Mieszkanie i pieniądze w spadku - podział majątku na spadkobierców

Tematyka, z którą się Pani do nas zwróciła, jest bardzo ciekawa, aczkolwiek dosyć problematyczna. Postaram się rozwiać wszelkie Pani wątpliwości, jeśli mi się to nie uda, to pozostaję do Pani dyspozycji w formie pytań dodatkowych.

Współwłasność ułamkowa spadku

W przypadku takiego dziedziczenia jak to Pani pomiędzy wszystkimi spadkobiercami powstała współwłasność ułamkowa. Wskazać należy, że postępowanie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku nie należą do spraw łatwych. Ale musi Pani pamiętać, że mają one charakter przymusowy, a co za tym idzie, to, czy ktoś będzie przeciwny danemu sposobowi podziału majątku, nie zmienia faktu, że ten podział i tak zostanie przeprowadzony, bowiem sąd ma taki obowiązek.

Zgodny podział spadku

Ze zgodnym podziałem możemy mieć do czynienia u notariusza bądź przed sądem i to tylko w przypadku, gdy wszyscy są zgodni, wszyscy uczestnicy, czyli współwłaściciele są zgodni co do samego podziału i do sposobu tego podziału. Sprzeciw jednej osoby może spowodować oczywiście opóźnienia w przeprowadzeniu tejże sprawy choć i tak nie należą one do postępowań szybkich.

Zniesienie współwłasności – podział spadku

Zgodnie z uregulowaniem zawartym w art. 210 Kodeksu cywilnego każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności (dział spadku). Zniesienie współwłasności nieruchomości może polegać na:

1. podziale fizycznym nieruchomości – jeśli jest to mieszkanie, tak jak Pani wskazuje, to będzie to fizycznie niemożliwe,
2. przyznaniu nieruchomości jednemu ze współwłaścicieli za spłatą na rzecz pozostałych – opcja najlepsza, najbardziej rozsądna i taka, którą Pani polecam,
3. podziale cywilnym – zbyciu nieruchomości i podziale kwoty uzyskanej ze sprzedaży pomiędzy współwłaścicieli odpowiednio do wysokości ich udziałów – nie jest to zły pomysł, ale tego zbycia dokonuje komornik.

Podział fizyczny rzeczy

Podstawowym sposobem podziału rzeczy wspólnej jest podział fizyczny. Zgodnie z art. 211 Kodeksu cywilnego każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

Zniesienie współwłasności ze spłatą

W przypadku chęci zniesienia współwłasności poprzez jej przyznanie Panu na własność, sąd nakaże spłatę pozostałych współwłaścicieli, według cen rynkowych bądź według wyceny dokonanej przez biegłego sądowego. Trzecią możliwością jest zniesienie współwłasności poprzez sprzedaż nieruchomości – w tym celu sąd wydaje stosowne postanowienie i zleca dokonanie sprzedaży komornikowi sądowemu działającemu przy tym sądzie, w trybie licytacji publicznej. Ten sposób jest niekorzystny bowiem pewna część należności będzie stanowić wynagrodzenie komornika i koszty postępowania takie jak biegły sądowy itp. Dlatego też doradzam Pani najlepiej zawarcie takiego podziału, w którym to Pani przejmie nieruchomość ze spłatą pozostałych.

Zgoda na podział

Skoro jest tak, jak Pani wskazuje, czyli nieruchomość warta jest 200 tysięcy, a na koncie pozostaje 100 tysięcy, to mamy majątek o wartości 300 tysięcy złotych. Do Pani należy połowa, czyli 150 000 zł, a zatem powinna Pani spłacić siostrzeńców po 75 000 zł. Oczywiście o ile wyrażą na to zgodę. Tak, zgoda siostrzeńców wymaga złożenia podpisów pod wnioskiem, wtedy mamy tzw. zgodny wniosek uczestników. Niestety nie oznacza to wcale, że sąd nie wezwie ich na rozprawę, w mojej ocenie na pewno będzie to miało miejsce. Dlatego też polecam jednak drogę notarialną, bowiem postępowanie przed sądem będzie dużo dłuższe, a niewykluczone, że i tak sąd wezwie ich na rozprawę, niezależnie od tego, czy przebywają poza granicami kraju. Siostrzeńcy Pani mogą ustanowić np. w Polsce pełnomocnika w osobie adwokata czy radcy prawnego.

Wniosek o zgodny podział spadku

Wniosek o dział spadku może złożyć spadkobierca bądź inna osoba zainteresowana dokonaniem podziału majątku spadkowego, np. wierzyciel jednego ze spadkobierców.

We wniosku należy wskazać składniki majątku spadkowego, które mają podlegać podziałowi. W wypadku gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość, należy przedstawić również dowody, które to potwierdzają (art. 680 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego). Dowodem takim będzie przede wszystkim odpis z księgi wieczystej, gdyż domniemywa się, że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym (art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 707 z późn. zm.). Pamiętać przy tym należy, że zgodnie z art. 364 ust. 7 wydruki treści wyświetlonych w trybie przeglądania księgi wieczystej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego nie mają mocy dokumentów wydanych przez sąd.

Pożądane jest również, aby wnioskodawca, będący jednym ze spadkobierców, sformułował swoją propozycję co do działu spadku, w szczególności wskazując, które ze składników chce otrzymać. Poza tym wnioskodawca może żądać rozliczenia pobranych ze spadku pożytków lub innych przychodów, jak również rozliczenia spłaconych długów (art. 686 Kodeksu postępowania cywilnego). Opisane żądania powinny zostać określone w sposób precyzyjny, zgodnie z takimi samymi wymaganiami jak w wypadku złożenia pozwu (zob. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 16 października 1997 r., sygn. akt II CKN 395/97, LEX nr 50532; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2012 r., sygn. akt I CSK 323/11, LEX nr 1164719). Niezgłoszenie tzw. roszczeń uzupełniających i im podobnych w toku sprawy o dział spadku w celu kompleksowego załatwienia wszelkich kwestii spornych między spadkobiercami zagrożone jest prekluzją - utratą prawa dochodzenia ich w odrębnym procesie (art. 618 § 3 Kodeksu postępowania cywilnego w zw. z art. 688 i art. 567 § 3 Kodeksu postępowania cywilnego).

We wniosku należy podać wartość przedmiotu sprawy, którą jest wartość wszystkich mających podlegać podziałowi składników majątku spadkowego.