Legalizacja pobytu cudzoziemca

Przekroczenie granicy i przebywanie na terytorium RP przez obywatela Kazachstanu

Interesujące Panią kwestie reguluje ustawia z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2011 r. Nr 264, poz. 1573 ze zm.). 

W pierwszym rzędzie należy zaznaczyć, że cudzoziemiec (a wiec także obywatel Kazachstanu) może przekroczyć granicę i przebywać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli posiada:

1. ważny dokument podróży;
2. ważną wizę. 

Jak wynika z opisu sprawy, wystawiła Pani swojemu partnerowi z Kazachstanu zaproszenie i na tej podstawie cudzoziemiec uzyskał wizę do Polski. Po analizie sprawy stwierdzam, że na dzień dzisiejszy szanse, żeby cudzoziemiec został w Polsce, są niewielkie, chociaż można próbować przedłużyć jego wizę.

Jak można przedłużyć wizę cudzoziemcowi przebywającemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej?

Cudzoziemcowi przebywającemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej można przedłużyć okres ważności wydanej wizy lub długość pobytu objętego tą wizą, jeżeli przedstawi dowód na istnienie ważnych powodów osobistych uzasadniających przedłużenie okresu ważności lub okresu pobytu. 

Zgodnie z art. 41 ustawy z 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2003 r. Nr 128, poz. 1175):

„1. Cudzoziemcowi przebywającemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej można przedłużyć okres ważności wydanej wizy krajowej lub okres pobytu objęty tą wizą, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki: 

1) przemawia za tym ważny interes zawodowy lub osobisty albo względy humanitarne, uniemożliwiające mu opuszczenie tego terytorium przed upływem terminu ważności wizy krajowej lub przed końcem objętego tą wizą dozwolonego okresu pobytu; 

2) zdarzenia, które są przyczyną ubiegania się o przedłużenie wizy krajowej, wystąpiły niezależnie od woli i nie były możliwe do przewidzenia w dniu składania wniosku o wydanie wizy krajowej; 

3) okoliczności sprawy nie wskazują, że cel pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej będzie inny niż deklarowany; 

4) nie zachodzą okoliczności, z powodu których odmawia się wydania wizy krajowej. 

2. Wizę krajową można przedłużyć jednokrotnie, przy czym okres pobytu na podstawie przedłużonej wizy krajowej nie może przekraczać okresu pobytu przewidzianego dla wizy krajowej, z zastrzeżeniem ust. 3. 

3. Przebywającemu w szpitalu, którego stan zdrowia wyklucza możliwość opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przedłuża się okres ważności wydanej wizy krajowej lub okres pobytu objęty tą wizą do dnia, w którym stan jego zdrowia pozwoli na opuszczenie tego terytorium. 

4. W przypadku, o którym mowa w ust. 3, organ właściwy do przedłużenia wizy krajowej może powołać biegłego lekarza w celu wydania opinii, czy stan zdrowia wyklucza możliwość opuszczenia przez niego terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”. 

Przedłużenie pobytu cudzoziemca na podstawie wizy Schengen lub wizy krajowej

Stosownie do art. 42 cytowanej ustawy obcokrajowiec, który zamierza przedłużyć pobyt na podstawie wizy Schengen lub wizy krajowej, jest obowiązany złożyć wniosek o przedłużenie wizy co najmniej 3 dni przed upływem okresu pobytu oznaczonego w posiadanej wizie. Organem właściwym do przedłużenia wizy Schengen lub wizy krajowej jest wojewoda właściwy ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca. Rozstrzygnięcie w sprawie przedłużenia wizy Schengen lub wizy krajowej następuje w formie decyzji. Przedłużoną wizę Schengen lub wizę krajową zamieszcza się w dokumencie podróży w formie naklejki wizowej. 

Wymagane dokumenty:

• wniosek o przedłużenie wizy;
• aktualna kolorowa fotografia nieuszkodzona, wyraźna, o wymiarach 4,5 × 3,5 cm, przedstawiająca osobę bez nakrycia głowy i okularów z ciemnymi szkłami patrzącą na wprost, z otwartymi oczami, nieprzesłoniętymi włosami, z naturalnym wyrazem twarzy i zamkniętymi ustami, z zachowaniem równomiernego oświetlenia twarzy; osoba z wadą narządu wzroku nosząca okulary z ciemnymi szkłami może dołączyć fotografie przedstawiające ją w okularach z ciemnymi szkłami, a osoba nosząca nakrycie głowy zgodnie z zasadami swojego wyznania – fotografie przedstawiające ją z nakryciem głowy, ale nakrycie to nie może uniemożliwiać identyfikacji osoby, fotografie winny być trwale złączone z wnioskiem (naklejone w miejscu do tego przeznaczonym);
• dokument podróży (kserokopia + oryginał do wglądu);
• dokumenty niezbędne do potwierdzenia danych zawartych we wniosku i okoliczności uzasadniających ubieganie się o przedłużenie wizy, potwierdzające zamierzony cel i okoliczności planowanego pobytu;
• dokumenty potwierdzające posiadanie środków finansowych niezbędnych do pokrycia kosztów pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• dokumenty potwierdzające posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego w rozumieniu przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych lub podróżnego ubezpieczenia medycznego o minimalnej kwocie ubezpieczenia w wysokości 30 000 euro, ważnego przez okres planowanego pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pokrywającego wszelkie wydatki, które mogą wyniknąć podczas pobytu na tym terytorium w związku z koniecznością powrotu z powodów medycznych, potrzebą pilnej pomocy medycznej, nagłym leczeniem szpitalnym lub ze śmiercią, w którym ubezpieczyciel zobowiązuje się do pokrycia kosztów udzielonych ubezpieczonemu świadczeń zdrowotnych bezpośrednio na rzecz podmiotu udzielającego takich świadczeń, na podstawie wystawionego przez ten podmiot rachunku – w przypadku wizy krajowej;
• podróżne ubezpieczenie medyczne, o którym mowa w art. 15 Wspólnotowego Kodeksu Wizowego – w przypadku przedłużenia wizy Schengen;
• aktualne poświadczenie zameldowania na pobyt czasowy;
• dowód uiszczenia opłaty skarbowej.

Przy składaniu kserokopii wymaganych dokumentów należy okazać ich oryginały.

Jakie są opłaty za przedłużenie wizy dla cudzoziemca?

Opłaty za przedłużenie wizy:

1. krajowej – przelewem 406 zł;
2. Schengen – 30 euro (przy fakultatywnym przedłużeniu wizy), bezpłatnie (przy obligatoryjnym przedłużeniu wizy).

Przeliczenia równowartości euro na złotówki dokonuje się według średniego kursu ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski dla tej waluty w ostatnim dniu roboczym poprzedzającym dzień złożenia wniosku o przedłużenie wizy. 

Wojewoda powinien wydać decyzję w sprawie przedłużenia wizy przed upływem okresu pobytu oznaczonego w wizie, jeżeli wniosek o jej przedłużenie został złożony w terminie 3 dni przed upływem okresu pobytu oznaczonego w posiadanej wizie. Termin podjęcia decyzji w sprawie wynosi co najmniej 3 dni od dnia złożenia wniosku.

Od decyzji przysługuje odwołanie w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji za pośrednictwem Wojewody Mazowieckiego do Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców. 

Jak zatem Pani widzi, Pani partner może starać się o przedłużenie wizy, jeżeli zachodzą opisane powyżej okoliczności. Proszę zatem niezwłocznie złożyć wniosek o przedłużenie wizy do właściwego wojewody. Wniosek trzeba dokładnie uzasadnić i dołączyć do niego stosowne dokumenty, które wskazałam powyżej.

Konsekwencje odmowy przedłużenia wizy dla cudzoziemca

Jeśli cudzoziemiec otrzyma odmowę przedłużenia wizy, trzeba będzie liczyć się z tym, że będzie musiał opuścić terytorium Polski, a Pani będzie musiała ponownie wystawić zaproszenie – np. na rok, żeby partner mógł sobie ponownie wyrobić wizę.

Wiza może być wydana w różnych celach, m.in.:

1. turystycznym;
2. odwiedzin;
3. wykonywania pracy;
4. odbycia studiów pierwszego stopnia, studiów drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich albo studiów trzeciego stopnia;
5. realizacji zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE.

Wizy wydaje się jako:

1. wizy Schengen: wizy wydawane przez państwo Schengen na tranzyt przez terytorium państw Schengen lub planowany pobyt na terytorium państw Schengen nieprzekraczający 3 miesięcy w dowolnym sześciomiesięcznym okresie, licząc od dnia pierwszego wjazdu na terytorium państw Schengen;
2. wizy krajowe: uprawniają do wjazdu i ciągłego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub kilku pobytów następujących po sobie, trwających łącznie dłużej niż 3 miesiące. Okres ważności wizy krajowej nie może przekroczyć 1 roku.

Oczywiście ponowne otrzymania wizy na 3 miesiące nie rozwiąże problemu zamieszkania na terenie Polski, ponieważ – jak Pani pisze – interesuje Państwa kwestia załatwienia pobytu przynajmniej na rok lub kilka lat. Taką możliwość daje karta pobytu na czas określony.

Zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony

Można wystąpić o wydanie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony co najmniej 45 dni przed upływem okresu pobytu na podstawie wizy, żeby zostać w Polsce i otrzymać kartę pobytu na czas oznaczony.

Jeżeli termin do złożenia wniosku został zachowany i wniosek nie zawiera braków formalnych lub braki formalne zostały uzupełnione w terminie, wojewoda zamieszcza w dokumencie podróży cudzoziemca odcisk stempla, który potwierdza złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony. Pobyt cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się za legalny do czasu wydania decyzji ostatecznej w sprawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony.

Jeżeli wniosek został złożony na mniej niż 45 dni przed upływem okresu pobytu na podstawie wizy lub okresu, na jaki udzielone zostało poprzednie zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony, a postępowanie nie zostało zakończone przed upływem ważności posiadanego zezwolenia na pobyt, cudzoziemiec jest obowiązany do opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i oczekiwania na decyzję za granicą. W przypadku niewykonania obowiązku opuszczenia terytorium RP wojewoda obowiązany jest wydać decyzję o odmowie udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony.

Cytowana powyżej ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach w szczegółowy sposób określa osoby, które mogą kwalifikować się do uzyskania zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony (tzw. karty pobytu). Określone są również warunki i okoliczności, które muszą zostać spełnione, aby istniała podstawa do wydania zezwolenia.

Okoliczności uzasadniające zamieszkiwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres dłuższy niż 3 miesiące

O udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony można się ubiegać, jeżeli zachodzą okoliczności uzasadniające zamieszkiwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres dłuższy niż 3 miesiące:

1. uzyskanie zezwolenia na pracę albo pisemnego oświadczenia pracodawcy o zamiarze powierzenia cudzoziemcowi wykonywania pracy, jeżeli zezwolenie na pracę nie jest wymagane;
2. prowadzenie działalności gospodarczej na podstawie przepisów obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej, korzystnej dla gospodarki narodowej, a w szczególności przyczyniającej się do wzrostu inwestycji, transferu technologii, wprowadzania korzystnych innowacji lub tworzenia nowych miejsc pracy;
3. związek małżeński z obywatelem polskim;
4. podjęcie lub kontynuacja stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich;
5. zamiar podjęcia lub kontynuacji nauki lub szkolenia zawodowego;
6. posiadanie więzi o charakterze rodzinnym z obywatelem polskim lub obywatela państwa członkowskiego Unii Europejskiej.

Zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udzielane jest każdorazowo na okres niezbędny do realizacji celu pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nie dłuższy niż 2 lata. Za wydanie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony pobiera się opłatę skarbową w wysokości 340 zł. Za wydanie karty pobytu pobiera się opłatę w wysokości 50 zł.

Zawarcie małżeństwa lub przynajmniej podjęcie studiów w Polsce (co jest bardzo często praktykowane przez cudzoziemców) może sprawić, że pobyt w Polsce zostanie wydłużony Pani partnerowi nawet do kilku lat.

Niestety w tej chwili, z powodu krótkiego terminu ważności wizy Pańskiego partnera nie ma już szans na otrzymanie karty czasowego pobytu w Polsce przed końcem wizy.

Zawarcie małżeństwa z obywatelem Kazachstanu

Jeśli chodzi o zawarcie przez Państwa w przyszłości małżeństwa, jak najbardziej polecam Pani i Pani partnerowi rozważyć tę kwestię. Ślub ułatwi znacznie ubieganie się o pobyt czasowy, a następnie stały w Polsce, a także uzyskanie w przyszłości obywatelstwa.

Zgodnie z art. 53 ust. 1 cytowanej ustawy zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udziela się cudzoziemcowi, który (zgodnie z pkt 6) jest małżonkiem obywatela polskiego. Udzielenie zezwolenia jest obligatoryjne, organ ma obowiązek udzielić takiego zezwolenia, wystarczy, że cudzoziemiec jest małżonkiem obywatela polskiego. Nie ma tutaj żadnych dodatkowych wymogów. Zgodnie z art. 55 ust. 1 organ prowadzący postępowanie o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony cudzoziemcowi będącemu małżonkiem obywatela polskiego ustala, czy związek małżeński nie został zawarty w celu obejścia przez cudzoziemca przepisów o udzielaniu zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony na terytorium RP, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że:

1. Jedno z małżonków przyjęło korzyść majątkową w zamian za wyrażenie zgody na zawarcie małżeństwa, o ile nie wynika to ze zwyczaju ugruntowanego w danym państwie lub grupie społecznej – np. wiano, posag).
2. Małżonkowie nie wypełniają prawnych obowiązków wynikających z zawarcia małżeństwa.
3. Małżonkowie nie zamieszkują wspólnie.
4. Małżonkowie nie spotkali się nigdy przed zawarciem małżeństwa.
5. Małżonkowie nie mówią językiem zrozumiałym dla obojga.
6. Małżonkowie nie są zgodni co do dotyczących ich danych osobowych i innych istotnych okoliczności, które ich dotyczą.
7. Jedno z małżonków lub oboje małżonków w przeszłości zawierali już małżeństwa dla pozoru.

Jest to przepis, który ma zapobiegać tzw. fikcyjnym małżeństwom. Ponieważ jak wskazano wyżej, małżeństwo z obywatelem polskim daje od razu cudzoziemcowi możliwość uzyskania zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, wiele małżeństw jest zawieranych właśnie dla pozoru (z tym że dotyczy to głównie np. małżeństw Polek z Wietnamczykami czy Hindusami). Można jednak spodziewać się kontroli urzędnika, który np. sprawdza dom małżonków. Typowe przykłady to np. sprawdzenie, czy w szafie znajdują się rzeczy osobiste drugiego małżonka, czy w łazience znajdują się odpowiednie dla danej płci kosmetyki, druga szczoteczka do zębów itp.

Zgodnie z art. 56 ust. 1 cytowanej ustawy zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udziela się każdorazowo na okres niezbędny do realizacji celu pobytu cudzoziemca na terytorium RP, nie dłuższy niż 2 lata.

Po zawarciu małżeństwa z obywatelem polskim cudzoziemiec ma prawo ubiegać się o zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony. Sam ślub nie daje automatycznie cudzoziemcowi prawa do pozostania na terytorium RP. Zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony wydaje się na okres dwóch lat. Wniosek składa się w Urzędzie Wojewódzkim właściwym ze względu na miejsce zamieszkania. Urząd nie może odmówić wydania zezwolenia wyłącznie z powodu nielegalnego pobytu małżonka w Polsce. Może natomiast odmówić legalizacji pobytu cudzoziemca ze względów bezpieczeństwa lub w sytuacji, gdy małżeństwo zostało zawarte w celu obejścia prawa (dla pozoru). Podczas prowadzenia procedury legalizacji pobytu cudzoziemca urząd może sprawdzać, czy zawarte małżeństwo jest „autentyczne”. Ma m. in. prawo do kontrolowania bez uprzedzenia, czy małżonkowie mieszkają razem – o czym pisałam powyżej.

Po trzech latach małżeństwa (w tym dwóch latach nieprzerwanego pobytu w Polsce na podstawie karty pobytu czasowego) cudzoziemiec może ubiegać się o pobyt stały – tj. zezwolenie na osiedlenie się.

Jeśli cudzoziemiec przebywa nieprzerwanie na terytorium RP co najmniej od 2 lat na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE lub prawa stałego pobytu i pozostaje co najmniej od 3 lat w związku małżeńskim zawartym z obywatelem polskim, ma prawo być uznanym za obywatela polskiego.

Wszelkie informacje na temat dokumentów potrzebnych do składania wniosków o takie zezwolenia można znaleźć na stronie wydziału spraw cudzoziemców właściwego urzędu wojewódzkiego.

Karta pobytu czasowego wydawana jest wtedy, gdy cudzoziemiec otrzymał zezwolenie na czasowe zamieszkanie, karta stałego pobytu – gdy otrzymał zezwolenie na osiedlenie się.

Prawa i przywileje małżonków obywateli RP

Jako małżonkowie obywateli RP cudzoziemcy mają następujące prawa i przywileje:

1. możliwość legalizacji pobytu w RP;
2. prawo do pracy bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę dla osób, które uzyskały zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony ze względu na małżeństwo z obywatelem RP;
3. prawo do prowadzenia działalności gospodarczej na zasadach dotyczących obywateli RP, gdy małżonkowie posiadają już zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony;
4. ułatwienia w nabywaniu nieruchomości po 5-letnim okresie pobytu w RP na podstawie karty stałego pobytu;
5. prawo ubiegania się o polskie obywatelstwo;
6. prawo pomocy społecznej – gdy uzyskają zgodę na osiedlenie się, status rezydenta długoterminowego WE, gdy objęcie są ochroną międzynarodową lub uzyskają polskie obywatelstwo.