Jeśli rodzice są nieletni, czy dziadkowie powinni zapłacić alimenty?

Ustanowienie opiekuna dla dziecka małoletniej matki

W chwili obecnej małoletniej matce dziecka nie przysługuje władza rodzicielska, ponieważ nie jest ona pełnoletnia. Dziecko nie ma przedstawiciela ustawowego, który mógłby reprezentować je w postępowaniu o alimenty oraz w innych sprawach.

Jako że dziecko nie ma w chwili obecnej opiekuna prawnego, ani nie została ustanowiona rodzina zastępcza (ta też może reprezentować dziecko w sprawie o alimenty), nie ma możliwości wystąpienia o alimenty w imieniu dziecka.

Stosownie do art. 94 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli żadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska albo jeżeli rodzice są nieznani, ustanawia się dla dziecka opiekę.

Wniosek o ustanowienie opieki należy złożyć w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, dla którego opieka ma być ustanowiona. Do wniosku należy dołączyć odpis aktu urodzenia dziecka. We wniosku o ustanowienie opieki należy wskazać, że matka dziecka jest niepełnoletnia, biologiczny ojciec nie uznał dziecka (a jeżeli uzna dziecko – fakt, że również jest niepełnoletni). Wskazać należy również kandydata na opiekuna dziecka, oczywiście najlepiej jeżeli będą to rodzice (jeden z rodziców) małoletniej matki dziecka.

Wystąpienie o alimenty od dziadków dziecka

Podstawę wystąpienia o alimenty od dziadków dziecka, stanowi art. 132 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, stosownie do którego, obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami.

Jednak proszę pamiętać, że nie będzie można żądać alimentów od dziadków ze strony ojca dziecka, dopóki dziecko nie zostanie przez niego uznane. Jeżeli dziecko nie jest uznane przez biologicznego ojca, nie jest on w sensie prawnym ojcem, a jego rodzina nie jest uznawana za krewnych dziecka.

Uznanie dziecka przez małoletniego ojca

Małoletni ojciec może uznać dziecko. Jest on osobą o ograniczonej zdolności do czynności prawnej z tego względu, iż ukończył 13 lat. Stosownie do art. 74 Kodeksu rodzinnego, do uznania dziecka przez ojca mającego ograniczoną zdolność do czynności prawnych potrzebna jest zgoda jego przedstawiciela ustawowego. Jednak nawet jeżeli małoletni ojciec uzna dziecko, to wówczas do czasu osiągnięcia pełnoletniości nie będzie on mógł reprezentować dziecka, gdyż nie będzie mu przysługiwała władza rodzicielska.

Do uznania dziecka przez ojca konieczna jest zgoda matki dziecka. Jeżeli matka jest niepełnoletnia, zgodę na uznanie może wyrazić opiekun prawny dziecka, jeżeli uzyskał zezwolenie sądu opiekuńczego na wyrażenie tej zgody.

Świadczenia rodzinne dla samotnej matki

Matka dziecka ma również ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Może ona, za zgodą swojego przedstawiciela ustawowego (rodziców), złożyć wniosek o świadczenia rodzinne. Należą do nich zasiłek rodzinny i dodatki do niego (np. z tytułu urodzenia dziecka, dla samotnej matki), a także jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka.

Zasiłki rodzinne są wypłacane przez gminy. Dlatego w celu uzyskania tego świadczenia wniosek należy złożyć w urzędzie gminy, ewentualnie w ośrodku pomocy społecznej (w zależności która instytucja wypłaca świadczenia rodzinne w danej gminie). Zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 504 zł.

Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka w wysokości 1000 zł przysługuje niezależnie od wysokości dochodów.

Oczywiście jeżeli zostanie ustanowiona opieka, to o świadczenia rodzinne może wystąpić opiekun prawny dziecka, jeżeli zostanie ustanowiony.

Pomoc z opieki społecznej dla samotnej matki

Jeżeli sytuacja materialna rodziny matki dziecka jest trudna, może ona zwrócić się o pomoc społeczną. Jeżeli dochód w rodzinie nie przekracza kwoty 316 zł, rodzina może ubiegać się o zasiłek stały, okresowy i zasiłki celowe na zaspokojenie niezbędnych potrzeb życiowych. Jeżeli dochód w rodzinie przekracza kryterium dochodowe, można ubiegać się o zasiłki celowe specjalne przyznawane na zaspokojenie niezbędnych potrzeb życiowych osobom przekraczającym kryterium dochodowe.

Wracając do małoletniego ojca dziecka: może on uznać dziecko za zgodą rodziców (musi się stawić z nimi w urzędzie stanu cywilnego), ale do uznania dziecka konieczna jest również zgoda matki (jeżeli jest pełnoletnia) lub opiekuna prawnego dziecka, za wcześniejszą zgodą sądu rodzinnego.

Tak więc bez zgody matki dziecka lub opiekuna prawnego dziecka uznanie dziecka przez ojca nie będzie skuteczne. Dopóki nie zostanie wyrażona zgoda, biologiczny ojciec nie będzie uznawany za prawnego ojca.

Kto może być przedstawicielem dziecka jeżeli rodzice nie są pełnoletni?

Wniosek o ustanowienie opieki nad dzieckiem może złożyć nie tylko matka dziecka, ale też jego dziadkowie. Każda inna osoba może (i powinna) zawiadomić sąd rodzinny o tym, że dziecko nie ma przedstawicieli ustawowych (ze względu na niepełnoletność rodziców). Sąd powziąwszy wiadomość o tym fakcie, z urzędu wszczyna postępowanie w sprawie opieki. Wniosek składa się do wydziału rodzinnego i nieletnich sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka.

Opiekun prawny może pobierać zasiłek rodzinny. Wniosek o ten zasiłek może też złożyć matka dziecka za zgodą rodziców.

Jeżeli małoletni ojciec uzna dziecko, a matka (opiekun) dziecka wyrażą na to zgodę, będzie można wystąpić o alimenty od dziadków.

Pozew o alimenty od dziadków

Obojga dziadków można pozwać w jednym pozwie (ale należy wyróżnić żądanie skierowane do dziadka i osobno do babci). Stosownie do art. 72 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, kilka osób może w jednej sprawie występować w roli powodów lub pozwanych, jeżeli przedmiot sporu stanowią:

1. prawa lub obowiązki im wspólne lub oparte na tej samej podstawie faktycznej i prawnej (współuczestnictwo materialne);
2. roszczenia lub zobowiązania jednego rodzaju, oparte na jednakowej podstawie faktycznej i prawnej, jeżeli ponadto właściwość sądu jest uzasadniona dla każdego z roszczeń lub zobowiązań z osobna, jako też dla wszystkich wspólnie (współuczestnictwo formalne).

Dziadkowie będą w tym przypadku współuczestnikami formalnymi.