Małżeństwo z Francuzem a intercyza

Małżeństwo z Francuzem a skutki ewentualnego rozwodu

Stosunki majątkowe małżonków, jak również kwestia nabywania obywatelstwa francuskiego zostały uregulowane we francuskim Kodeksie cywilnym.

Prawo francuskie, podobnie jak polskie, przewiduje ustawowy ustrój małżeński (La communauté réduite aux acquêts) oraz ustroje umowne: ustrój wspólnoty majątkowej (La communauté universelle), ustrój rozdzielności majątkowej (La séparation de biens) oraz ustrój rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków (le régime de participation aux acquêts).

Ustawowy ustrój małżeński

1. Ustawowy ustrój małżeński (La communauté réduite aux acquêts – art. 1400 i następne K.c.) powstaje w momencie zawarcia związku małżeńskiego, jeżeli małżonkowie przed zawarciem związku nie podpiszą umowy regulującej ich ustrój majątkowy.

Każdy z małżonków zachowuje odrębną własność przedmiotów majątkowych nabytych przed zawarciem małżeństwa. Do majątków odrębnych małżonków wchodzą również rzeczy otrzymane w trakcie trwania małżeństwa w drodze darowizny lub w drodze spadkobrania (art. 1405).

„Art 1405 Restent propres les biens dont les époux avaient la propriété ou la possession au jour de la célébration du mariage, ou qu'ils acquièrent, pendant le mariage, par succession, donation ou legs”.

Jeżeli więc rodzice Pani narzeczonego w trakcie trwania Waszego małżeństwa darują mu dom rodzinny, wejdzie on do jego majątku odrębnego. Pozostałe rzeczy nabyte w trakcie małżeństwa stanowią wspólność małżonków. Do majątku wspólnego małżonków wchodzą również pożytki pochodzące z majątków odrębnych małżonków.

W ustawowym ustroju małżeńskim małżonkowie są odpowiedzialni zarówno majątkiem wspólnym jak i majątkami odrębnymi za zobowiązania zaciągnięte na potrzeby utrzymania rodziny i wychowania dzieci (art. 220 K.c.).

Za zobowiązania powstałe w trakcie trwania małżeństwa (ale niezwiązane z utrzymaniem rodziny) zaciągnięte przez jednego z małżonków odpowiada on swoim majątkiem odrębnym oraz majątkiem wspólnym małżonków.

Co do zasady w przypadku rozwodu małżonków powstały w trakcie trwania małżeństwa majątek wspólny podlega podziałowi po połowie.

Ustrój wspólnoty majątkowej

2. Ustrój wspólnoty majątkowej (La communauté universelle – art. 1526 K.c.) jest ustrojem umownym – umowa jest spisywana przed notariuszem.

W tym ustroju zarówno majątek nabyty przez małżonków przed zawarciem związku małżeńskiego jak i ten nabyty w trakcie stanowi wspólność majątkową małżonków.

Małżonkowie odpowiadają za swoje zobowiązania całym ich wspólnym majątkiem. W przypadku śmierci jednego z małżonków całość majątku przechodzi na drugiego małżonka, zaś przepisy o dziedziczeniu nie mają zastosowania.

Ustrój rozdzielności majątkowej

3. Ustrój rozdzielności majątkowej (La séparation de biens – art. 1536-1543 ) jest ustrojem umownym – umowa jest spisywana przed notariuszem.

W przeciwieństwie do ustroju wspólnoty majątkowej małżonkowie pozostają właścicielami rzeczy nabytych przed zawarciem związku małżeńskiego jak również nabytych samodzielnie po jego zawarciu. Do majątków odrębnych małżonków wchodzą ich wynagrodzenia za pracę oraz pożytki pochodzące z ich majątków odrębnych. Rzeczy nabyte wspólnie stanowią przedmiot współwłasności w częściach ułamkowych.

Małżonkowie odpowiadają jedynie swoimi odrębnymi majątkami za zaciągnięte przez nich zobowiązania, z wyjątkiem zobowiązań zaciągniętych na potrzeby utrzymania rodziny i wychowania dzieci.

Ustrój rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków

4. Ustrój rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków (le régime de participation aux acquêts – art. 1569-1581) jest ustrojem umownym – umowa jest spisywana przed notariuszem. Ten ustrój majątkowy polega na rozdzielności majątków w trakcie trwania małżeństwa, niemniej jednak w momencie ustania małżeństwa małżonek (którego majątek nie uległ powiększeniu) ma prawo do połowy majątku zgromadzonego w trakcie trwania małżeństwa przez małżonka wzbogaconego.

Ustrój rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków jest bardzo korzystny w sytuacji, gdy jeden z małżonków prowadzi działalność gospodarczą, gdyż drugi z małżonków nie odpowiada za długi zaciągnięte w związku z prowadzoną działalnością, ale ma prawo do połowy zysku w przypadku rozwodu czy śmierci małżonka prowadzącego działalność gospodarczą.

W przypadku rozwodu ma Pani prawo do alimentów oraz prawo żądania zawarcia umowy najmu domu męża, który służył zaspokajaniu potrzeb mieszkalnych rodziny (residence pricipale).

Alimenty dla małżonka

Art. 270 K.c. stanowi, że rozwiedziony małżonek ma prawo do alimentów wyrównawczych (prestations compensatoires). Zgodnie z tym artykułem jeden z rozwiedzionych małżonków może zostać zobowiązany przez sąd do wypłacania na rzecz drugiego z małżonków alimentów rekompensujących mu zmianę w warunkach życia powstałych na skutek rozwodu.

Zgodnie z art. 271 K.c. wysokość alimentów jest ustalana przez sędziego, który bierze pod uwagę:

• długość trwania małżeństwa,
• wiek i stan zdrowia małżonka,
• sytuację zawodową małżonka,
• fakt, że małżonek nie podjął pracy celem wychowywania dziecka,
• sytuację majątkową małżonka powstałą w związku z ustaniem małżeństwa.

Alimenty dla małżonka mogą przybrać formę wypłaty pieniężnej lub prawa darmowego używania majątku byłego męża (art. 274).

Lokal służący zaspokajaniu potrzeb rodziny

Zgodnie z art. 285-1, jeżeli lokal służący zaspokajaniu potrzeb rodziny stanowi majątek odrębny jednego z rozwiedzionych małżonków, sąd może przyznać drugiemu, który posiada prawo opieki nad wspólnymi dziećmi, prawo najmu tego lokalu, jeżeli lokal ten służy jako stałe miejsce zamieszkania dzieci. Sąd przyznaje prawo najmu na czas określony, który następnie może zostać przedłużony.

Obywatelstwo

Jeśli chodzi o obywatelstwo Waszych przyszłych dziecka, to będą one miały zarówno polskie jak i francuskie od samego urodzenia.

Ich francuskie obywatelstwo będzie wynikać z art. 18 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że dziecko, którego choć jedno z rodziców posiada obywatelstwo francuskie, również posiada obywatelstwo francuskie („Est français l'enfant dont l'un des parents au moins est français”).

Takie samo unormowanie przewiduje art. 6 polskiej ustawy o obywatelstwie polskim.

Art. 6. 1. Dziecko rodziców, z których jedno jest obywatelem polskim, drugie zaś obywatelem innego państwa, nabywa przez urodzenie obywatelstwo polskie. Jednakże rodzice w oświadczeniu złożonym zgodnie przed właściwym organem w ciągu trzech miesięcy od dnia urodzenia się dziecka mogą wybrać dla niego obywatelstwo państwa obcego, którego obywatelem jest jedno z rodziców, jeżeli według prawa tego państwa dziecko nabywa jego obywatelstwo.

Prawo wyboru obywatelstwa francuskiego, o którym Pani wspomina, a które zostało uregulowane w ustawie 16 maca 1998r. o obywatelstwie (loi relative à la nationalité) daje możliwość nabycia obywatelstwa francuskiego dziecku urodzonemu we Francji, którego żadne z rodziców nie jest Francuzem.

Zgodnie z prawem francuskim, władza i opieka nad dzieckiem przysługuje obojgu rodzicom, chyba że sąd zadecyduje inaczej. Z powyższego wynika zawarty w art. 373-2 K.c. obowiązek uzyskania zgody drugiego z rodziców na zmianę miejsca zamieszkania jego dziecka. Jeżeli rodzic takiej zgody nie wyrazi, jedynie sąd może upoważnić drugiego rodzica do zmiany miejsca zamieszkania.

W umowie małżeńskiej, która reguluje stosunki majątkowe, Pani przyszły mąż nie może „z góry” wyrazić zgody na to, by mogła Pani samodzielnie zadecydować o zmianie miejsca zamieszkania dzieci.

Zmiana miejsca zamieszkania dzieci

Jeżeli bez zgody męża doprowadziłaby Pani do zmiany miejsca zamieszkania Waszych dzieci, wywożąc je do Polski, będzie mógł on żądać ich powrotu w oparciu o przepisy Konwencji haskiej dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę z 25 października 1980 r., którego stronami są zarówno Polska jak i Francja.

Uprowadzenie lub zatrzymanie dziecka jest bezprawne w rozumieniu Konwencji, jeżeli nastąpiło z naruszeniem prawa do opieki przyznanego przez ustawodawstwo (orzeczenie sądowe lub administracyjne albo ugodę mającą moc prawną) państwa, w którym dziecko miało miejsce stałego pobytu bezpośrednio przed uprowadzeniem lub zatrzymaniem oraz jeżeli w chwili uprowadzenia lub zatrzymania prawo to było skutecznie wykonywane (art. 3).

Zasada niezwłocznego powrotu dziecka do państwa miejsca jego stałego pobytu

Konwencja przyjmuje jako zasadę niezwłoczny powrót dziecka do państwa miejsca jego stałego pobytu (art. 12 ust. 1). Organ orzekający państwa, do którego dziecko zostało bezprawnie uprowadzone lub w którym zostało bezprawnie zatrzymane, jest obowiązany do zarządzenia jego niezwłocznego powrotu, jeśli dziecko nadal w tym państwie przebywa, a wniosek wpłynął przed upływem roku od momentu uprowadzenia lub zatrzymania dziecka. Powrót dziecka powinien zostać zarządzony nawet po upływie 1 roku, chyba że zostanie ustalone, że dziecko przystosowało się już do swego nowego środowiska (art. 12 ust. 2).