ustawy PIT:
- nagroda musi być przyznana w konkursie, który z zasady musi zawierać w sobie element współzawodnictwa i opierać się na wyłonieniu najlepszej osoby. Konkurs powinien posiadać regulamin określający sposób wyboru zwycięzcy;
- konkurs musi zostać zorganizowany przez środki masowego przekazu w której to grupie mieści się internet; pzy czym musi to być konkurs ogólnodostępny, co oznacza, że każdy użytkownik ma do niego swobodny dostęp i nie jest wymagana specjalna rejestracja
- jednorazowa wartość nagrody nie przekracza 2000 zł.
W tym miejscu chciałbym poruszyć jeszcze jedną istotną kwestię. Otóż cytowane przez Pana fragmenty regulaminów dotyczą nagród w konkursach. Jak wskazaliśmy, konkurs z założenia opiera się na elemencie współzawodnictwa i ma na celu wyłonienia osób najlepszych pod pewnymi kryteriami. Tymczasem w opisie odnosi się Pan do przychodów z tytułu wypełnienia ankiet. Należy podkreślić, że nagroda za wypełnienie ankiety nie jest tym samym, czym nagroda za wygraną w konkursie. Ankieta nie zawiera w sobie cech współzawodnictwa, co oznacza, że w takim przypadku nie znajdzie zastosowanie ani zwolnienie od podatku opisane w art. 21 ust. 1 pkt 68 ustawy PIT, ani też 10% podatek pobierany przez płatnika, o którym mowa w art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy PIT – oba te przepisy wprost bowiem odnoszą się tylko do wygranych w konkursie. Potwierdza to treść interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 27.04.2010 r., nr IPPB2/415-147/10-2/MK1:
Podatek dochodowy z tytułu wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych lub nagród związanych z e sprzedażą premiową
„W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy źródłami przychodów są również inne źródła, które nie zostały wymienione w tym artykule. Zgodnie z treścią art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.
Na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych od dochodów (przychodów) z tytułu wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych lub nagród związanych ze sprzedażą premiową, uzyskanych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, z zastrzeżeniem art. 21 ust. 1 68 - pobiera się zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 10% wygranej lub nagrody.
Przepisy ww. ustawy nie zawierają definicji pojęcia konkurs oraz nagroda, wobec czego w celu jego określenia uzasadnione jest zastosowanie wykładni językowej. Zgodnie z definicją zawartą w Słowniku Języka Polskiego PWN konkurs jest to przedsięwzięcie dające możliwość wyboru najlepszych wykonawców, autorów danych prac itp., natomiast nagroda to dyplom, odznaczenie, pieniądze lub wartościowy przedmiot będące formą uznania lub wyróżnienia za osiągnięcia, zwycięstwo w konkursie, w zawodach, itp.
Z definicji tych wynika, iż jakieś przedsięwzięcie można określić mianem konkursu jeśli istnieje w nim element współzawodnictwa w celu osiągnięcia najlepszego rezultatu. W powszechnym rozumieniu konkurs to postępowanie mające na celu wyłonienie najlepszego zwycięzcy bądź kilku zwycięzców spośród grupy najlepszych uczestników spełniających określone kryteria. Równie ważnym jako element współzawodnictwa jest strona formalna całego przedsięwzięcia. Konieczne jest bowiem sporządzenie regulaminu konkursu, w którym określona zostanie nazwa konkursu, organizator, uczestnicy konkursu, nagrody oraz sposób wyłonienia zwycięzców.
Zachęcanie respondentów do wypełniania ankiet poprzez system nagród
Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca zbiera dane osobowe w formie kwestionariuszy/ankiet papierowych, telefonicznych i przesyłanych za pośrednictwem internetu. Wypełnienie kwestionariusza jest dobrowolne i nieodpłatne. Zebrane dane są przez Spółkę wykorzystywane dla celów prowadzonej działalności: są wynajmowane do jednokrotnego lub wielokrotnego wykorzystania, są bazą do wykonywania różnego rodzaju analiz i segmentacji oraz wzbogacania baz danych klientów Spółki.
Obroty Spółki są ściśle związane z wielkością bazy danych. Stąd też Spółka zachęca respondentów do wypełniania kwestionariuszy poprzez system nagród. Respondenci, którzy wypełnili kwestionariusz, udzielili zgody na przetwarzanie ich danych osobowych i przesłali go na wskazany adres, biorą udział w losowaniu nagród pieniężnych oraz rzeczowych o różnej wartości. Szczegółowe warunki przyznawania nagród każdorazowo określa regulamin.
Brak jest w przedmiotowym przypadku elementu współzawodnictwa, a co za tym idzie otrzymane świadczenie nie stanowi nagrody w konkursie. Jak wynika z powyższego, w przedmiotowej sprawie art. 30 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy nie znajduje zastosowania.
W związku z powyższym nagrody otrzymane w związku z wypełnieniem kwestionariuszy/ankiet (bez względu na to, czy wartość przekracza kwotę 100 zł, czy też nie), stanowią przychód z innych źródeł zgodnie z przepisem art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy.
Czy nagrody otrzymane w zamian za wypełnienie kwestionariuszy stanowią przychód i podlegają opodatkowaniu?
Mając na względzie powyższe, stwierdzić należy, iż nagrody otrzymywane w zamian za wypełnienie kwestionariuszy stanowią przychód z innych źródeł i podlegają opodatkowaniu wg skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zryczałtowany 10% podatek, o którym mowa w art. 30 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy, oraz zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 68 ww. ustawy nie mają w przedmiotowej sytuacji zastosowania”.
Jak zatem widać, nagrody otrzymane za wypełnienie ankiety, nie stanowią nagrody w konkursie. W konsekwencji takie nagrody podatnik powinien rozliczyć samodzielnie jako przychody z innych źródeł, wypełniając zeznanie PIT-36 i opodatkowując taką nagrodę łącznie z innymi przychodami na zasadach ogólnych. W tym przypadku płatnik (podmiot wypłacający) nie pobiera podatku, a podatnik powinien samodzielnie rozliczyć się z tego dochodu.
Naturalnie przekazał Pan tylko fragmenty regulaminów. Możliwe, że nagrody, które Pan otrzymuje, faktycznie są należne za wygraną w konkursie. Chciałbym tylko zwrócić uwagę na pewne rozbieżności pomiędzy nagrodą w konkursie a nagrodą za wypełnienie ankiety.
Załóżmy jednak, że faktycznie nagrody otrzymywane są za udział w konkursie. Jak już wskazaliśmy, jeżeli taką nagrodę wypłaca podmiot z Polski, to on, jako płatnik, pobiera 10% podatek od nagrody i wpłaca go do urzędu skarbowego. Podatnik w takim przypadku nie ma obowiązku wykazywania tej nagrody w zeznaniu podatkowym.
Co w przypadku gdy podmiotem wypłacającym nagrody za wypełnianie ankiet jest podmiot z zagranicy?
Pojawia się jednak pytanie, co w przypadku, gdy podmiotem wypłacającym nagrody jest podmiot z zagranicy. Wtedy faktycznie podatnik musi samodzielnie rozliczyć przychód z nagrody ponieważ polskie przepisy nie mogą obligować zagranicznych podmiotów do pobierania podatku jako płatnik. Wskazuje na to treść art. 45 ust. 3b ustawy PIT gdzie czytamy, że w zeznaniu podatkowym wykazuje się należny podatek dochodowy, o którym mowa w art. 29–30a, jeżeli podatek ten nie został pobrany przez płatnika. Zagraniczny podmiot nie pobiera podatku jako płatnik, co oznacza, że podatnik musi samodzielnie wykazać ten przychód w zeznaniu.
Tutaj ważna jest także kwestia kwalifikacji źródła przychodu zagranicznej nagrody. Otóż nagrody stanowią przychód z innych źródeł o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy PIT. W konsekwencji nie można nagrody wykazywać jako przychodu z działalności nierejestrowanej lecz musi to być przychód z innych źródeł. Przy czym w ramach tego przychodu z innych źródeł wyróżnia się dwa przypadki.
Istotna jest bowiem kwestia, w którym kraju jest uzyskiwana nagroda. Zgodnie z przywoływanym już art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy PIT z tytułu wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych lub nagród związanych ze sprzedażą premiową, uzyskanych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego podatek pobiera się w wysokości 10% wygranej lub nagrody. W konsekwencji jeżeli nagroda jest uzyskiwana w Państwie UE lub EOG, to mamy do czynienia ze zryczałtowanym podatkiem w wysokości 10%. Taki podatek wykazuje się w poz. 330 zeznania PIT-36 „Zryczałtowany podatek dochodowy, o którym mowa w art. 29, 30 i 30a ustawy, jeżeli podatek ten nie został pobrany przez płatnika”.
Jeżeli natomiast nagroda z konkursu uzyskiwana jest w innym państwie (np. USA), to nadal jest to przychód z innych źródeł, jednakże nie znajdzie zastosowania zryczałtowany podatek określony w art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy PIT. Taka nagroda jest opodatkowana na zasadach ogólnych według skali podatkowej określonej w art. 27 ustawy PIT. W konsekwencji przychód z nagrody wykazuje się w poz. 89 zeznania PIT-36 „Inne źródła”.
Nota obciążeniowa
