Kontrole sanepidu i straży pożarnej w obiekcie tymczasowym, co warto wiedzieć?

Tymczasowych obiekt budowlany, kiedy staje się samowolą budowlaną?

Stosownie do art. 29 ust. 1 pkt 7 ustawy z 7.07.1994 r. – Prawo budowlane (dalej „Pr. bud.”) – nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast wymaga zgłoszenia budowa tymczasowych obiektów budowlanych niepołączonych trwale z gruntem i przewidzianych do rozbiórki lub przeniesienia w inne miejsce – w terminie określonym w zgłoszeniu, ale nie później niż przed upływem 180 dni od dnia rozpoczęcia budowy określonego w zgłoszeniu. Tymczasowy obiekt budowlany posadowiony zgodnie z warunkami określonymi w Pr. bud., jednak nierozebrany lub nieprzeniesiony w inne miejsce przed upływem 180 dni od dnia rozpoczęcia budowy określonego w zgłoszeniu, przestaje być obiektem budowlanym, którego budowa nie wymaga pozwolenia na budowę (wyrok WSA w Warszawie z 16.11.2022 r., VII SA/Wa 1575/22, LEX nr 3440375).

W związku z tym, po upływie okresu 180 dni należy wdrożyć postępowanie z art. 48 ust. 1 Pr. bud. Zgodnie z tym przepisem organ nadzoru budowlanego wydaje postanowienie o wstrzymaniu budowy w przypadku obiektu budowlanego lub jego części będącego w budowie albo wybudowanego bez wymaganej decyzji o pozwoleniu na budowę albo bez wymaganego zgłoszenia albo pomimo wniesienia sprzeciwu do tego zgłoszenia. Dopiero wówczas inwestor zyskuje możliwość złożenia – w ciągu 30 dni od dnia doręczenia postanowienia – wniosku o legalizację (art. 48a ust. 1 Pr. bud.).

Inwestycja pod działalność wymagającą zdrowotną

Bez dokładnej analizy stanu faktycznego i prawnego sprawy trudno jednoznacznie odpowiedzieć na zadane pytanie. Można jednak przyjąć, że wskazane zamierzenie działalności będzie wymagało uzgodnienia pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych (do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego należy uzgadnianie dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dotyczących budowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych – art. 3 pkt 2 ustawy o państwowej inspekcji sanitarnej, a także bezpieczeństwa i higieny pracy) oraz obligatoryjnie spełnienia wymogów ochrony przeciwpożarowej przewidzianych dla działalności tego typu. Czyli taki obiekt, przed podjęciem w nim działalności, powinien być zgłoszony do sanepidu i PSP.

Czym innym jest bowiem wzniesienie obiektu w oparciu o przepisy Prawa budowlanego, a czym innym prowadzenie w nim działalności leczniczej. Profil prowadzonej działalności traktować należy jako wskazówkę uzasadniającą zwrócenie się do PIS lub rzeczoznawcy do spraw sanitarnohigienicznych o dokonanie uzgodnienia.

Uzgodnienie wymagań higienicznych i zdrowotnych

Zgodnie z art. 3 pkt 2a ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (dalej ustawa PIS) – do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego należy w szczególności uzgadnianie dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dotyczących budowy obiektów budowlanych. Główny Inspektor Sanitarny dysponuje prerogatywą do nadania rzeczoznawcy do spraw sanitarnohigienicznych uprawnienia do uzgadniania w imieniu państwowego inspektora sanitarnego dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych. Warunki i tryb uzgadniania przez rzeczoznawców do spraw sanitarnohigienicznych dokumentacji projektowej określono w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 29.11.2002 r. w sprawie rzeczoznawców do spraw sanitarnohigienicznych (Dz.U. z 2002 r. nr 210, poz. 1792) – dalej r.r.s. Zarówno w ustawie PIS., jak i rozporządzeniu nie wskazano, jakie kategorie obiektów budowlanych wymagają w przypadku budowy poddania opracowanej dla nich dokumentacji budowlanej procesowi uzgadniania pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych. Stanowisko, zgodnie z którym możliwe jest wyinterpretowanie tego katalogu na podstawie przewidzianego w § 3 rozporządzenia zakresu uprawnień rzeczoznawcy w specjalnościach: 1) budownictwo przemysłowe; 2) budownictwo ogólne bez obiektów ochrony zdrowia; 3) budownictwo ogólne z obiektami ochrony zdrowia; 4) bez ograniczeń, nie jest prawidłowe. W wyroku WSA w Szczecinie z 28.01.2021 r., II SA/Sz 204/20, zwrócono uwagę, iż: (...) o ile organ architektoniczno-budowlany stwierdzi, że konkretny projekt budowlany wymaga uzgodnienia z PIS w ramach zapobiegawczego nadzoru sanitarnego, to może od wnioskodawcy takiego uzgodnienia się domagać, ale tylko wtedy, gdy wynika to z przepisu szczególnego albo szczególnego charakteru inwestycji, która ma być przedmiotem realizacji.

Zgodność inwestycji z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej

Rodzaje obiektów budowlanych istotnych ze względu na konieczność zapewnienia ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem, których projekty zagospodarowania działki lub terenu, projekty architektoniczno-budowlane oraz projekty techniczne wymagają uzgodnienia pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej, określa rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 5.08.2023 r. w sprawie uzgadniania projektu zagospodarowania działki lub terenu, projektu architektoniczno-budowlanego, projektu technicznego oraz projektu urządzenia przeciwpożarowego pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej – dalej r.u.p.z.d.

Szczegółowy katalog obiektów budowlanych, których projekty budowlane wymagają uzgodnienia, określony został w § 3 ust. 1 i 2 r.u.p.z.d. Analiza wyszczególnionych tam rodzajów obiektów budowlanych (wskazany katalog ma charakter zamknięty) w relacji do przypadku budowli tymczasowej, o której mowa w pytaniu, pozwala na sformułowanie następujących wniosków:

1. wobec braku definicji legalnej pojęcia budynek użytego w § 3 ust. 1 pkt 1-3 r.u.p.z.d., należy dla wyjaśnienia tego pojęcia odwołać się do definicji zawartej w innym akcie prawnym – Pr. bud. Pod pojęciem budynku rozumieć należy taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach, zgodnie z art. 3 pkt 2 Pr. bud. Tymczasowy obiekt budowlany będący budowlą w rozumieniu art. 3 pkt 3 Pr. bud., nie posiadający cech budynku, nie może być za taki uważany w świetle każdego aktu prawnego, w tym r.u.p.z.d. Powyższe wynika z zasady jednolitego rozumienia tych samych pojęć w obrębie szeroko rozumianej dziedziny prawa, jaką jest prawo administracyjne (por. wyrok NSA z 4.11.2016 r., I OSK 1270/16; podobnie: wyrok NSA z 26.04.2016 r., I OSK 3507/15). W konsekwencji do tymczasowego obiektu budowlanego będącego budowlą nie znajdą zastosowania przepisy § 3 ust. 1 pkt 1-3 r.u.p.z.d. (bez względu na okoliczność, że jest to obiekt charakteryzowany kategorią zagrożenia ludzi ZL);
2. w świetle § 3 ust. 1 pkt 4 r.u.p.z.d., obiektami budowlanymi istotnymi ze względu na konieczność zapewnienia ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem, których projekty zagospodarowania działki lub terenu, projekty architektoniczno-budowlane oraz projekty techniczne wymagają uzgodnienia, są obiekty budowlane inne niż budynek, przeznaczone do użyteczności publicznej lub zamieszkania zbiorowego, w których przewiduje się możliwość jednoczesnego przebywania w strefie pożarowej ponad 50 osób na powierzchni do 2000 m². Wskazaną w pytaniu budowlę tymczasową można by uznać za obiekt wymagający uzgodnienia na podstawie § 3 ust. 1 pkt 4 r.u.p.z.d. pod warunkiem, że będzie to obiekt użyteczności publicznej (tj. przeznaczony na potrzeby opieki zdrowotnej). Ponadto w takim obiekcie budowlanym musi zostać przewidziana możliwość jednoczesnego przebywania w strefie pożarowej ponad 50 osób na powierzchni do 2000 m², gdzie strefą pożarową będzie sama budowla, a ponadto obiekt taki musi wymagać sporządzenia projektu zagospodarowania działki lub terenu, projektu architektoniczno-budowlanego oraz projektu technicznego (a więc nie może to być opisany w art. 29 ust. 1 pkt 7 Pr. bud. tymczasowy obiekt budowlany niepołączony trwale z gruntem i przewidziany do rozbiórki lub przeniesienia w inne miejsce – w terminie określonym w zgłoszeniu, ale nie później niż przed upływem 180 dni od dnia rozpoczęcia budowy określonego w zgłoszeniu).
3. W myśl § 3 ust. 1 pkt 5 r.u.p.z.d., obiektami budowlanymi istotnymi ze względu na konieczność zapewnienia ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem, których projekty zagospodarowania działki lub terenu, projekty architektoniczno-budowlane oraz projekty techniczne wymagają uzgodnienia, są obiekty budowlane zawierające strefę pożarową PM, wolnostojące urządzenie technologiczne lub zbiornik poza budynkami, silos oraz plac składowy albo wiata, jeżeli zachodzi co najmniej jeden z następujących warunków: a) powierzchnia strefy pożarowej PM przekracza 1000 m² i gęstość obciążenia ogniowego przekracza 500 MJ/m², b) łączna powierzchnia stref pożarowych PM w obiekcie budowlanym przekracza 2000 m² i gęstość obciążenia ogniowego w tych strefach w przeliczeniu na ich łączną powierzchnię przekracza 500 MJ/m², c) powierzchnia strefy pożarowej PM przekracza 5000 m², d) występuje zagrożenie wybuchem. W rozpatrywanym przypadku, po wykluczeniu urządzeń technologicznych, zbiorników poza budynkami, silosów oraz placów składowych albo wiat ,należy zastanowić się, czy przez budowlę tymczasową można rozumieć obiekt magazynowy, produkcyjny (PM). Powyższe uzależnione jest od ustalenia, że w tym przypadku mamy do czynienia z budynkiem w rozumieniu art. 3 pkt 2 Pr. bud., do którego wprost odwołuje się ustawodawca w § 209 ust. 1 pkt 2 r.w.t. Z uwagi na charakter budowli niebędącej budynkiem również w tym przypadku wymóg uzgodnienia nie będzie obowiązywał.
4. Budowa wskazanego w pytaniu obiektu budowlanego o charakterze tymczasowym, będącego budowlą, może wymagać dokonania uzgodnienia pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej, na podstawie § 3 ust. 1 pkt 7 r.u.p.z.d., jeżeli będziemy mieli tutaj do czynienia z obiektem budowlanym objętym obowiązkiem stosowania systemu sygnalizacji pożarowej, stałych urządzeń gaśniczych lub dźwiękowego systemu ostrzegawczego, które wymieniono w rozdziale 6 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7.06.2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Oprócz tego wymogu, obiekt taki wymaga sporządzenia projektu zagospodarowania działki lub terenu, projektu architektoniczno-budowlanego oraz projektu technicznego (a więc nie może to być opisany w art. 29 ust. 1 pkt 7 Pr. bud. tymczasowy obiekt budowlany niepołączony trwale z gruntem i przewidziany do rozbiórki lub przeniesienia w inne miejsce – w terminie określonym w zgłoszeniu, ale nie później niż przed upływem 180 dni od dnia rozpoczęcia budowy określonego w zgłoszeniu).

Wnioski

Wobec powyższych ustaleń, dobrze by było, żeby Pani obligatoryjnie uzgodniła warunki sanitarne i fakultatywnie ochrony przeciwpożarowej z odpowiednimi organami. Organy mogą z urzędu przeprowadzić kontrolę, jeśli stwierdzą, że istnieje zagrożenia zdrowia lub życia, bo są uprawnione kontrolować przedsiębiorców i prowadzone przez nich działania. To się zdarza. Jeśli chodzi o sankcje, to w pierwszej kolejności powinny być to zalecenia, ewentualnie kara finansowa, ale to również zależy od okoliczności. Natomiast, jeśli nie podejmuje Pani działalności, to nie ma się czym martwić.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane - Dz.U. 1994 nr 89 poz. 414

2. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16.11.2022 r., VII SA/Wa 1575/22, LEX nr 3440375

3. Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Dz.U. 1985 nr 12 poz. 49

4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie rzeczoznawców do spraw sanitarnohigienicznych, Dz.U. 2002 nr 210 poz. 1792

5. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 5 sierpnia 2023 r. w sprawie uzgadniania projektu zagospodarowania działki lub terenu, projektu architektoniczno-budowlanego, projektu technicznego oraz projektu urządzenia przeciwpożarowego pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej, Dz.U. 2023 poz. 1563

6. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, Dz.U. 2010 nr 109 poz. 719