Kapitał zakładowy - jak można sprawdzić, czy spółka go wpłaciła?

Zasady pokrywania kapitału zakładowego w spółce akcyjnej

Obecnie kapitał zakładowy w spółce akcyjnej musi wynosić przynajmniej 100 000 zł.

Proszę jednak mieć na uwadze, że w spółce akcyjnej w przeciwieństwie do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością kapitał zakładowy nie musi być w całości pokryty przed zarejestrowaniem spółki.

Zasady pokrywania kapitału zakładowego w spółce akcyjnej reguluje Kodeks spółek handlowych (w skrócie K.s.h.), a dokładniej art. 306, 309 § 3 i § 4.

Zgodnie z art. 306 K.s.h. „do powstania spółki akcyjnej wymaga się:

1. zawiązania spółki, w tym podpisania statutu przez założycieli,
2. wniesienia przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, z uwzględnieniem art. 309 § 3 i § 4,
3. ustanowienia zarządu i rady nadzorczej,
4. wpisu do rejestru”.

W myśl art. 309 § 3 K.s.h. „akcje obejmowane za wkłady niepieniężne powinny być pokryte w całości nie później niż przed upływem roku po zarejestrowaniu spółki. Akcje obejmowane za wkłady pieniężne powinny być opłacone przed zarejestrowaniem spółki co najmniej w jednej czwartej ich wartości nominalnej".

Art. 309 § 4 K.s.h. stanowi natomiast, że „jeżeli akcje są obejmowane wyłącznie za wkłady niepieniężne albo za wkłady niepieniężne i pieniężne, wówczas kapitał zakładowy powinien być pokryty przed zarejestrowaniem co najmniej w jednej czwartej jego wysokości, określonej w art. 308 § 1 czyli co najmniej w wysokości 25.000,00 zł”.

Terminy i wysokość wpłat na akcje po zarejestrowaniu spółki akcyjnej określa statut lub uchwała walnego zgromadzenia. Akcjonariusze nie mogą zostać zwolnieni z obowiązku wnoszenia wkładów. Wpłaty na akcje powinny być dokonane bezpośrednio lub za pośrednictwem firmy inwestycyjnej, na rachunek spółki prowadzony przez bank na terytorium Unii Europejskiej lub państwa będącego stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym.

Warto dodać, iż jeżeli akcje są obejmowane po cenie wyższej od wartości nominalnej, nadwyżka nad cenę nominalną powinna być uiszczona w całości przed zarejestrowaniem spółki.

Reasumując:

1. W przypadku obejmowania akcji za wkłady niepieniężne akcjonariusz ma możliwość odroczenia pokrycia kapitału zakładowego. Wniesienie aportu nie musi zatem nastąpić w całości (ani nawet w części) przed zarejestrowaniem spółki, aport powinien jednak zostać wniesiony do spółki najpóźniej w terminie 1 roku od jej zarejestrowania.
2. W przypadku obejmowania akcji za wkłady pieniężne akcjonariusz musi przed zarejestrowaniem spółki pokryć akcje co najmniej w 1/4 ich wartości nominalnej, a resztę w terminach ustalonych w statucie lub uchwale walnego zgromadzenia; przy czym w tym przypadku ustawa nie wprowadza ograniczenia czasowego dla wyznaczenia terminów wpłat na akcje.

Zgłoszenie spółki akcyjnej do KRS

Do zgłoszenia spółki do KRS należy załączyć m.in. oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wymagane statutem wpłaty na akcje oraz wkłady niepieniężne zostały dokonane zgodnie z prawem, potwierdzony przez bank lub firmę inwestycyjną dowód wpłaty na akcje, dokonanej na rachunek spółki w organizacji. Nadto w przypadku gdy statut przewiduje pokrycie kapitału zakładowego wkładami niepieniężnymi po dokonaniu rejestracji, do zgłoszenia spółki do KRS należy dołączyć oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wniesienie tych wkładów do spółki jest zapewnione zgodnie z postanowieniami statutu przed upływem wyżej wymienionego jednorocznego terminu (art. 320 § 1 pkt 3 i 4 K.s.h.).

Oznacza to, że w chwili składania oświadczenia przez członków zarządu powinny już zostać dokonane wszystkie czynności, od których zależy przejście praw ze wspólnika na spółkę, tzn. gdy wkładem są pieniądze, muszą one znajdować się na rachunku spółki w organizacji. Podobnie przy wkładach niepieniężnych prawo do rzeczy lub dobra niematerialnego bądź wierzytelność powinny zostać przeniesione na spółkę w organizacji (przyjmuje się, że powyższy warunek spełnia złożenie oświadczenia zobowiązującego do przejścia własności czy prawa do wierzytelności na spółkę).

Jeżeli przed zarejestrowaniem spółki pokryto tylko część kapitału zakładowego, zarząd powinien zgłosić do sądu rejestrowego dokonanie każdego dalszego wkładu na kapitał zakładowy (art. 321 § 2 K.s.h.). Zgłoszenia zarząd powinien dokonać w ciągu siedmiu dni od dnia, w którym wniesiono wkład do spółki na pokrycie kolejnej części kapitału zakładowego (art. 22 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym).

W aktach rejestrowych prowadzonych dla spółki, w dziale 1., znajduje się informacja o tym, jaka część kapitału zakładowego została opłacona czy pokryta wkładami niepieniężnymi (art. 38 pkt 9 lit. d ustawy o KRS). Wzmianka ta podlega aktualizacji sukcesywnie przy dokonywaniu dalszych wkładów na kapitał zakładowy.

Nie można też wykluczyć, że w międzyczasie kapitał nie został podwyższony. Obowiązek pokrycia podwyższonego kapitału również jest bezwzględny.

Jak sprawdzić czy kapitał został wniesiony przez wspólników prawidłowo?

W celu ustalenia, czy kapitał został wniesiony przez wspólników prawidłowo, winien Pan zacząć od zapoznania się z rejestrem przedsiębiorców.

Rejestr jest jawny. Każdy ma prawo dostępu do danych zawartych w rejestrze za pośrednictwem Centralnej Informacji oraz prawo otrzymać również drogą elektroniczną poświadczone odpisy, wyciągi, zaświadczenia i informacje z Rejestru (art. 8 ustawy o KRS).

Rejestr przedsiębiorców prowadzą sądy rejonowe (sądy gospodarcze) właściwe ze względu na siedzibę spółki.

Odpis z Krajowego Rejestru Sądowego wydawany jest na wniosek zainteresowanego. Wniosek należy złożyć na specjalnym formularzu (formularz CI KRS-CDO dostępny na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości: www.ms.gov.pl).

Powinien Pan wystąpić o odpis pełny. Wniosek winien zostać opłacony opłatą w wysokości 60 zł. Odpis pełny zawiera treść wszystkich wpisów w rejestrze pod danym numerem KRS, dokonanych od chwili pierwszego wpisu, z wyjątkiem wpisów niepodlegających ujawnieniu.

Niemniej należy liczyć się z tym, iż może być rozbieżność między wpisami a rzeczywistością, zwłaszcza jeśli chodzi o wnoszenie wkładów niepieniężnych.

Niestety bank nie udzieli Panu informacji, ile środków znajduje się na rachunku spółki, gdyż obowiązuje go tajemnica bankowa.

Proszę również pamiętać, że spółka może, prowadząc swoją działalność, wydawać otrzymane od wspólników środki. Dlatego też na pokrycie ewentualnych strat spółka winna utworzyć kapitał zapasowy, na który należy przeznaczać 8% zysku za dany rok obrotowy aż do chwili, kiedy osiągnie on 1/3 kapitału zakładowego.

Wówczas pozostaje Panu jedynie zgłoszenie doniesienia do prokuratury w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa z art. 587 K.s.h. Zgodnie z powołanym wyżej przepisem „kto przy wykonywaniu obowiązków wymienionych w tytule III i IV Kodeksu ogłasza dane nieprawdziwe albo przedstawia je organom spółki, władzom państwowym lub osobie powołanej do rewizji podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku”.

Nadto, gdyby był Pan wierzycielem tej spółki, to w przypadku fałszywych oświadczeń co do wniesionego kapitału (w tym podwyższonego), mógłby Pan się domagać spłaty całego roszczenia od członków zarządu spółki, którzy poświadczyli nieprawdę przy rejestracji.

W każdym razie wysokości kapitału zakładowego, wynikającego z Krajowego Rejestru Sądowego, nie można traktować jako miernika wypłacalności spółki. Może się bowiem okazać, że faktyczny majątek spółki jest niewielki w porównaniu z informacją wynikającą z KRS.