Pieniądze otrzymane od matki przed ślubem a podział majątku

Stosownie do art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny)”.

„Do majątku wspólnego należą w szczególności:

1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,

2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,

3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków,

4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych”.

Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Jak z powyższego wynika, darowizna Pana mamy na Pana rzecz dokonana nawet w trakcie trwania wspólności majątkowej wchodzi do Pana majątku osobistego i nie podlega rozliczeniu w postępowaniu o podział majątku wspólnego, nawet jeśli wpłacić Pan pieniądze na wspólne konto oszczędnościowe.

Oczywiście pozostaje kwestia wykazania, że pieniądze te przekazywane na Pana rzecz przez Pana mamę były darowizną na Pana rzecz. W tej materii można oczywiście posłużyć się dowodami wpłat z rachunków bankowych (także na konto oszczędnościowe) oraz zeznaniami świadków (przede wszystkim właśnie Pana mamy). Po ustaleniu, że stanowią one darowiznę na Pana rzecz, sąd nie będzie brał ich po uwagę w sprawie o podział majątku.

Pieniądze z wesela, jeżeli nie da się wykazać, od kogo na kogo rzecz stanowiły darowiznę, najpewniej sąd podzieli po połowie jako współwłasność, chyba że uzna je za darowizny od każdego z członków rodziny na rzecz poszczególnego z małżonków (dojdzie do tego, jeżeli jedno z małżonków ma znacznie majętniejszą rodzinę i będzie się starało wykazać, iż to z jego strony rodziny te pieniądze pochodziły, co wydaje mi się jednak mało prawdopodobne).

Jeżeli nie zdoła Pan wykazać, że pieniądze wpłacane na konto oszczędnościowe pochodziły od Pana mamy jako darowizna, to sąd podzieli je po połowie.

W tym miejscu przybliżę Panu uregulowania i zasady obowiązujące przy podziale majątku wspólnego.

Podział majątku może być przeprowadzony w drodze umowy (jeżeli do majątku wspólnego wchodzi nieruchomość to umowa taka musi być zawarta w formie aktu notarialnego), jeżeli istnieje zgoda byłych małżonków co do podziału.

Jeżeli nie ma zgody co do podziału pomiędzy byłymi małżonkami, to jedynym sposobem na dokonanie podziału majątku jest droga postępowania sądowego.

W postępowaniu takim sąd rozstrzygnie, które przedmioty majątkowe należały do majątku osobistego małżonków, a które wchodzą w skłąd majątku wspólnego, a ponadto w razie potrzeby orzeknie o odpowiednich spłatach i dopłatach między byłymi małżonkami.

Do podziału majątku wspólnego małżonków mają zastosowanie przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, a mianowicie zgodnie z art. 43 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Spadkobiercy małżonka mogą wystąpić z takim żądaniem tylko w wypadku, gdy spadkodawca wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód lub wystąpił o orzeczenie separacji. Zaś przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym”.

Na podstawie powyższego artykułu, należy stwierdzić, iż wyjątkiem od zasady równych udziałów małżonków w majątku wspólnym jest możliwość ustalenia innej wielkości tych udziałów, tj. nierównych udziałów.

Warunkiem ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym jest łączne spełnienie dwóch przesłanek:

1. istnienie ważnych powodów i
2. przyczynienie się małżonków do powstania majątku wspólnego w różnym stopniu.

Ustawa nie definiuje pojęcia „ważne powody”. Ogólnie mówiąc, rozumie się przez nie takie okoliczności, które oceniane z punktu widzenia zasad współżycia społecznego przemawiają za nieprzyznaniem jednemu z małżonków korzyści z majątku wspólnego w takim zakresie, w jakim nie przyczynił się on do powstania tego majątku. Przy ocenie istnienia „ważnych powodów”, w rozumieniu art. 43 § 2, należy mieć na względzie całokształt postępowania małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej w zakresie wykonywania ciążących na nich obowiązków względem rodziny, którą przez swój związek założyli (postanowienie Sądu Najwyższego z 5 października 1974 r., sygn. akt III CRN 190/74, LexPolonica nr 322056).

Z opisanego przez Pana przypadku nie wynika, iż mamy do czynienia z ważnymi powodami uzasadniającymi żądanie nierównych udziałów.

Ponadto, we wniosku o podział majątku można żądać według art. 45, aby każdy z małżonków zwrócił wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dług jednego z małżonków został zaspokojony z majątku wspólnego.

Powyższy artykuł ma często zastosowanie przy podziałach majątków małżonków, więc jeżeli ma zastosowanie w Pana przypadku (mimo że Pan o takiej sytuacji w opisie nie wspomniał), to można go zastosować.

Sąd, ustalając bowiem skład majątku wspólnego, będzie starał się ustalić ewentualne nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny stron.

Wszystkie nakłady na mieszkanie oraz ich wysokość z majątku osobistego będzie jednak musiał Pan udowodnić przed sądem. W razie ich nieudowodnienia sąd podzieli spadek po połowie.

Zgodnie z art. 566 Kodeksu postępowania cywilnego „w sprawie o podziale majątku wspólnego rozstrzyga sąd miejsca położenia majątku, a jeżeli jeden z małżonków zmarł – sąd spadku. Właściwy do rozpoznania wniosku jest sąd rejonowy”.

We wniosku o podział majątku należy dokładnie określić składniki majątku podlegające podziałowi oraz przedstawić dowody prawa własności. Przede wszystkim do wniosku należy dołączyć odpis z księgi wieczystej, jeżeli w skład majątku wchodzi nieruchomość.

W przypadku rzeczy ruchomych sądy w zasadzie nie wymagają specjalnych dokumentów. Jeżeli jednak dojdzie do sporu między małżonkami, konieczne będzie przedstawienie dowodów na poparcie swoich racji. Bardzo popularnym środkiem dowodowym jest przesłuchanie świadków wskazanych przez małżonków.

Wniosek powinien zawierać:

1. oznaczenie sądu, do którego jest skierowany, dane osobowe uczestników, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,
2. formułkę „Wniosek o podział majątku wspólnego”,
3. określenie wartości majątku podlegającego podziałowi,
4. przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie oraz przedstawienie dowodów na poparcie tych okoliczności,
5. podpis wnioskodawcy albo jego przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika,
6. załączniki.

Wraz z wnioskiem o podział majątku należy sądowi przedstawić dokument, który potwierdza ustanie wspólności majątkowej, np. wyrok rozwodowy, małżeńską umowę majątkową (w formie notarialnej), wyrok sądu ustanawiający rozdzielność majątkową w trakcie małżeństwa.

Skład i wartość majątku ulegającego podziałowi ustala sąd. Skład majątku ustala się według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej, zaś jego wartość według cen rynkowych z daty podziału.

Jeśli między małżonkami istnieje rozbieżność co do wartości majątku, niezbędne może się okazać powołanie biegłego. Dotyczy to głównie wyceny nieruchomości. Za opinie sporządzoną przez biegłego płacą małżonkowie.

Podejmując decyzję o sądowym podziale majątku, małżonkowie powinni liczyć się z następującymi kosztami:

• opłata sądowa,
• wynagrodzenie biegłego,
• koszty apelacji (w razie niekorzystnego rozstrzygnięcia sprawy).

Opłatę sądową od wniosku o podział majątku wspólnego po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej pobiera się w wysokości stałej w kwocie 1000 zł. Jeżeli zaś wniosek zawiera zgodny projekt podziału tego majątku, opłata stała wynosi 300 zł.

Koszty wynagrodzenia biegłego mogą wahać się od kilkuset do nawet kilku tysięcy złotych (szczególnie jeśli pojawią się spory między małżonkami i trzeba będzie powołać kilku biegłych).

W postępowaniu o podział majątku każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Regulują to odpowiednie przepisy Kodeksu postępowania cywilnego.

Podsumowując, na podstawie przedstawionych przez Pana okoliczności, w świetle powyższych rozważań sugeruję, w ewentualnej sprawie sądowej o podział majątku, próbować wykazać, że pieniądze te pochodzą z darowizny.

Co do rozwodu, mam za mało danych, żeby Panu doradzić, jednak z pewnością proszę nie pozwolić, aby sąd orzekł winę rozkładu pożycia po Pana stronie, gdyż może się to w przyszłości wiązać z negatywnymi konsekwencjami, jakie wiążą się z alimentami na rzecz Pana żony.