Jak będzie wyglądał podział majątku męża po jego śmierci?

Dziedziczenie po mężu 

Jeśli nie zawarli Państwo umowy majątkowej małżeńskiej (zwanej potocznie intercyzą), to majątek, który Pani mąż zgromadził przed ślubem (nabył w drodze kupna, dziedziczenia, darowizny, itp.), stał się jego majątkiem odrębnym, a zatem nie wchodzi do małżeńskiej wspólnoty majątkowej.

Intercyzę można zawrzeć w każdym czasie, nawet w trakcie trwania małżeństwa (przed notariuszem). Przez taką umowę małżonkowie mogą rozszerzyć wspólność majątkową małżeńską, np. o przedmioty z majątków osobistych każdego z małżonków.

Do schedy spadkowej po spadkodawcy (Pani mężu) wejdą wszystkie przedmioty z jego majątku osobistego oraz połowa przedmiotów z majątku wspólnego, jakiego dorobili się Państwo w trakcie trwania małżeństwa. Spadek ten z ustawy odziedziczy Pani oraz syn spadkodawcy. Jeśli zaś spadkodawca sporządzi testament, to dziedziczenie będzie odbywało się zgodnie z jego wolą (o ile testament będzie ważny i skuteczny).

Stwierdzenie nabycia spadku

Niezależnie od tego, czy dziedziczenie będzie odbywało się na mocy testamentu czy z ustawy, po śmierci spadkodawcy najpierw ustala się, kto dziedziczy (przed sądem lub notariuszem należy dokonać stwierdzenia nabycia spadku), a jeśli spadkobierców jest kilku, to następnie dokonuje się działu masy spadkowej.

Działu nie dokonuje się, jeśli spadkobierca jest jeden (wtedy on dziedziczy wszystko, co wchodziło do masy spadkowej).

Jeśli spadkobierców jest co najmniej dwóch i nie mogą się porozumieć co do działu spadku, to można przeprowadzić przed sądem postępowanie o dział spadku.

Istnieje możliwość przeprowadzenia przed sądem obu postępowań na raz (tj. o stwierdzenie nabycia spadku oraz dział spadku).

Postępowanie o dział spadku

W postępowaniu o dział spadku to sąd ustala skład i wartość podlegającego podziałowi spadku (art. 684 Kodeksu postępowania cywilnego). Z reguły przeprowadza się dowód z opinii biegłego, który dokonuje wyceny przedmiotów wchodzących w skład masy spadkowej.

Po zgromadzeniu wszystkich dowodów sąd powinien nakłaniać spadkobierców do zgodnego przeprowadzenia podziału, wskazując im sposoby mogące do tego doprowadzić. Jeśli spadkobiercy nie dojdą do porozumienia, a będzie możliwość podziału masy spadkowej w naturze, to sąd dokona takiego podziału (różnice wartości wyrównuje się przez dopłaty pieniężne). Jeśli podział w naturze nie będzie możliwy, to sąd zarządzi sprzedaż majątku i podział między spadkobierców sumy uzyskanej ze sprzedaży.

Czy syn z pierwszego małżeństwa jest uprawniony do zachowku jeżeli ojciec przekaże wszystko obecnej żonie spisując testament?

Należy jednak zauważyć, iż nawet jeśli Pani mąż spisze testament, w którym wszystko, co posiada, przekaże żonie, czyli Pani, to syn będzie miała prawo do żądania zachowku. Taka sama sytuacja będzie miała miejsce, jeśli Pani mąż spisze testament, w którym wszystko, co posiada, przekaże synowi, wtedy to Pani będzie osobą uprawnioną do żądania zachowku.

Jeśli syn Pani męża jest pełnoletni i zdolny do pracy, to na mocy art. 991 Kodeksu cywilnego – może domagać się tytułem zachowku połowy wartości udziału, jaki przypadłby mu przy dziedziczeniu ustawowym (tj. gdyby spadkodawca nie sporządził testamentu).

Czy darowizna może zostać uznana za zachowek?

Za życia spadkodawca może jednak uczynić na rzecz spadkobiercy (np. syna) darowiznę, która w świetle prawa po jego śmierci mogłaby zostać uznana za zachowek. Można również w testamencie ustalić, iż jedynym spadkobiercą jest np. żona, ale jednocześnie ustanowić zapis na rzecz syna (np. jedna działka ma zostać przekazana synowi). Taki zapis również będzie uznany za zachowek.

Ustawodawca przewiduje wiele możliwości rozporządzeń na wypadek śmierci. Można sporządzić testament, powołując do spadku różne osoby (czyli ustanowić spadkobierców), można dokonać zapisów (czyli zobowiązać spadkobiercę do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby), poleceń (czyli zobowiązać spadkobiercę do oznaczonego działania). Spadkodawca może również w testamencie powołać wykonawcę testamentu, który po jego śmierci będzie zarządzał majątkiem spadkowym, a w szczególności może wykonać zapisy i polecenia, spłacić długi spadkowe, a następnie wydać spadkobiercom majątek zgodnie z wolą spadkodawcy. Wykonawca testamentu nie musi być spadkobiercą.

Wydziedziczenie spadkobiercy w testamencie

Istnieje również możliwość wydziedziczenia spadkobiercy w testamencie (czyli pozbawienia go zachowku). Jednak taka sytuacja może zdarzyć się wyjątkowo i tylko z przyczyn opisanych w przepisie art. 1008 Kodeksu cywilnego, to jest:

1. jeśli spadkobierca wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego albo
2. dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci, albo
3. uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.