Łączny wymiar kary za kilka wyroków skazujących

Nowe przepisy dotyczące wydawania wyroku łącznego

Obecnie obowiązują nowe przepisy dotyczące wydawania wyroku łącznego, które w całkowicie odmienny sposób od wcześniejszych zapisów Kodeksu karnego (K.k.) regulują wydawanie wyroku i łączenie kar.

Zgodnie z artykułem 85 § 1 K.k. – jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną. Oznacza to, iż warunkiem wydania wyroku łącznego (lub na etapie pierwotnego postępowania kary łącznej) jest jedynie popełnienie co najmniej 2 przestępstw i możliwość łączenia kar, które są wykonalne. Oznacza to, iż nie istnieje już wymóg zgodności czasowej, a data popełnienia czynu i data wyroku przestały mieć znaczenie, zatem jedynym kryterium istotnym jest, czy kary te są wykonalne i czy można je łączyć. Nowością jest, iż można obecnie łączyć nawet same kary łączne orzeczone bądź to wyrokami łącznymi, bądź to wyrokami skazującymi za zbiegające się przestępstwa.

Kara łączna za dwa lub więcej przestępstw tego samego rodzaju

W uzasadnieniu rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 2393) czytamy: „Podstawą wymiaru kary łącznej ma być po prostu wymierzenie za dwa lub więcej przestępstw kary tego samego rodzaju lub inne podlegające łączeniu i podlegające wykonaniu, w całości lub w części, kary za poszczególne przestępstwo. Kara łączna może również powstać na bazie poprzednio orzeczonej kary łącznej, po tym, jak pojawia się przestępstwo nieuwzględnione w orzekaniu poprzedniej kary łącznej (niewykryte, nieosądzone lub popełnione później). Łączeniu podlegają kary orzeczone za przestępstwa wymierzone w jednym postępowaniu lub kary (kara łączna) orzeczone w poprzednich prawomocnych wyrokach i kara (kara łączna) orzeczona w kolejnym procesie. Konsekwencją takiego sposobu ukształtowania zasad orzekania kary łącznej jest również to, iż orzekanie kolejnej kary łącznej nie powoduje rozwiązania węzła poprzednio orzeczonej kary o tym samym charakterze, wymierzonej w poprzednim postępowaniu. Dodatkowo przesądza o tym nowy § 4 art. 86? (pkt II.6 projektu – s. 18-19).

Wydanie wyroku łącznego na nowych zasadach

Jedyne zastrzeżenie, jakie ustawodawca wprowadził do możliwości łączenia kar na nowych, liberalnych zasadach, jest kryterium daty brzegowej. Artykuł 19 ust. 1 ustawy nowelizującej (przepisy wprowadzające), w którym to ustawodawca zadecydował, że jedynym przypadkiem nowego orzekania kary łącznej obejmującej kary prawomocnie orzeczone przed 1 lipca 2015 roku, jest sytuacja prawomocnego skazania po 1 lipca 2015 roku i wówczas otwiera się droga do wydania wyroku łącznego na nowych zasadach, obejmująca nimi także kary, które przed 1 lipca 2015 roku nie mogły być podstawą orzekania kary łącznej.

Ponieważ w Pańskim przypadku jeden z wyroków zapadł już w 2017 r., tj. po dacie granicznej – łączeniu mogą podlegać wszystkie wyroki. Zgodnie z zapisami art. 89 Kodeksu karnego łączeniu mogą podlegać zarówno kary bezwzględne, kary z warunkowym zawieszeniem ich wykonania, jak i obie te kary łącznie. W związku z tym kary orzeczone wobec Pana spełniają te kryteria. Proszę jednak pamiętać, iż zgodnie z kodeksem (art. 89-89a K.k.) sąd może, ale nie musi przy łączeniu zastosować dobrodziejstwa instytucji zawieszenia wykonania nowej kary, orzeczonej wyrokiem łącznym. Jest to bowiem prawo, a nie obowiązek sądu.

Czy okres tymczasowego aresztowania zalicza się na poczet orzeczonej kary?

Zgodnie z art. 417 Kodeksu postępowania karnego – zaliczeniu na poczet orzeczonej kary podlega również okres tymczasowego aresztowania odbytego przez oskarżonego w innej sprawie, w której postępowanie toczyło się równocześnie, a zapadł w niej prawomocny wyrok uniewinniający, umorzono postępowanie albo odstąpiono od wymierzenia kary. Warunkiem jest, by którekolwiek z Pańskich postępowań toczyło się równolegle do tego, w których doszło do uniewinnienia, a pozostał nierozliczony tymczasowy areszt. Jeżeli nie ma takich postępowań, to okresu tymczasowego aresztowania nie zaliczy się Panu na poczet kar z wyroku łącznego, ale będzie Pan miał możliwość uzyskania odszkodowania od Skarbu Państwa za niesłuszne stosowanie tymczasowego aresztowania, w odrębnym postępowaniu sądowym.

Podsumowując, może Pan połączyć wszystkie kary, za wyjątkiem wyroku uniewinniającego (chyba że spełnia Pan warunki przeze mnie opisane w akapicie powyżej). Może Pan to zrobić dwojako:

1. połączyć w chwili obecnej te wyroki, które są już prawomocne i następnie po uprawomocnieniu się aktualnych spraw wystąpić o kolejny wyrok łączny obejmujący już wszystkie wyroki lub
2. zaczekać do prawomocnego zakończenia toczących się spraw i połączyć wszystkie kary ze wszystkich wyroków w jeden wyrok łączny.

Decyzja w tej kwestii należy do Pana.

Opis sprawy z listopada 2017 r.