Zwolnienie się i założenie konkurencyjnej firmy

Zakaz konkurencji zawarty w umowie o pracę

Poniższa odpowiedź została oparta na następujących faktach i ich prawnej ocenie. Z treści Pana pytania i przesłanych załączników wynika, iż po dwóch latach pracy w firmie X postanowił Pan założyć własną działalność gospodarczą o profilu analogicznym do zakresu działania byłego pracodawcy. Jako że branża, w której świadczy Pan usługi, jest branżą, jak Pan to określił: „ciasną”, nie jest wykluczone, iż będzie Pan świadczył usługi na rzecz podmiotów, które uprzednio korzystały z usług Pana byłego pracodawcy.

W pierwszej kolejności pozwoli Pan, iż odniosę się do treści przesłanych przez Pana załączników, tj. umowy o pracę oraz umowy o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy.

Istotna z punktu widzenia Pana interesu jest treść § 1 umowy o zakazie konkurencji, zgodnie z którym „pracownik zobowiązuje się w okresie zatrudniania u Pracodawcy nie prowadzić działalności konkurencyjnej”.

Zakaz konkurencji wynikający z umowy z dnia 12.01.2012 r. obowiązywał Pana tylko w czasie trwania stosunku pracy. Kodeks pracy wyróżnia bowiem umowę o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy i umowę o zakazie konkurencji.

Zakaz konkurencji w czasie trwania stosunku pracy uregulowany jest w treści art. 101¹ § 1 K.p., zgodnie z którym „w zakresie określonym w odrębnej umowie, pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność (zakaz konkurencji)”.

To są dwie autonomiczne umowy, które mogą być zawierane przez strony stosunku pracy niejako obok umów o pracę. Nie istnieje jakiś ustawowy czy regulaminowy wzór tej umowy. W przepisach brak jest definicji działalności konkurencyjnej, K.p. tego terminu nie definiuje. Odwołując się do języka potocznego i nauki ekonomii, działalność konkurencyjna polega na rywalizacji uczestników rynku.

Czym jest czyn nieuczciwej konkurencji?

Czyn nieuczciwej konkurencji zdefiniowany jest w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji w art. 11, zgodnie z którym „czynem nieuczciwej konkurencji jest przekazywanie, ujawnianie lub wykorzystywanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej jeżeli zagraża lub narusza interesy przedsiębiorcy”.

Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do której przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich w poufności.

Wyraźnie podkreślić należy, iż w Pana przypadku nie ma zastosowanie przepis art. 101² K.p., bowiem po pierwsze nie podpisywał Pan żadnej umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, a po drugie były pracodawca nie wypłaca Panu odszkodowania. W umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy określa się także okres obowiązywania zakazu konkurencji oraz wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy. Odszkodowanie, o którym mowa powyżej, nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji; odszkodowanie może być wypłacane w miesięcznych ratach.

Odszkodowanie za naruszenie umowy o zakazie konkurencji

Pracodawca nie może zatem dochodzić od Pana na podstawie powyższego przepisu odszkodowania za naruszenie umowy o zakazie konkurencji (z powodu założenia konkurencyjnej firmy) po rozwiązaniu stosunku pracy, gdyż taka umowa nie była w ogóle zawarta.

Wyraźnie podkreślić należy, iż czynem nieuczciwej konkurencji jest przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy. Powyższe stosuje się również do osoby, która świadczyła pracę na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego – przez okres trzech lat od jego ustania, chyba że umowa stanowi inaczej albo ustał stan tajemnicy.

Zasadne z punktu widzenia Pana interesu jest ustalenie, czy założenie prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej wymagało wykorzystania informacji stanowiących tajemnicę byłego pracodawcy, czy też prowadzenie takiej firmy konkurencyjnej nie wymaga specjalistycznej wiedzy, która to wiedza jest objęta tajemnicą przedsiębiorstwa.

Czynem nieuczciwej konkurencji jest naśladowanie gotowego produktu, polegające na tym, że za pomocą technicznych środków reprodukcji jest kopiowana zewnętrzna postać produktu, jeżeli może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu.

Prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na sprzedaży i serwisie przyczep samochodowych w mojej ocenie nie narusza samo przez się zakazu konkurencji.

Otworzenie przez byłego pracownika firmy w tej samej branży

Były pracodawca może chcieć próbować wykazać, iż prowadzi Pan działalność, korzystając z bazy klientów, do której, zajmując stanowisko w poprzedniej firmie, miał Pan dostęp. Proszę zatem zadbać o to, by miał Pan możliwość posłużenia się dowodami w postaci oświadczenia klienta o formie powzięcia informacji o Pana firmie lub dowodu ze świadka, który potwierdzi, iż nie pozbawił Pan byłego pracodawcy kontrahentów w sposób naruszający przepisy ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwej konkurencji, tj. przez wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa – katalogu klientów. Istotne jest udokumentowanie sposobu dotarcia do klienta. Jeżeli bowiem Pan, wpisując np. w wyszukiwarce Google odpowiedni zwrot dotyczący klienta, dotrze do niego, wówczas nie można twierdzić, iż jego dane są objęte tajemnicą Pana byłego pracodawcy. Innymi słowy wszyscy Pana hipotetyczni kontrahenci, których dane są powszechnie dostępne, a także którzy się do Pana sami zwrócą, nie mogą być traktowani jako klienci, których w sposób naruszający wspomnianą ustawę Pan zdobył.

Wskazać należy bowiem na tezę wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2001 r., sygn. akt CKN 1159/2000, OSNC 2002 r. nr 5, poz. 67, w którym stwierdzono, iż „przepis art. 11 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji wyklucza objęcie tajemnicą informacji, które osoba zainteresowana może uzyskać w zwykłej i dozwolonej drodze. Przedsiębiorca powinien podjąć kroki mające na celu zapobieżenie dotarciu informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa do osób trzecich (nieuprawnionych). Działania pracodawcy powinny polegać na stworzeniu odpowiednich procedur mających zapewnić zachowanie tajemnicy oraz wyposażyć miejsca pracy w środki techniczne uniemożliwiające dostęp do tajemnicy przedsiębiorstwa osobom nieuprawnionym”.

Jeżeli zatem Pana były pracodawca nie objął tajemnicą przedsiębiorstwa określonych informacji, nie można mówić o tym, że skorzystanie z nich stanowi wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa, bowiem nie mamy do czynienia z informacjami stanowiącymi tajemnicę przedsiębiorstwa.