Mąż się wyprowadza, a syn chce iść z nim, czy mam prawo go zatrzymać?

Rozwód a piecza nad dzieckiem, ustalenie jego miejsca zamieszkania

Aktualnie z uwagi na to, że w Państwa sprawie nie zapadło żadne rozstrzygnięcie sądowe, prawa i obowiązki w zakresie małoletnich dzieci kształtują się u Państwa następująco. Zgodnie z art. 93 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r., poz. 1359) – władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom. Natomiast jeżeli chodzi o miejsce zamieszkania, to kwestię tę reguluje ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r., poz. 1360) w art. 26, zgodnie z którym – miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej (§1). Jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy (§ 2).

Z uwagi na sytuację, która wystąpiła w Pani rodzinie, może Pani złożyć wniosek do sądu o ustalenie w zakresie wykonywania władzy rodzicielskiej oraz miejsca zamieszkania dziecka wraz z wnioskiem o udzielenie zabezpieczenia w zakresie pieczy nad dzieckiem oraz ustaleniem jego miejsca zamieszkania ze wskazaniem, że jego miejsce zamieszkania to każdorazowe miejsce zamieszkania Pani. Postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia ma na celu uregulowanie sytuacji do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie np. postępowania rozwodowego przeważnie trwa dość długi czas, natomiast należy ustalić kwestie związane ze sprawowaniem bieżącej pieczy nad małoletnimi dziećmi (zwłaszcza w przypadku konfliktu pomiędzy rodzicami w tej kwestii) już na wstępnym etapie postępowania. Dlatego też wydaje się postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia.

Odpowiedź na pozew rozwodowy

Jeśli mąż założył już sprawę o rozwód, to może Pani oczekiwać na doręczenie pozwu w sprawie i w odpowiedzi na pozew wystąpić ze stosownymi wnioskami wskazanymi wyżej. Natomiast w sytuacji gdy tego pozwu nie ma lub nie chce Pani czekać, może Pani złożyć wniosek do sądu rejonowego właściwego ze względu na aktualne miejsce zamieszkania dzieci z wnioskiem o uregulowanie kwestii wykonywania władzy rodzicielskiej nad małoletnimi, sprawowania bieżącej pieczy oraz ich miejsca zamieszkania. Po otrzymaniu pozwu rozwodowego sprawa zawisła przed sądem rejonowym będzie musiała być przekazana do sądu okręgowego, który będzie rozpoznawał rozwód. Obowiązuje bowiem zasada, że w czasie trwania sprawy o rozwód sądem wyłącznie właściwym w zakresie wszystkich kwestii związanych z zakończeniem małżeństwa, władzą rodzicielską, alimentami, kontaktami z dziećmi, pieczą nad dziećmi jest sąd okręgowy, który rozpoznaje sprawę o rozwód.

Opinia OZSS w sprawach rodzinnych

W toku sprawy zasadne będzie złożenie wniosku o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów danego sądu na potwierdzenie następujących faktów: więzi emocjonalnych każdego z rodziców z dziećmi, dziecka z rodzicami, kompetencji wychowawczych każdego z rodziców, a także tego, które z rodziców daje lepszą gwarancję wykonywania władzy rodzicielskiej i bezpośredniej opieki nad dziećmi w zakresie zapewnienia nie tylko egzystencjonalnych (materialno-bytowych) potrzeb, ale również potrzeb psychicznych, stabilizacji emocjonalnej i poczucia bezpieczeństwa, mając na uwadze dobro dziecka, wiek i rozwój psychofizyczny, stan zdrowia, a także w jaki sposób winny być uregulowane kontakty tego z rodziców, z którym małoletnie dzieci nie przebywają na co dzień. Można również złożyć wniosek w trybie art. 576 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2021 r., poz. 1805) o wysłuchanie małoletniego dziecka przez sąd.

Świadczenie 500 plus dla rodzica, z którym mieszka dziecko

Jeżeli chodzi o kwestie związaną z tzw. 500 plus, reguluje je ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2022 r., poz. 1577). Zgodnie z art. 4 ust. 2 przedmiotowej ustawy: „Świadczenie wychowawcze przysługuje:

1) matce albo ojcu, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu matki albo ojca, z zastrzeżeniem art. 5 ust. 2a, albo

2) opiekunowi faktycznemu dziecka, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu opiekuna faktycznego, albo

3) opiekunowi prawnemu dziecka, albo

4) dyrektorowi domu pomocy społecznej, albo

5) rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego, o których mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2022 r. poz. 447).

Natomiast zgodnie z art. 5 ust. 2a przedmiotowej ustawy w przypadku gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obydwojga rodziców rozwiedzionych, żyjących w separacji lub żyjących w rozłączeniu sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach, kwotę świadczenia wychowawczego ustala się każdemu z rodziców w wysokości połowy kwoty przysługującego za dany miesiąc świadczenia wychowawczego. Zatem jeśli syn zamieszkałby z ojcem, to do momentu ustanowienia opieki naprzemiennej (o ile będzie wniosek w tym przedmiocie) powinna Pani przekazać ojcu dziecka 500 plus.