Macocha a dziedziczenie, kto jest wstępnym według prawa polskiego?

Kiedy macocha staje się wstępną?

Macocha nie jest w świetle prawa wstępną. Nie jest to uzależnione również od bycia opiekunem prawnym. Jedyną możliwością, która spowoduje, że macocha będzie wstępną, jest przysposobienie dziecka, czyli adopcja.

Prawo polskie, pomimo że posługuje się pojęciem wstępni, zstępni, nie zawiera legalnej definicji tych pojęć. Wstępny – osoba, która jest przodkiem danej osoby, czyli znajduje się wyżej w hierarchii genealogicznej. Przykładami wstępnych są rodzice, dziadkowie, pradziadkowie itd. Zstępny – osoba, która jest potomkiem danej osoby, czyli znajduje się niżej w hierarchii genealogicznej. Przykładami zstępnych są dzieci, wnuki, prawnuki itd.

Dziedziczenie ustawowe, wstępni, zstępni

Terminy wstępny i zstępny są używane w polskim prawie w kontekście prawa cywilnego, dziedziczenia, a także w przepisach dotyczących pokrewieństwa. Ich definicje są zawarte w Kodeksie cywilnym (K.c.) oraz w innych przepisach regulujących kwestie rodzinne i spadkowe.

• Kodeks cywilny (K.c.): Art. 931 K.c. wskazuje, że dziedziczenie odbywa się w linii wstępnej (przodkowie) i zstępnej (potomkowie). Przepisy te wskazują, że w przypadku braku testamentu spadek dziedziczą zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki) zmarłego, natomiast wstępni (rodzice, dziadkowie) dziedziczą, jeśli nie ma potomków.
• Prawo rodzinne i opiekuńcze: W kontekście prawa rodzinnego, terminy te również odnoszą się do pokrewieństwa w zakresie obowiązków alimentacyjnych czy odpowiedzialności prawnej. Wstępni mają obowiązek alimentacyjny wobec zstępnych, natomiast zstępni – wobec wstępnych, gdy ci ostatni nie są w stanie utrzymać się samodzielnie.

Te terminy są zatem szeroko stosowane w polskim prawie, a szczegółowe przepisy znajdują się w różnych artykułach Kodeksu cywilnego i innych ustaw, regulujących kwestie dziedziczenia, opieki nad dziećmi czy prawa do alimentów.

Przysposobienie (adopcja)

Przysposobienie (adopcja) w polskim prawie cywilnym jest instytucją, która polega na ustanowieniu więzi prawnej pomiędzy dzieckiem a osobą (lub osobami) niebędącymi jego biologicznymi rodzicami. Jest to sposób na uznanie dziecka za członka rodziny, nadając mu prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa, mimo że nie jest ono dzieckiem biologicznym przysposabiającego.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy w art. 114-127 reguluje kwestie związane z przysposobieniem. Zgodnie z tymi przepisami przysposobienie ma na celu stworzenie pełnoprawnej więzi prawnej między przysposabiającymi a dzieckiem, tak jakby było ono ich własnym biologicznym dzieckiem.

Przysposobienie pełne i niepełne

Przysposobienie pełne – oznacza, że przysposobione dziecko uzyskuje pełne prawa i obowiązki względem przysposabiającego oraz jego rodziny, w tym prawo do dziedziczenia. W przypadku przysposobienia pełnego dziecko traci prawa do dziedziczenia po swoich biologicznych rodzicach.

Przysposobienie niepełne – zachowuje część praw dziecka wobec jego biologicznych rodziców, w tym prawo do dziedziczenia po nich, ale nadal uznaje je za członka rodziny przysposabiających.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59