Majątek dla dzieci z drugiego małżeństwa a zachowek dla dzieci z pierwszego małżeństwa

Dziedziczenie przez dzieci z pierwszego i drugiego małżeństwa

Dziedziczyć spadek można na dwa sposoby:

1. Jeżeli Pani mąż pozostawi testament, wówczas dziedziczą wyłącznie osoby w tym testamencie wskazane. Zatem jeżeli Pani mąż zapisze cały swój majątek tylko na Państwa wspólne córki, to wyłącznie one będą dziedziczyły ten spadek. Ani Pani, ani pozostałe dzieci Pani męża nie będą niczego dziedziczyły, ale będzie się Wam należał zachowek od dzieci wskazanych przez Pani męża w testamencie.
2. Jeżeli Pani mąż nie pozostawi testamentu, to spadek po jego śmierci będzie dzielony pomiędzy Panią i pozostałe dzieci Pani męża (ze związku z Panią i z poprzedniego związku Pani męża). Spadek przypadnie Pani i tym dzieciom w częściach równych, z tym że Pani udział nie będzie mógł być mniejszy niż 1/4 spadku po mężu.

Pani dzieci z pierwszego małżeństwa nie mają żadnych praw do spadku po Pani mężu, chyba że Pani mąż jeszcze za życia ich sądownie przysposobi (adoptuje).

Przekazanie majątku w darowiźnie córkom z pominięciem pozostałych dzieci a prawo do zachowku po śmierci darczyńcy

Jeżeli natomiast Pani mąż przekaże swój majątek w darowiźnie tylko dwóm córkom, to pozostałe jego dzieci, łącznie z Panią, będą mogły wystąpić do tych córek o zachowek po śmierci Pani męża.

Uprawnienie do zachowku wynika z art. 991 Kodeksu cywilnego (K.c.), zgodnie z którym:

„§ 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).

§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia”.

Komu przysługuje roszczenie z tytułu zachowku?

Z cytowanego powyżej przepisu wynikają następujące zasady:

• roszczenie z tytułu zachowku jest zawsze roszczeniem o zapłatę określonej sumy pieniężnej (równowartość w pieniądzu 2/3 – gdy uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo małoletni lub 1/2 udziału spadkowego – w pozostałych wypadkach – przysługującego spadkobiercy ustawowemu, który nie został powołany do dziedziczenia z mocy testamentu);
• roszczenie z tytułu zachowku przysługuje wtedy, gdy dany spadkobierca należy do kręgu spadkobierców ustawowych, a przy dziedziczeniu testamentowym nie został powołany do spadku i nie otrzymał od spadkodawcy darowizny i/lub zapisu w testamencie. Należy pamiętać, że o zachowek można wystąpić tylko w ściśle określonym okresie czasu.

Uprawnienie do zachowku opiera się na istnieniu bliskiej więzi rodzinnej między spadkodawcą a uprawnionym. Ustawa zakreśla więc krąg uprawnionych podmiotów stosunkowo wąsko. Zgodnie z powyższym przepisem są to jedynie zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki itd.), małżonek oraz rodzice spadkodawcy.

Jako zasadę ustawa przyjmuje, że wysokość zachowku należnego uprawnionemu odpowiada połowie wartości udziału, który przypadałby mu przy dziedziczeniu ustawowym. Odstępstwo od tej zasady zostało przewidziane jedynie w przypadku małoletnich zstępnych oraz dla osób trwale niezdolnych do pracy. Te kategorie uprawnionych są traktowane w sposób uprzywilejowany – ich zachowek wynosi 2/3 wartości udziału spadkowego, który otrzymaliby przy dziedziczeniu ustawowym.

Roszczenie z tytułu zachowku przedawnia się w terminie 5 lat od dnia ogłoszenia testamentu (art. 1007 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego – w skrócie: K.p.c.) albo od dnia otwarcia spadku (którym jest dzień śmierci spadkodawcy), jeżeli zmarły testamentu nie pozostawił.

Zatem jeżeli mąż przepisze swój majątek na rzecz tylko dwóch córek, a Pani i dzieci męża z pierwszego małżeństwa nie otrzymacie niczego w spadku, to wówczas będzie się Pani i tym dzieciom należał zachowek od córek męża, które otrzymały od niego darowiznę.