Konsekwencje karno-skarbowe za nierozliczanie się z dochodów z tytułu najmu mieszkania
Nie bardzo rozumiem intencje rodziców tej studentki. Skoro bowiem studentka nie mieszkała w tym mieszkaniu, to z jakich powodów ponosiła koszty wynajmu, których zwrotu się teraz domaga? Jeżeli studentka ta rozliczała się z koleżanką, z którą podpisywał Pan umowę najmu, to są to rozliczenia pomiędzy nią a koleżanką, a nie Panem. Prawdopodobnie osoba, z którą zawarł Pan umowę najmu, nie chciała oddać pieniędzy drugiej studentce z tytułu rozliczeń (i słusznie), więc ta, chcąc obecnie wykorzystać wiedzę, iż nie rozliczał Pan dochodów z najmu, próbuje „wyciągnąć” pieniądze od Pana. Skoro Pan zawarł umowę najmu z koleżanką tej studentki, to wszelkie zobowiązania z tego tytułu wiążą Pana z tą osobą, a nie dziewczyną, która domaga się zwrotu pieniędzy.
Jeżeli zaś chodzi o konsekwencje karno-skarbowe związane z faktem nierozliczania się z dochodów z tytułu umowy najmu, to regulują je przepisy Kodeksu karnego skarbowego (w skrócie K.k.s).
Złożenie czynnego żalu celem uniknięcia kary za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe
Mógłby Pan jednak uniknąć kar, składając tak zwany czynny żal. Zgodnie z art. 16 ust. 1 K.k.s „nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu”. Zawiadomienie powinno być złożone na piśmie albo przekazane ustnie do protokołu. Przepisy dotyczące czynnego żalu stosuje się tylko wtedy, gdy w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ postępowania przygotowawczego uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną, uszczuploną popełnionym czynem zabronionym. Zawiadomienie będzie jednak bezskuteczne, „jeżeli zostanie złożone:
- w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego;
- po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony”.
A zatem, aby skorzystać z czynnego żalu, musiałby Pan:
- złożyć czynny żal (zawiadomienie),
- dokonać wyboru formy opodatkowania dochodów z najmu,
- zapłacić podatek od dochodów z tytułu umowy najmu wraz z odsetkami za zwłokę.
Jeżeli się Pan nie zdecyduje na złożenie czynnego żalu, wówczas stosownie do art. 54 K.k.s może zostać wymierzona kara grzywny do 720 stawek dziennych (stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności) albo kara pozbawienia wolności (w praktyce wręcz nieprawdopodobna), albo obie te kary łącznie.
Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie będzie małej wartości (mała wartość jest to wartość, która w czasie popełnienia czynu zabronionego nie przekracza dwustukrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia), sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych.
Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu (pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie popełnienia czynu), sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›
Wybór formy opodatkowania najmu mieszkania
Wybór formy opodatkowania najmu zależy już od Pana. Może Pan wybrać dwie formy opodatkowania, to jest:
- opodatkowanie ryczałtowe przychodów ewidencjonowanych – rozliczając się ryczałtowo, mamy 2 stawki: 8,5% od przychodu mniejszego niż 4000 euro rocznie i 20% od nadwyżki powyżej 4000 euro; w przypadku wyboru tej formy opodatkowania nie przysługują odpisy amortyzacyjne ani koszty uzyskania przychodu (opodatkowany jest bowiem przychód); uzyskany przychód nie wlicza się w ten opodatkowany na zasadach ogólnych (nie wykazujemy go w PIT-36, a w PIT-28); można rozliczać się wspólnie z małżonkiem,
- opodatkowanie na zasadach ogólnych; przychód z najmu wlicza się w przychód z innych źródeł (np. pracy, umów zlecenia itp.) – najem może spowodować „wskoczenie” na wyższy próg podatkowy; można rozliczać się wspólnie z małżonkiem i skorzystać z odpisów amortyzacyjnych i kosztów uzyskania przychodu (opodatkowany jest dochód).
Jak widać, o wyborze konkretnej formy rozliczeń decydować powinien przede wszystkim rachunek. Tylko na pierwszy rzut oka najkorzystniejszym wariantem jest 8,5% ryczałt. Przy przychodach przekraczających równowartość 4 tys. euro oraz przy wysokich kosztach najmu lepszym rozwiązaniem będzie podatek według skali. Podatek w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych ma wiele zalet, bo poza niską stawką nie pozbawia np. prawa do rocznego rozliczenia z małżonkiem i umożliwia korzystanie z ulg osobom rozliczającym działalność gospodarczą w formie podatku 19%. Natomiast jego wadą jest brak możliwości obniżenia podstawy opodatkowania o koszty, np. z tytułu remontów, a w wynajmowane lokale trzeba sporo inwestować. Wówczas korzystniejsze może być opodatkowanie na zasadach ogólnych.
W przypadku wyboru opodatkowania na zasadach ogólnych i podjęcia amortyzacji mieszkania stawką 1,5% wartość początkową można ustalić według ceny nabycia mieszkania (w Pana przypadku może być to mało opłacalne, biorąc pod uwagę cenę mieszkania sprzed 20 lat) lub poprzez przyjęcie w każdym roku podatkowym, wartości stanowiącej iloczyn metrów kwadratowych wynajmowanej powierzchni użytkowej budynku i kwoty 988 zł, przy czym za powierzchnię użytkową uważa się powierzchnię przyjętą dla celów podatku od nieruchomości (art. 22g ust. 10 ustawy o PIT).
Nie ma również obowiązku zgłaszania umów najmu lokalu w urzędzie skarbowym, aczkolwiek niektóre urzędy o takie umowy proszą.
Nota obciążeniowa
