Kara za samowolę budowlaną

Budowa budynku tymczasowego bez zgłoszenia

Napisał Pan o postawieniu pawilonu – kontenera. Rozumiem, że nie będzie trwale związany z gruntem. Wówczas będzie to budynek tymczasowy do którego przeniesienia/rozebrania będzie Pan zobowiązany w ciągu 120 dni.

Budowa budynku tymczasowego wymaga tylko zgłoszenia. Warto więc to zrobić. W przeciwnym wypadku naraża się Pan na odpowiedzialność, nie tylko finansową ale i karną.

Tak wynika wprost z treści art. 90 ustawy z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 ze zm.).

Z samowolą budowlaną mamy do czynienia wówczas, gdy:

– budowa wykonywana jest (albo wykonana została) bez wymaganego pozwolenia na budowę, bez względu na to, czy obejmowała ona całość obiektu czy tylko jego część;

– budowa wykonywana jest (albo wykonana została) bez wymaganego zgłoszenia bądź pomimo wniesionego przez właściwy organ sprzeciwu, bez względu na to, czy prace dotyczyły całości obiektu czy też jego części.

Ujawnienie wykroczenia budowlanego

Orzekanie w sprawach o czyny (wykroczenia budowlane), określone w rozdziale 9 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn. Dz. U. 2006 r. Nr 156, poz. 1118) następuje na podstawie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Do orzekania w sprawach o wykroczenia budowlane w pierwszej instancji właściwe są sądy rejonowe (art. 9 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia). Postawą do wszczęcia postępowania jest wniosek o ukaranie (art. 57 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia) złożony na piśmie przez policję, również straż gminną (miejską), czy też właściwy organ administracji rządowej (organy nadzoru budowlanego), samorządowej, kontroli państwowej lub kontroli samorządu terytorialnego, gdy w zakresie swojego działania ujawnił wykroczenie budowlane. W każdej sprawie o wykroczenie budowlane wniosek o ukaranie może wnieść prokurator (art. 18 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia). Również pokrzywdzony może samodzielnie wnieść wniosek o ukaranie jako oskarżyciel posiłkowy w prawach o wykroczenia budowlane ścigane na żądanie pokrzywdzonego (art. 25 § 4 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia). Organy nadzoru budowlanego w sprawach o wykroczenia budowlane są oskarżycielem publicznym.

Stronom od wyroku sądu rejonowego (pierwszej instancji) przysługuje apelacja do sądu okręgowego w terminie zgodnym z pouczeniem zawartym w wyroku sądu rejonowego. Zażalenie na postanowienie, zarządzenie i inne czynności można wnieść tylko w przypadkach wskazanych w Kodeksie postępowania w sprawach wykroczeń (art. 103 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia).

O tym, że dana osoba popełniła występek lub wykroczenie budowlane można mówić dopiero wtedy, gdy fakt ten został potwierdzony prawomocnym orzeczeniem – wyrokiem sądu, czyli takim, od którego nie przysługuje żaden środek odwoławczy w zwykłym toku instancji.

Kara za postawienie samowoli budowlanej

Wszczęcie postępowania karnego o przestępstwo z art. 90 następuje po uprzednim przeprowadzeniu przez właściwy organ postępowania administracyjnego, podczas którego stwierdzone zostanie, że roboty budowlane wykonane zostały lub są wykonywane z naruszeniem art. 48, 49b, 50 ust. 1 pkt 1 lub art. 50 ust. 1 pkt 2. Wynik ustaleń organu administracyjnego stanowi warunek podstawowy do uruchomienia przez organy ścigania postępowania wyjaśniającego.

Powyższe rozważania wskazują na to, że jednocześnie może zostać wydana decyzja o nakazie rozbiórki, jak i nałożona kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Jedynie sąd może nakładać na kogokolwiek karę grzywny, natomiast mandat jest środkiem używanym przy karaniu wykroczeń. Skoro zatem „samowola budowlana” jest przestępstwem a nie wykroczeniem, to zastosowanie ma regulacja: „Prawomocny mandat karny może być uchylony, gdy czyn ukarany mandatem stanowi przestępstwo lub przestępstwo karno-skarbowe lub wykroczenie skarbowe w terminie 7 dni od daty uprawomocnienia się mandatu.”

W art. 93 stypizowanych zostało 11 różnych wykroczeń. Wszystkie one zagrożone są karą grzywny, którą sąd może orzec w wymiarze od 20 do 5000 zł. Wszystkie, poza wykroczeniem określonym w art. 93 pkt 6, zawierają sankcję za nieprzestrzeganie wymienionych w nich przepisów administracyjnych.

Art. 93 chroni porządek w budownictwie oraz bezpieczeństwo ludzi i mienia.

Wykroczenie budowlane - wysokość grzywny

Sprawcą wykroczenia określonego w art. 93 pkt 1 może być tylko projektant lub wykonawca robot budowlanych; w przypadku wykroczenia stypizowanego w art. 93 pkt 1a sprawcą może być wykonawca robót budowlanych; w przypadku wykroczenia określonego w art. 93 pkt 3 – dokonujący rozbiórki obiektu budowlanego; w przypadku wykroczenia określonego w art. 93 pkt 4 – inwestor; w przypadku wykroczenia określonego w art. 93 pkt 5 – dostarczający energię, wodę, ciepło lub gaz; w przypadku wykroczenia określonego w art. 93 pkt 6 – wykonawca robót budowlanych, w wypadku wykroczenia określonego w art. 93 pkt 8, 9, 9a, 9b i 10 – właściciel lub zarządca obiektu. Są to wykroczenia formalne, które można popełnić umyślnie albo nieumyślnie.

Oprócz grzywny na podstawie Kodeksu wykroczeń, powstanie obowiązek rozbiórki. Oraz grzywna, jeśli nie zastosuje się Pan do obowiązku.

Zgodnie z „Art. 121. Wysokość grzywny w celu przymuszenia

§ 1. Grzywna w celu przymuszenia może być nakładana kilkakrotnie w tej samej lub wyższej kwocie, z zastrzeżeniem § 4.

§ 2. Z zastrzeżeniem § 5 każdorazowo nałożona grzywna nie może przekraczać kwoty 10 000 zł, a w stosunku do osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej kwoty 50 000 zł.

§ 3. Grzywny nakładane wielokrotnie nie mogą łącznie przekroczyć kwoty 50 000 zł, a w stosunku do osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej kwoty 200 000 zł.

§ 4. Jeżeli egzekucja dotyczy spełnienia przez zobowiązanego obowiązku wynikającego z przepisów prawa budowlanego, grzywna w celu przymuszenia jest jednorazowa.

§ 5. Wysokość grzywny, o której mowa w § 4, stanowi, w przypadku obowiązku przymusowej rozbiórki budynku lub jego części, iloczyn powierzchni zabudowy budynku lub jego części, objętego nakazem przymusowej rozbiórki, i 1/5 ceny 1 midx2 powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, ogłoszonej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów do obliczania premii gwarancyjnej dla posiadaczy oszczędnościowych książeczek mieszkaniowych.”