Małżeństwo z obcokrajowcem a obywatelstwo

Wejście w związek małżeński z obywatelem innego kraju 

Kwestię obywatelstwa i praw małżonka pochodzącego spoza Unii Europejskiej reguluje szereg aktów prawnych. Z art. 34 Konstytucji RP wynika, że obywatel polski nie może utracić obywatelstwa inaczej niż przez zrzeczenie się go. Zawarłszy związek małżeński z obcokrajowcem, zachowa Pani więc swoje obywatelstwo; podobnie Pani przyszły mąż.

Z kolei art. 5 ustawy o obywatelstwie polskim ustanawia zasadę równouprawnienia małżonków w obywatelstwie RP. „ Zawarcie związku małżeńskiego przez obywatela polskiego z osobą niebędącą obywatelem polskim nie powoduje zmian w obywatelstwie małżonków”.

A zatem wejście w związek małżeński z obywatelem innego kraju nie powoduje automatycznie zmiany obywatelstwa współmałżonka, jeżeli nie wyraża on takiej woli.

Zmiana obywatelstwa współmałżonka obcokrajowca

Gdyby jednak Pani przyszły mąż w przyszłości się rozmyślił i chciał nabyć obywatelstwo polskie, będzie mógł to zrobić w trybie uproszczonym (art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy). Musi zamieszkiwać na terytorium RP na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub zezwolenia na pobyt; w jego przypadku wystarczy okres zamieszkiwania przez dwa lata. Musi także, w terminie trzech lat od dnia zawarcia związku małżeńskiego z Panią albo dwóch lat od dnia uzyskania zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich albo zezwolenia na pobyt, złożyć odpowiednie oświadczenie przed wojewodą, który na tej podstawie wyda decyzję o przyjęciu oświadczenia.

Jak zapewne Pani wiadomo, jako obywatelce UE przysługuje Pani prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium wszystkich państw członkowskich Unii. Prawo to rozciąga się także na niektórych członków Pani rodziny, nawet jeżeli nie mają oni obywatelstwa Unii. Kwestie te reguluje Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. (2004/38/WE) w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich. Dyrektywę tą stosuje się do wszystkich obywateli państw trzecich, będących członkami rodziny obywatela Unii, w rozumieniu art. 2 pkt 2 tej dyrektywy, którzy towarzyszą mu lub dołączają do niego w państwie członkowskim innym niż państwo, którego obywatelstwo on posiada. Z przepisów dyrektywy 2004/38 wynika prawo wjazdu i prawo pobytu w tym państwie członkowskim, niezależnie od faktu, czy dany obywatel państwa trzeciego przebywał wcześniej zgodnie z prawem w innym państwie członkowskim.

Prawo pobytu członków rodziny obywatela Unii Europejskiej w państwie członkowskim

Dyrektywa ta definiuje jako członków rodziny następujące osoby:

• Małżonka – czyli osobę związaną z obywatelem UE ważnym małżeństwem;
• Partnera – osobę, z którą obywatel UE zawarł zarejestrowany związek partnerski, na podstawie ustawodawstwa jednego z państw członkowskich Unii, pod warunkiem że państwo przyjmujące (to, w którym obywatel i partner chcą korzystać z prawa pobytu) traktuje takie związki partnerskie jako równoważne z małżeństwem;
• Dzieci i wnuki obywatela UE lub jego małżonka albo partnera, które nie ukończyły 21. roku życia lub pozostają na jego utrzymaniu; do tej kategorii należą przykładowo dzieci małżonka obywatela UE z poprzedniego małżeństwa. Przy czym ocenie podlega, czy osoba ta rzeczywiście jest utrzymywana przez obywatela UE, jego małżonka lub partnera;
• Rodziców i dziadków obywatela UE, jego małżonka lub partnera, o ile pozostają na ich utrzymaniu.

Pobyt w państwie członkowskim obywatela państwa trzeciego będącego członkiem rodziny obywatela Unii

Obywatel państw trzecich, będący członkiem rodziny obywatela Unii ma więc na podstawie cytowanej powyżej dyrektywy prawo dołączenia do niego w przyjmującym państwie członkowskim, niezależnie od faktu, czy osiadł on w tym państwie przed lub po założeniu rodziny. Zdaniem Trybunału Sprawiedliwości WE, bez znaczenia jest okoliczność, czy obywatele państw trzecich, będący członkami rodziny obywatela Unii, wjechali do przyjmującego państwa członkowskiego przed lub po tym jak zostali członkami rodziny tego obywatela Unii, gdyż odmowa ze strony przyjmującego państwa członkowskiego przyznania im prawa pobytu również może zniechęcić rzeczonego obywatela Unii do dalszego pobytu w tym państwie członkowskim.

Pani przyszły mąż nie będzie więc potrzebował wizy kraju, do którego się udaje, jeżeli kraj ten należy do strefy Schengen, a on posiada kartę pobytu lub wizę wydaną w innym kraju należącym do strefy Schengen albo też podróżuje razem z Panią lub po to, aby do Pani dołączyć oraz posiada kartę pobytu wydaną w innym kraju UE (z wyjątkiem kraju, którego obywatelstwo Pani posiada).

Pani mąż będzie mógł zwrócić się do władz kraju UE o oficjalne uznanie za członka Pani rodziny. Proszę jednak pamiętać, że kraje UE choć muszą rozpatrzyć wniosek, nie mają obowiązku się do niego przychylić.

Państwa należące do grupy Schengen

Do państw obszaru Schengen należą obecnie*:

Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Luksemburg, Niderlandy, Niemcy, Portugalia, Szwecja, Włochy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Czechy, Słowacja, Słowenia, Węgry, a także Szwajcaria, Norwegia i Islandia (ostatnie trzy to państwa obszaru Schengen nienależące do UE).

Wielka Brytania, Irlandia, Cypr, Bułgaria oraz Rumunia są państwami członkowskimi UE, które nie należą do państw obszaru Schengen.

Niektóre kraje UE wymagają, aby pochodzący spoza UE krewny zgłaszał swój pobyt w odpowiednim terminie po przyjeździe i mogą nakładać kary, np. grzywny, w przypadku braku takiego zgłoszenia. Ale to dotyczy sytuacji, gdyby Pani zamieszkiwała np. w Holandii.

Zanim więc małżonek przyjedzie do innego kraju, należy sprawdzić, jakie są terminy i warunki zgłaszania pobytu władzom krajowym. Do zgłoszenia pobytu wystarczy zasadniczo paszport. Przy zgłoszeniu nie powinny być pobierane żadne opłaty.

W przypadku pobytów krótszych niż trzymiesięczne jedynym wymogiem wobec obywateli Unii jest posiadanie ważnego dowodu tożsamości lub paszportu. Przyjmujące państwo członkowskie może wymagać od zainteresowanych osób zgłoszenia swojej obecności na jego terytorium w racjonalnym i niedyskryminującym terminie. Pani mąż nieposiadający obywatelstwa danego państwa członkowskiego ma takie same prawa jak Pani. Jego karta pobytu jest traktowana tak samo jak wiza krótkoterminowa.

* Stan z dnia 4.07.2013 r.