Leczenie bez ubezpieczenia, jakie są opcje dla obywatela Ukrainy przebywającego tymczasowo w Polsce?

Pacjent bez ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce

Brak ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce Pana ojca to duże komplikacje związane właśnie z obowiązkiem pokrycia kosztów leczenia z własnej kieszeni.

W Polsce zdecydowana większość szpitali ma swoje własne procedury dotyczące leczenia pacjentów bez ubezpieczenia zdrowotnego. Kluczowe jest to, że szpitale muszą zachować kompletną dokumentację medyczną takich pacjentów, a zatem wszelkie wyniki badań i faktury za udzieloną opiekę.

Oczywiście żaden szpital nie może odmówić udzielenia świadczenia zdrowotnego osobie, która potrzebuje natychmiastowej pomocy medycznej ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia, co wynika z art. 15 ustawy o działalności leczniczej.

Objęcie ubezpieczeniem ze szczególnych powodów – warunki

Polski ustawodawca przewidział prawo do świadczeń dla osoby nieubezpieczonej, ale tylko pod kilkoma warunkami. Otóż pacjent nieubezpieczony może uzyskać „status ubezpieczonego”, jeżeli posiada obywatelstwo polskie bądź uzyskał status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, ma miejsce zamieszkania na terytorium Polski i spełnia dość rygorystyczne kryterium dochodowe (około 500 zł dla osoby samotnej); nadto wystąpi co najmniej jedna spośród kilku niżej wymienionych przesłanek lub okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy społecznej: ubóstwo, sieroctwo, bezdomność, bezrobocie, niepełnosprawność, długotrwała lub ciężka choroba, przemoc w rodzinie, potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi, potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego, alkoholizm, narkomania bądź zdarzenie losowe lub sytuacja krytyczna. Spełnienie wskazanych powyżej wymogów nie gwarantuj, ale daje szansę uzyskania „statusu ubezpieczonego”.

Jeżeli osoba nieubezpieczona odpowiada wszystkim powyższym wymogom, to może ona (a w przypadkach nagłych – świadczeniodawca, czyli podmiot leczniczy) wystąpić do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) gminy właściwej ze względu na miejsce jej zamieszkania o wydanie dokumentu potwierdzającego prawo do świadczeń opieki zdrowotnej świadczeniobiorcy. Wniosek ten musi być złożony niezwłocznie po udzieleniu świadczenia i jeśli zostanie uwzględniony, to prawo do świadczeń przysługuje na podstawie decyzji, która obowiązuje przez okres 90 dni od dnia w niej określonego.

Ugoda ze szpitalem co do spłaty kosztów leczenia

Z opisu sytuacji, jaką Pan przedstawił, nie wydaje mi się, by Pana ojciec taki status zyskał, ale może warto ustalić to ze szpitalem lub w gminie pobytu. Jeśli ojciec nie zyska statusu ubezpieczonego, bo nie spełni ku temu warunków, to będzie zobowiązany do zapłaty. Szpital skieruje do ojca wezwanie do zapłaty, a gdy ten nie zapłaci, wystąpi z pozwem przed sąd, powiększając roszczenie o odsetki i koszty sądowe. Gdy mimo wyroku ojciec nie zapłaci, szpital skieruje sprawę do komornika do egzekucji. Jeśli egzekucja okaże się bezskuteczna (brak majątku) komornik ją umorzy.

Szpital nie może umorzyć długu Pana ojca, bo naruszyłby ustawę o dyscyplinie finansów publicznych. Nie ma jednak przeszkód, by za zgodą szpitala podpisać ugodę, w której tata zobowiąże się do spłaty długu ratami (wskazując wysokość rat i termin zapłaty). Szpital jednak nie musi się na to zgodzić. Tu decyduje wola stron.

Pacjent niebędący Polakiem bez EKUZ

Podobnie jest w przypadku pacjentów niebędących Polakami i nieposiadających Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ). Jeśli ojciec nie ma karty EKUZ, większość krajów będzie go traktować jako pacjenta prywatnego i naliczać stawki za usługi świadczone prywatnie. Jednak jeśli ojciec ma w swoim kraju ubezpieczenie, to od swojego ubezpieczyciela może otrzymać zwrot kosztów, ale tylko za leczenie, do którego jest uprawniony w swoim kraj i tylko odpowiadający kosztom, które poniósłby za takie samo leczenie w swoim kraju, czyli w rzeczywistości może okazać się, że nie otrzyma zwrotu wszystkich kosztów, które poniesie w Polsce, ale zawsze jakąś część. Pana tata ma obywatelstwo Ukrainy, ale tymczasowo mieszka w Holandii. W obu krajach musi ustalić, czy jakiś zwrot kosztów leczenia w Polsce mu się należy. Proszę się więc skontaktować z odpowiednią jednostką w Holandii, a także w Ukrainie, mimo że ta nie jest w UE. Dowie się Pan, czy może mimo obowiązku pokrycia kosztów w Polsce przysługuje ojcu prawo do zwrotu poniesionych kosztów i do jakiej wysokości.

Źródła:

Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej - Dz.U. 2011 nr 112 poz. 654