Konwencja podatkowa między Francją i Polską o unikaniu podwójnego opodatkowania

Rezydencja podatkowa – miejsce zamieszkania

W pierwszej kolejności należy odnieść się do polskich przepisów regulujących kwestię rezydencji podatkowej. Ustalenie miejsca zamieszkania podatnika decyduje o zakresie ciążącego na nim obowiązku podatkowego. Inaczej mówiąc, od miejsca zamieszkania zależy, czy podatnik podlega nieograniczonemu, czy ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. Nieograniczonym obowiązkiem podatkowym objęci są podatnicy, którzy w Polsce mają miejsce zamieszkania. Podlegają oni obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Natomiast, jeśli podatnik będzie miał miejsce zamieszkania za granicą, to w Polsce będzie płacił podatek tylko od dochodów (przychodów) uzyskanych w danym roku podatkowym w Polsce (ograniczony obowiązek podatkowy).

Zgodnie z art. 3 ust. 1–1a ustawy PIT „osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

1) posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub

2) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym”.

Analiza powyższych przepisów wskazuje, że wystarczy spełnienie choćby jednego z powyższych warunków, aby zostać uznanym za osobę mającą miejsce zamieszkania na terenie RP i, co za tym idzie, za osobę posiadającą polską rezydencję podatkową. Ustalenie miejsca zamieszkania podatnika decyduje o zakresie ciążącego na nim obowiązku podatkowego. Inaczej mówiąc, od miejsca zamieszkania zależy, czy podatnik podlega nieograniczonemu, czy ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. Nieograniczonym obowiązkiem podatkowym objęci są podatnicy, którzy w Polsce mają miejsce zamieszkania.

Z przedstawionego przez Pana opisu sprawy wynika, że jest Pan polskim rezydentem podatkowym, co oznacza, że obciąża Pana nieograniczony obowiązek podatkowy. Ustalenie, w którym kraju ma rezydencję podatkową, jest także kluczowe w kontekście ustalenia miejsca opodatkowania emerytury osiąganej z danego kraju.

Unikanie podwójnego opodatkowania za dochody z Francji

Zgodnie z art. 4a ustawy PIT polskie przepisy stosujemy z uwzględnieniem zawartych umów międzynarodowych. Dlatego też w przedmiotowej sprawie należy sięgnąć do polsko-francuskiej umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania.

Otóż w myśl art. 18 polsko-francuskiej umowy emerytury i podobne wynagrodzenia z tytułu poprzedniego zatrudnienia, wypłacane osobie zamieszkałej w jednym Umawiającym się Państwie, podlegają opodatkowaniu tylko w tym Państwie.

W rezultacie niezależnie od tego, z którego kraju i gdzie wypłacana jest emerytura (czy to polska, czy francuska), podlega ona opodatkowaniu w kraju, w którym podatnik ma miejsce zamieszkania (rezydencję podatkową). Chyba że nie mamy do czynienia z typową emeryturą, lecz ze specyficznym rodzajem emerytury, o którym mowa w art. 19 ust. 2 umowy (tj. nie jest to emerytura z tytułu usług publicznych świadczonych rządowi Francji albo jej jednostce samorządu, albo ich osobie prawnej).

Opodatkowanie francuskiej emerytury w Polsce

Jeżeli zatem miejsce zamieszkania oraz rezydencja podatkowa znajduje się w Polsce, to francuska emerytura podlega opodatkowaniu wyłącznie w Polsce.

Ponadto w tym przypadku nie dochodzi do podwójnego opodatkowania ponieważ emerytura będzie opodatkowana wyłącznie w kraju rezydencji. Oznacza to, że nie znajdzie zastosowania metoda unikania podwójnego opodatkowania, gdyż do takiego podwójnego opodatkowania (w kraju rezydencji oraz kraju źródła przychodu) po prostu nie dojdzie.

Potwierdzają to również organy podatkowe w wydawanych interpretacjach podatkowych. Przykładowo w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 12.09.2011 r., nr IPPB4/415-463/11-6/SP, czytamy:

„Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca jako osoba mającą miejsce zamieszkania w Polsce otrzymuje polską emeryturę wypłacana przez ZUS i emeryturę z Francji wypłacaną przez bank. Emerytury te są przyznane w związku z zatrudnieniem.

W związku z powyższym w przedmiotowej sprawie należy zastosować umowę między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Republiki Francuskiej w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu w zakresie podatków (Dz. U. z 1977 r. Nr 1, poz. 5). W uzupełnieniu do wniosku Wnioskodawca wskazał, iż emerytury (polska i francuska) zostały przyznane w związku z zatrudnieniem, zatem w przedmiotowej sprawie zastosowanie ma treść art. 18 umowy, zgodnie z którym emerytury z tytułu poprzedniego zatrudnienia, wypłacane osobie zamieszkałej w Polsce, podlegają opodatkowaniu tylko w Polsce.

Biorąc pod uwagę powyższe, należy stwierdzić, iż zarówno emerytura wypłacana przez ZUS, jak i emerytura z Francji wypłacana przez Bank podlega regulacjom prawa polskiego”.

Interpretacja Ministerstwa Finansów z dnia 24.09.2007 r., nr DD4/033-0541-IK/07/954:

„Zgodnie z art. 18 umowy, z zastrzeżeniem postanowień artykułu 19 ustęp 2 renty, emerytury i podobne wynagrodzenia z tytułu poprzedniego zatrudnienia, wypłacane osobie zamieszkałej w jednym Umawiającym się Państwie, podlegają opodatkowaniu tylko w tym Państwie.

Mając na uwadze powyższe przepisy, należy stwierdzić, że francuska emerytura otrzymywana przez osobę fizyczną, która ma miejsce zamieszkania w Polsce i ma obywatelstwo polskie, podlega opodatkowaniu tylko w Polsce. Zatem otrzymywana przez Panią XY z Francji emerytura podlega opodatkowaniu wyłącznie w Polsce.

Zauważyć należy, że w sprawie nie ma miejsca podwójne opodatkowanie tego samego dochodu, z tytułu świadczeń, o których mowa w art. 18 i 19 ust. 2 umowy, stąd też nie ma zastosowania metoda wyłączenia z progresją określona w art. 23 ust. 1 lit. a) umowy i odpowiednio w art. 27 ust. 8 ustawy.

Metoda ta ma zastosowanie wyłącznie w celu uniknięcia podwójnego opodatkowania, tj. w przypadku, gdy zgodnie z postanowieniami umowy, ten sam dochód może być opodatkowany w obu umawiających się państwach, tj. we Francji oraz w Polsce”.

Interpretacja Ministerstwa Finansów z 24.07.2006 r ., nr DD4/PB6/033-0416-683/06/mk/JG:

„Zasady opodatkowania dochodów z tytułu emerytur i rent uzyskiwanych w związku z wykonywaną w przeszłości pracą najemną reguluje art. 18 umowy z dnia 20 czerwca 1975 r. między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Republiki Francuskiej w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu w zakresie podatków od dochodu i majątku. Zgodnie z art. 18 umowy, renty, emerytury i podobne wynagrodzenia z tytułu poprzedniego zatrudnienia, wypłacane osobie zamieszkałej w jednym Umawiającym się Państwie, podlegają opodatkowaniu tylko w tym Państwie.

Oznacza to, iż dochód osoby mającej miejsce zamieszkania w Polsce z tytułu emerytury wypłacanej z Francji w związku z wykonywaną w przeszłości pracą, podlega opodatkowaniu wyłącznie w państwie rezydencji, czyli w Polsce. Jednocześnie dochód ten nie podlega opodatkowaniu w państwie, z którego jest wypłacany, czyli we Francji.

Mając na uwadze opisany we wniosku stan faktyczny oraz przedstawiony powyżej stan prawny, Minister Finansów uważa, iż nieprawidłowe jest stanowisko Pani X, zgodnie z którym dochód uzyskany z tytułu emerytury wypłacanej z Francji powinien być opodatkowany wyłącznie w tym państwie. Zgodnie z art. 18 polsko-francuskiej umowy, dochód ten podlega opodatkowaniu wyłącznie w państwie rezydencji, czyli w Polsce a zatem w celu obliczenia należnego podatku w Polsce należy zsumować dochody uzyskane w danym roku podatkowym we Francji i w Polsce w celu obliczenia podatku dochodowego zgodnie z art. 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”.

Także aktualnie wydawane interpretacje potwierdzają powyższą tezę. Przykładowo w interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 07.12.2018 r., nr 0114-KDIP3-3.4011.384.2018.3.JM:

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedstawionej przez Pana sprawy, wskazać należy, że francuska emerytura (związana z pracą w sektorze prywatnym), zgodnie z polsko-francuską umową międzynarodową, jest opodatkowana w kraju rezydencji podatkowej, czyli w Polsce. Oznacza to, że francuski organ podatkowy nie powinien pobierać podatku od tej emerytury, ponieważ w całości podlega ona opodatkowaniu wyłącznie w Polsce. Powinien Pan zatem wyjaśnić we francuskim urzędzie skarbowym, z jakiego tytułu został naliczony podatek, ponieważ zgodnie z umową międzynarodową Francja nie powinna go pobierać od emerytury.