Nagła śmierć taty a kwestia przerejestrowania otrzymanego od niego samochodu

Czy syn po śmierci właściciela pojazdu może przerejestrować go na siebie?

Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów, jednym z dokumentów, które musi przedstawić w celu rejestracji właściciel, jest dowód własności pojazdu, a więc w Pana przypadku byłaby to umowa darowizny między zmarłym ojcem a Panem.

Jeśli nie posiada Pan takiej umowy, to obawiam się, że zarejestrowanie samochodu nie będzie możliwe bez prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.

Proponowałbym, aby w takiej sytuacji pierwszym krokiem do uregulowania spraw spadkowych było przeprowadzenie postępowania o stwierdzeniu nabycia spadku. Co prawda nie istnieje prawny obowiązek uzyskania stwierdzenia nabycia spadku przez spadkobiercę, ale pewnych przypadkach uzyskanie takiego stwierdzenia jest konieczne.

Prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku w sposób urzędowy zaświadcza przejście majątku na spadkobierców. Jest podstawą do wpisania ich jako nowych właścicieli nieruchomości (jeśli taka wchodziła w skład spadku) do księgi wieczystej, umożliwia im dostęp do rachunków bankowych czy wreszcie daje podstawę do przerejestrowania samochodu itp.

W celu uruchomienia postępowania spadkowego konieczne jest złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku. Zakładam, że rodzice nie zostawili testamentu.

Stwierdzenie nabycia spadku po obojgu rodzicach 

Z pytania wynika, że w grę wchodziłoby stwierdzenie nabycia spadku po dwóch spadkodawcach – po Pana ojcu, a następnie po mamie. W zasadzie wniosek o stwierdzenie nabycia spadku powinien dotyczyć nabycia spadku po jednym, określonym spadkodawcy. Obowiązujące przepisy nie wyłączają jednak możliwości połączenia kilku wniosków i rozpoznania ich w jednym postępowaniu. Możliwe jest więc połączenie postępowania i wydanie postanowienia odnośnie kilku osób kolejno po sobie dziedziczących.

W jednym wniosku można więc domagać się stwierdzenia nabycia spadku po ojcu i matce. Dopuszczalne jest takie połączenie żądań, pod warunkiem że właściwość sądu jest uzasadniona dla każdego żądania. Sądem właściwym jest sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. W związku z tym, jeśli rodzice mieli takie same miejsce zamieszkania, możliwe będzie przeprowadzenie obu postępowań w ramach jednego wniosku. We wniosku należałoby jednak wyraźnie zaznaczyć, że chodzi o stwierdzenie nabycia spadku po dwóch spadkodawcach. Oprócz osoby wnioskodawcy i jego adresu należy wskazać także uczestników postępowania i ich adresy – powinno się wskazać wszystkich możliwych spadkobierców. Wniosek o wydanie postanowienia o nabyciu spadku przez sąd może złożyć każda osoba mająca w tym interes prawny, a więc przede wszystkim którykolwiek ze spadkobierców.

Co należy dołączyć do wniosku o stwierdzenie nabycia spadku?

W uzasadnieniu należy wskazać okoliczności spadkobrania, a w szczególności podać datę śmierci i dane spadkodawcy oraz opisać wzajemne relacje między spadkodawcą a spadkobiercami (w zakresie powiązań rodzinnych).

Do wniosku należy dołączyć akt zgonu oraz inne akty stanu cywilnego wskazujące na pokrewieństwo ze zmarłym osób wskazanych we wniosku jako spadkobiercy (odpis skrócony aktu urodzenia, odpis skrócony aktu małżeństwa).

Do wniosku należy również dołączyć odpisy wniosku w ilości odpowiadającej liczbie uczestników postępowania. Wniosek należy opłacić znakami opłaty sądowej lub przelewem w kwocie 50 zł.

Po złożeniu kompletnego wniosku sędzia wyznacza rozprawę, na którą wzywa wnioskodawcę i uczestników postępowania. Pouczenie o obowiązku lub braku obowiązku stawiennictwa w sądzie znajdzie się na wezwaniu na rozprawę.

Po przeprowadzeniu rozprawy sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym wymienia spadkodawcę oraz wszystkich spadkobierców, którym spadek przypadł, jak również wysokość ich udziałów (w postaci ułamka).

Dla pełnej jasności dodam tylko, iż obecnie nie ma konieczności przeprowadzenia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku w sądzie i można też przeprowadzić całą procedurę u notariusza w formie tak zwanego aktu poświadczenia dziedziczenia.

Warunkiem uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia jest stawienie się u notariusza wszystkich osób, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi. W sporządzonym przez niego protokole dziedziczenia musi się znaleźć zgodne żądanie poświadczenia dziedziczenia złożone przez wszystkie te osoby. Podobnie jak w wypadku sądowego stwierdzenia nabycia spadku konieczne będzie dostarczenie notariuszowi odpisu aktu zgonu spadkodawcy, odpisów aktów stanu cywilnego (urodzenia, małżeństwa) spadkobierców ustawowych i ewentualnie innych dokumentów, które mogą mieć wpływ na ustalenie praw do spadku. Niezwłocznie po sporządzeniu aktu poświadczenia dziedziczenia notariusz wpisze ten akt za pośrednictwem systemu teleinformatycznego do centralnego rejestru takich aktów prowadzonego przez Krajową Radę Notarialną. Zarejestrowany akt będzie miał takie same skutki jak prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Będzie dowodem, że dana osoba jest spadkobiercą.