Możliwość nieuznania dziecka

Nieuznanie dziecka a kwestia alimentów

Jeśli matka dziecka nie jest mężatką, to dziecko uzyskuje automatycznie nazwisko matki i takie nazwisko wpisane zostanie w akt urodzenia dziecka. Jeśli nawet matka dziecka w szpitalu jako ojca poda Pana dane, to nie wystarczy to, by był Pan uważany przez prawo za ojca dziecka.

Dopóki Pana ojcostwo nie zostanie prawnie ustalone, dopóty matka dziecka nie będzie mogła żądać przyznania jej przez sąd alimentów.

W tym przypadku istnieją dwa sposoby ustalenia ojcostwa, a mianowicie dobrowolne uznanie dziecka oraz sądowe ustalenie ojcostwa.

Sądowe ustalenie ojcostwa

Jeśli nie uzna Pan tego dziecka dobrowolnie, matka dziecka może żądać sądowego ustalenia ojcostwa.

Sądowego ustalenia ojcostwa może żądać:

• dziecko,
• jego matka oraz
• domniemany ojciec dziecka.

Matka ani domniemany ojciec nie mogą wystąpić z takim żądaniem po śmierci dziecka lub po osiągnięciu przez nie pełnoletności.

W postępowaniu o ustalenie ojcostwa sąd opiera się na tzw. domniemaniu ojcostwa mężczyzny, który obcował z matką dziecka nie wcześniej niż w trzechsetnym i nie później niż w sto osiemdziesiątym pierwszym dniu przed urodzeniem się dziecka. Warunkiem zastosowanie domniemania jest uprzednie wykazanie wiarygodnego faktu obcowania cielesnego w okresie koncepcyjnym. Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na powodzie, czyli na tej osobie, która żąda ustalenia ojcostwa. W praktyce oznacza to, że jeśli matka dziecka udowodni, że obcowała płciowo z Panem między 300 a 180 dniem przed narodzinami dziecka, to sąd może uznać, iż jest Pan ojcem jej dziecka.

Może Pan bronić się, twierdząc, że:

• w ogóle nie utrzymywał Pan stosunków cielesnych z matką dziecka albo
• nie obcował Pan z nią w wyżej wymienionym okresie koncepcyjnym.

Środki dowodowe mające znaczenie przy ustaleniu ojcostwa

Nadto może Pan też wprowadzić dowód, że mimo obcowania w okresie koncepcyjnym nie jest ojcem dziecka i podnieść zarzut, że matka dziecka w okresie koncepcyjnym obcowała jeszcze z innymi mężczyznami. Koniecznym uzupełnieniem podniesienia tego zarzutu jest udowodnienie, że ojcostwo innego mężczyzny jest bardziej prawdopodobne. Może Pan to zrobić, np. żądając przeprowadzenia przez sąd dowodu z opinii biegłego (specjalisty) w celu ustalenia, czy obcowanie z matką dziecka odbyło się w czasie, w którym zapłodnienie kobiety było prawdopodobne i jak duże było to prawdopodobieństwo, albo czy stopień rozwoju dziecka, w jakim się urodziło, czyni Pana ojcostwo nieprawdopodobnym czy prawdopodobnym. Zestawienie daty obcowania cielesnego ze stopniem rozwoju dziecka w pewnych szczególnych okolicznościach może wykazywać nawet zupełną niemożliwość ojcostwa lub przynajmniej dawać tylko znaczne zmniejszenie prawdopodobieństwa. Za zmniejszeniem prawdopodobieństwa ojcostwa danego mężczyzny może przemawiać też użycie środków przeciwkoncepcyjnych albo jednorazowość stosunku cielesnego odbytego z matką dziecka, gdy innego mężczyznę łączyły z nią stosunki stałe.

Wśród środków dowodowych mających znaczenie przy ustaleniu ojcostwa znajdują się: badanie DNA, opinia biegłego ginekologa-położnika, badanie okresu poczęcia, badanie mężczyzny w kierunku jego zdolności do zapłodnienia, badania antropologiczne, grupowe badanie krwi. Najlepsze rezultaty daje badanie DNA, gdyż dostarcza wynik z prawdopodobieństwem 99,99%. Biegli używają określenia „prawdopodobieństwo graniczące z pewnością”.

Czy ustalenie ojcostw oznacza automatyczne nadanie dziecku nazwiska ojca?

Reasumując, nie może Pan w żaden sposób zmusić matki dziecka, by nie żądała ustalenia ojcostwa. Może Pan jedynie spróbować umówić się z matką dziecka, że będzie Pan płacił dobrowolnie alimenty na dziecko bez potrzeby ustalania ojcostwa.

Nawet jeśli sąd ustaliłby w wyroku, że jest Pan ojcem dziecka, to nie oznacza to, iż dziecko otrzymałoby automatycznie Pana nazwisko, a Pan – władzę rodzicielską.

W wyroku ustalającym ojcostwo sąd bowiem nadaje dziecku nazwisko ojca tylko w razie złożenia stosownego wniosku przez samo dziecko, a jeżeli dziecko jest niepełnoletnie – na wniosek jego przedstawiciela ustawowego, którym jest najczęściej matka.

Tym samym to matka dziecka zadecyduje, czy dziecko będzie nosiło nazwisko ojca, czy też pozostanie przy dotychczasowym nazwisku.

Ustalenie ojcostwa a władza rodzicielska

Również władza rodzicielska nie będzie przysługiwała Panu „automatycznie” wraz z uprawomocnieniem się wyroku ustalającego Pana ojcostwo, lecz w razie wyraźnego orzeczenia sądu zamieszczonego w sentencji wyroku. Sąd nie może przyznać ojcu władzy rodzicielskiej, jeśli pozostaje to w sprzeczności z dobrem dziecka i nie istnieją przesłanki należytego sprawowania tej władzy przez niego. W ten sposób manifestuje się brak zaufania do ojca, który dobrowolnie nie chciał uznać dziecka.

Może Pan więc oświadczyć przed sądem, iż nie chce mieć władzy rodzicielskiej nad dzieckiem ani żadnych kontaktów z dzieckiem.