Co zrobić gdy przyszły pracodawca wycofał się z podpisania umowy o pracę?

Czym jest list intencyjny?

Jeśli chodzi o porozumienia między przyszłym pracodawcą i przyszłym pracownikiem, to możliwe są dwa rozwiązania: umowa przedwstępna i list intencyjny. Pozwolę sobie przedstawić obie instytucje, a potem dostosuję je do Pana sytuacji.

List intencyjny jest formą porozumienia między kandydatem na pracownika a przyszłym pracodawcą, zawieranym przed podpisaniem definitywnej umowy o pracę. W takim liście intencyjnym pracownik i pracodawca zapewniają o chęci podjęcia współpracy. Jest to wyrażenie gotowości obu stron do nawiązania w przyszłości stosunku pracy. List intencyjny zazwyczaj nie nakłada na strony, które go zawarły, obowiązków w zakresie podpisania umowy o pracę, nie ma zatem charakteru wiążącego. Jeśli zatem pracodawca nie zdecyduje się później na zatrudnienie danej osoby, to w związku z podpisaniem listu intencyjnego niedoszłemu pracownikowi nie przysługują żadne roszczenia z tego tytułu. Przede wszystkim nie przysługuje mu prawo żądania podpisania ostatecznej umowy o pracę.

Umowa przedwstępna o pracę

Kodeks cywilny przewiduje możliwość zawarcia przez strony umowy przedwstępnej, przez którą zobowiązują się one do zawarcia oznaczonej umowy. Powinna ona określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej. Jest to umowa przedwstępna regulowana w art. 389 Kodeksu cywilnego. Do stosunków pracy ma ona zastosowanie na mocy art. 300 Kodeksu pracy, zgodnie z którym „w sprawach nie unormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy”.

Artykuł 390 Kodeksu cywilnego przewiduje sankcje za niewywiązanie się z umowy przedwstępnej. Jeżeli strona zobowiązana do zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla się od jej zawarcia, druga strona może żądać naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej. Strony mogą w umowie przedwstępnej odmiennie określić zakres odszkodowania.

Jednakże gdy umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej, w szczególności wymaganiom co do formy, strona uprawniona może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej.

Roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta. Jeżeli sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne.

Przenosząc rozważania o umowie przedwstępnej na grunt prawa pracy, należy stwierdzić, że o dopuszczalności zawarcia umowy przedwstępnej przez przyszłego pracownika i pracodawcę przesądził Sąd Najwyższy (por. postanowienie z 13 maja 1977 r., sygn. akt I PZ 23/77, PiZS 1980/2/77), ponieważ dla niektórych nie było to takie oczywiste.

Jakie zapisy powinna zawierać przedwstępna umowa o pracę?

Umowa przedwstępna o pracę powinna być zawarta na piśmie i zawierać wszystkie elementy istotne przyszłej umowy o pracę. Zgodnie z art. 29 Kodeksu pracy są to:

1. rodzaj pracy,
2. miejsce wykonywania pracy,
3. wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia,
4. wymiar czasu pracy,
5. termin rozpoczęcia pracy.

Niewykonanie umowy przedwstępnej powoduje, że strona zobowiązana do zawarcia umowy przyrzeczonej, która uchyla się od tej powinności, narażona jest na zapłatę stosownego odszkodowania z tytułu szkody, jaką poniosła druga strona przez to, że liczyła na jej zawarcie. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że w razie odmowy zawarcia przez pracodawcę przyrzeczonej umowy o pracę na czas nieokreślony, wysokość zasądzonego odszkodowania nie powinna w zasadzie przekraczać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia za pracę na stanowisku objętym umową przedwstępną (uchwała z 22 kwietnia 1977 r., sygn. akt I PZP 5/77, OSNCP 1977/10, poz. 180). Wysokość odszkodowania uzależniona jest jednak od okoliczności konkretnego przypadku, przy czym strony mogą w umowie przedwstępnej odmiennie określić zakres odszkodowania i wówczas będzie ono dla nich wiążące.

Uprawnienia z tytułu przedwstępnej umowy o pracę

Osoba, która zawarła z przyszłym pracodawcą umowę przedwstępna na piśmie, w którym zawarto wszystkie elementy, o których wyżej, może jednak żądać zawarcia umowy przyrzeczonej. Zazwyczaj pracodawca nie jest chętny do realizacji tego uprawnienia pracownika. Wówczas drugiej stronie pozostaje prawo ustalenia przez sąd powstania stosunku pracy.

Przenieśmy powyższe na grunt Pana sytuacji. Pisze Pan, że ustnie otrzymał Pan zapewnienie o przyjęciu Pana do pracy z wszystkimi elementami, jakie umowa o pracę powinna zawierać. Ponieważ umowa ta zawiera wszystkie elementy, które przewidziane są dla przyszłej umowy ostatecznej, przysługuje Panu prawo żądania odszkodowania w wysokości 3-miesięcznych zarobków obiecywanych przez niedoszłego pracodawcę. Oczywiście fakt zawarcia umowy przedwstępnej musi Pan udowodnić. Pisze Pan, ze posiada odpowiednią korespondencję mailową w tej sprawie, zatem nie powinno być kłopotu, aby przekonać sąd co do tego, że umowa taka została zawarta.

Niewykonanie umowy przedwstępnej o pracę

O odszkodowanie należy wystąpić przed sąd rejonowy siedziby pracodawcy lub miejsca wykonywania pracy. Chodzi o sąd pracy. W sprawach pracowniczych pracownik (w tym wypadku także przyszły pracownik) zwolniony jest od ponoszenia kosztów sądowych (o ile wysokość roszczenia nie przekracza kwoty 50 000 zł). W pozwie należy wskazać przyszłego pracownika, pracodawcę i określić żądane roszczenie. W uzasadnieniu należy opisać sytuację, zawarcie umowy przedwstępnej. Należy dołączyć wydruki korespondencji mailowej, wypowiedzenie ze swojej dotychczasowej pracy, wypowiedzenie umowy najmu, a także ewentualnych świadków. Do pozwu należy dołączyć jego odpis (podpisaną kserokopię) wraz z załącznikami w celu dostarczenia go przez sąd stronie pozwanej.

Jeśli chce Pani załatwić sprawę polubownie, to podobne pismo należy wystosować do pracodawcy i wezwać w nim do wypłaty odszkodowania. Proszę przedstawić swoje stanowisko oraz powołać się na przepisy dotyczące konsekwencji niezawarcia umowy przyrzeczonej. Proszę także przytoczyć orzeczenia Sądu Najwyższego, które wyżej cytowałam.

Informuję, że w razie problemów jesteśmy w stanie przygotować dla Pana projekt takiego pisma do pracodawcy.