Nagroda jubileuszowa dla głównego księgowego po 45 latach pracy

Prawo do nagrody jubileuszowej

Co do zasady osoba pracująca w jednostce budżetowej może liczyć na to, że w miarę upływu lat jej pracy nabędzie ona prawo do nagrody jubileuszowej. Świadczenie to jest charakterystyczne dla sfery budżetowej. Przepisy odrębne regulujące zatrudnienie w tej sferze przewidują taką nagrodę jako obligatoryjny składnik wynagrodzenia za pracę. Jest więc to świadczenie powszechne dla pracowników budżetówki.

Podstawowe zasady przyznawania nagrody jubileuszowej są wspólne dla całej sfery budżetowej – urzędników państwowych, pracowników samorządowych czy nauczycieli. Prawo do nagrody uregulowane jest w aktach rangi ustawowej i w rozporządzeniach, odpowiednio dla:

• pracowników urzędów państwowych – w wydanym na podstawie art. 23 ust. 2 ustawy o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. z 2013 r., poz. 269) rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie zasad wynagradzania pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej… (Dz. U. z 2010 r. Nr 27, poz. 134 ze zm.),
• korpusu służby cywilnej – w wydanym na podstawie art. 99 ustawy o służbie cywilnej (Dz. U. z 2008 r. Nr 227, poz. 1505 ze zm.) rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów w sprawie określenia stanowisk urzędniczych, wymaganych kwalifikacji (…) i wypłacania innych świadczeń przysługujących członkom korpusu służby cywilnej (Dz. U. z 2009 r. Nr 211, poz. 1630 ze zm.).

Nagroda jubileuszowa jest świadczeniem jednorazowym, przysługującym pracownikowi z tytułu pozostawania w zatrudnieniu przez określony czas i ma charakter fakultatywny. Pracodawca ma obowiązek wypłaty tej nagrody, jeśli prawo do niej wynika z przepisów szczególnych lub przewidują ją regulacje zakładowe, np. regulamin wynagradzania.

Ustawa kominowa i jej przepisy

Niestety warunki wynagradzania kadry zarządzającej ograniczone są przez przepisy tzw. ustawy kominowej. Chodzi tu głównie o kadrę zarządzającą w spółkach prawa handlowego z przeważającym (powyżej 50%) udziałem Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego. Do 8 września 2016 r. zasady jej wynagradzania wynikały z tzw. pierwszej ustawy kominowej, tj. ustawy o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz. U. z 2017 r., poz. 1222 ze zm.). Od 9 września 2016 r. kadra zarządzająca w takich podmiotach została objęta zakresem drugiej ustawy kominowej, tj. ustawy o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami (Dz. U. z 2017 r., poz. 2190).

W przepisach ustawy z 3.03.2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi od 9.09.2016 r. w art. 1 uchylony został pkt 4–7.W konsekwencji wynagrodzenie głównego księgowego nie podlega już ograniczeniom wynikającym z przepisów ustawy  o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi. Skoro zasad wynagradzania i przyznawania dodatkowych świadczeń głównym księgowym nie regulują już przepisy ustawy z 3.03.2000 r., to nie znajduje tu zastosowania przepis § 11 tej ustawy na podstawie którego głównym księgowym mogły być przyznane świadczenia dodatkowe z tytułu zatrudnienia, w tym: bytowe, socjalne, komunikacyjne, oraz ubezpieczenia majątkowe i osobowe – inne bądź wyższe niż ustalone w regulaminach wynagradzania, zakładowych i ponadzakładowych układach zbiorowych pracy oraz w odrębnych przepisach.

Zasad wynagradzania głównych księgowych nie regulują także przepisy ustawy z 9.06.2016 r.  o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierującymi niektórymi spółkami. W konsekwencji obowiązujące przepisy nie regulują prawa i zasad wypłaty nagrody jubileuszowej dla głównego księgowego zatrudnionego w pjb.

Na podstawie przepisów Kodeksu pracy układ zakładowy i regulamin wynagrodzeń nie może określać warunków wynagradzania pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy, w rozumieniu art. 128 § 2 pkt 2, oraz osób zarządzających zakładem pracy na innej podstawie niż stosunek pracy (art. 241²⁶ § 2 ustawy Kodeks pracy. w związku z art. 772 § 5. Wśród osób zarządzających wymienionych w przepisach art. 128 § 2 pkt 2 ustawodawca wskazał także głównych księgowych.

W wyroku z 15.09.2006 r. Sąd Najwyższy (sygn. akt I PK 49/06) orzekł, że charakter prawny gratyfikacji jubileuszowej nie jest jednolity. Może ona stanowić składnik wynagrodzenia za pracę, jeżeli odpowiada cechom pojęciowym premii, a więc poddaje się kontroli co do przesłanek przyznania i ustalenia jej wysokości. Może być także świadczeniem pozbawionym cech wynagrodzenia, w sytuacji gdy prawo do niej nie zależy od spełnienia obiektywnie określonych przepisami płacowymi warunków, lecz od jej uznaniowego przyznania; w takim razie jest nagrodą. Jak czytamy w uzasadnieniu wyroku stanowisko Sądu Najwyższego, stanowisko w kwestii charakteru prawnego nagrody (gratyfikacji) jubileuszowej należy uznać za utrwalone. Z najnowszych orzeczeń wynika w sposób niebudzący wątpliwości, że nabycie prawa do nagrody jubileuszowej przez osoby zarządzające zakładem pracy w imieniu pracodawcy jest niemożliwe na podstawie postanowień zakładowego układu zbiorowego pracy (art. 241²⁶ § 2 Kodeksu pracy) lub regulaminu wynagradzania (art. 772 § 5 Kodeksu pracy) (wyrok Sądu Najwyższego z 11.02.2005 r., sygn. akt I PK 167/04).

Jeśli zatem zgodnie z wolą stron stosunku pracy głównemu księgowemu, którego zasady wynagradzania nie są już objęte przepisami ustawy o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi, ma przysługiwać prawo do nagrody jubileuszowej to prawo to powinno wynikać z umowy o pracę. W umowie o pracę należy określić zasady przyznawania nagrody jubileuszowej. Decyzja w sprawie, czy głównemu księgowemu będzie przysługiwała nagroda jubileuszowa na dotychczasowych zasadach, czy na zasadach określonych w układzie zbiorowym pracy obowiązującym pozostałych pracowników, należy do pracodawcy, a zmian w treści umowy o pracę można dokonać na podstawie wypowiedzenia zmieniającego lub porozumienia zmieniającego.

Natomiast odpowiedź na pytanie, kiedy głównemu księgowemu należy wypłacić kolejną nagrodę jubileuszową, powinna wynikać z regulacji dotyczących zasad przyznawania i wypłaty tej nagrody.

Druga ustawa kominowa

Reasumując – w okresie, w którym obowiązywała wyłącznie pierwsza ustawa kominowa, główni księgowi spółek z przeważającym udziałem Skarbu Państwa lub gminy podlegali zapisom tej ustawy. Wejście w życie drugiej ustawy kominowej spowodowało wyłączenie ich spod zakresu dotychczasowej ustawy. Ta grupa pracowników nie została jednak objęta drugą ustawą kominową. W konsekwencji warunki wynagradzania głównych księgowych zostały oparte na ogólnych zasadach kodeksowych. Tak jak w przypadku innych pracowników zarządzających podlegających Kodeksowi pracy, ich świadczenia płacowe powinny więc być uregulowane zasadniczo w umowie o pracę, ponieważ jeśli nawet główny księgowy nie podlega już pod kominówkę (nową), to i tak nie przysługują mu automatycznie składniki wynagrodzenia, które fakultatywnie określa pracodawca w ww. aktach wewnątrzzakładowego prawa pracy.