Kaucja zaliczona na poczet grzywny – czy to możliwe?

Jaki jest cel zastosowania poręczenia majątkowego?

Kaucja to suma pieniężna złożona jako gwarancja dotrzymania zobowiązania i stanowiąca odszkodowanie w razie niedopełnienia zobowiązania. Według Andrzeja Bulsiewicza poręczenie jest gwarancją majątkową zapewniającą pożądane – z punktu widzenia celów postępowania karnego – zachowanie się oskarżonego, a zwłaszcza jego stawiennictwo na każde wezwanie i nieutrudnianie tego postępowania w jakikolwiek inny, niedozwolony sposób (Poręczenie majątkowe w polskim procesie karnym, Toruń 1991, s. 36).

Podstawowym celem zastosowania poręczenia majątkowego jest zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania karnego na wszystkich jego etapach, tj. śledztwa lub dochodzenia, rozprawy głównej i odwoławczej oraz postępowania wykonawczego.

Osobę składającą poręczenie majątkowe uprzedza się, że w razie ucieczki lub ukrycia oskarżonego przedmiot poręczenia ulegnie przepadkowi lub ściągnięciu na rzecz określonego podmiotu. Po zrealizowaniu celów postępowania karnego przedmiot poręczenia – czyli kaucja – ulega zwrotowi. W przypadku orzeczenia kary pozbawienia wolności zwrot ten następuje dopiero po rozpoczęciu odbywania kary.

Czy wpłacona kaucja może przepaść z uwagi na utrudnianie postępowania przez podejrzanego? 

Przenosząc rozważania teoretyczne na grunt przedmiotowej sprawy, w pierwszej kolejności należy sprawdzić, czy organy ścigana nie orzekły o przepadku kaucji z uwagi na utrudnianie postępowania przez Pana kuzyna.

Jak wynika z treści pytania, Pana kuzyn miał zasądzoną grzywnę. Kaucja mogłaby zostać zaliczona na jej poczet tylko wtedy, gdyby sam oskarżony ją wpłacił. Moim zdaniem, w opisanej sprawie nie ma możliwości zaliczenia kaucji na poczet grzywny.

Trzecia możliwość to orzeczenie wobec Pana kuzyna kary pozbawienia wolności. W takim przypadku zwrot wpłaconej kaucji nastąpi dopiero z chwilą rozpoczęcia odbywania kary pozbawienia wolności.

Anulowanie poręczenia majątkowego

Jak podaje Słownik języka polskiego, słowo „anulować” oznacza „unieważnienie lub odwołanie jakiegoś zarządzenia lub zobowiązania”. Wykładnia literalna nie daje zatem jednoznacznej odpowiedzi, albowiem jeżeli wyszlibyśmy z założenia, iż nastąpiło anulowanie poręczenia majątkowego, to powinno być ono zwrócone na Pana pisemny wniosek.

Z drugiej strony „anulować” może również oznaczać „przepadek” – unieważnienie poręczenia majątkowego. Wszystko zatem zależy od tego, czy kuzyn nie utrudniał postępowania. Sąd niestety posłużył się zwrotem pozakodeksowym i jego wykładnia – bez znajomości wszystkich okoliczności sprawy – jest niezwykle trudna.

Mając na uwadze, iż sąd posłużył się terminem nieprawniczym, najlepszym rozwiązaniem będzie wystosowanie pisma, w którym zażąda Pan wyjaśnienia, co sąd rozumie przez pojęcie „anulować”, albowiem żaden przepis prawa nie posługuje się takim zwrotem.