Konsekwencje prawne zrzeczenia się praw rodzicielskich

Zrzeczenie się praw rodzicielskich

Prawo nie przewiduje instytucji zrzeczenia się praw rodzicielskich. Sąd może natomiast pozbawić rodziców praw rodzicielskich.

Zgodnie z art. 92 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (w skrócie K.r.io.) „dziecko pozostaje aż do pełnoletniości pod władzą rodzicielską”. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowywania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw, przy czym władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny (art. 95 K.r.io.).

Natomiast w myśl art. 96 § 1 K.r.io. „Rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim. Obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień”. Osobom wykonującym władzę rodzicielską oraz sprawującym opiekę lub pieczę nad małoletnim zakazuje się stosowania kar cielesnych (art. 96 § 1¹ K.r.io.). W myśl art. 111 § 1 K.r.io. „Jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców”.

Pozbawienie rodziców praw rodzicielskich

Jak podkreśla się w orzecznictwie i literaturze, trwała przeszkoda to taka, która według rozsądnego przewidywania będzie istniała przez długi czas niedający się ustalić albo wprawdzie możliwy do przewidzenia, ale obejmujący długi okres, z reguły wieloletni, czego przykładem może być zaginięcie tego z rodziców, co do którego sąd orzeka pozbawienie władzy rodzicielskiej, jego wyjazd na stałe za granicę połączony z całkowitym brakiem zainteresowania dzieckiem, umieszczenie rodzica w zakładzie karnym w celu odbycia długotrwałej kary, umieszczenie go z powodu nieuleczanej choroby w odpowiednim zakładzie leczniczym. Natomiast jako konkretne przyczyny pozbawienia rodziców władzy rodzicielskiej z powodu jej nadużywania lub zaniedbań można wymienić nałóg pijaństwa rodziców, ich rozwiązły tryb życia, uprawianie przestępczego procederu, uchylanie się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, nadmierne karcenie dziecka, znęcanie się nad dzieckiem, całkowity brak zainteresowania dzieckiem itp. Skutek w postaci pozbawienia rodziców władzy rodzicielskiej może mieć tylko takie zaniedbywanie przez nich obowiązków, które może być zakwalifikowane jako rażące, muszą to być więc zaniedbania poważne. Jednakże pozbawienie władzy rodzicielskiej mogą uzasadniać także zaniedbania o mniejszym ciężarze, jeżeli nabierają one cech uporczywości i niepoprawności. Ponadto zgodnie z art. 111 § 1a K.r.io. „sąd może pozbawić rodziców władzy rodzicielskiej, jeżeli mimo udzielonej im pomocy nie ustały przyczyny zastosowania art. 109 § 2 pkt 5 K.r.io., a w szczególności, gdy rodzice trwale nie interesują się dzieckiem”.

Oddanie dziecka do adopcji

Zgoda mamy biologicznej na oddanie dziecka do adopcji nie może być wyrażona wcześniej niż po upływie 43 dni od urodzenia dziecka. Po upływie 43 dni na wniosek matki (jeśli jest samotna) lub rodziców dokonuje się pozbawienia praw rodzicielskich przed sądem rodzinnym. W przypadku, gdy dziecko pochodzi z małżeństwa lub zostało uznane przez ojca, wówczas na oddanie dziecka do adopcji zgodę muszą wyrazić obydwoje rodzice. Z kolei w przypadku, gdy kobieta nie pozostaje w związku małżeńskim i żaden mężczyzna nie uznał dziecka, zgodę wyraża tylko ona. W szpitalu należy wypełnić stosowny dokument.

Rodzic pozbawiony praw rodzicielskich jest nadal zobowiązany do łożenia na utrzymanie swojego dziecka. Oznacza to, że musi płacić na nie alimenty aż do momentu adopcji dziecka, mimo że o sprawach dziecka już nie decyduje.