Jak zmusić szwagra do wydania nieruchomości w której mieszka, ale nie należy do niego?

Posiadacz samoistny; posiadacz zależny

Zgodnie z treścią przepisu art. 336 Kodeksu cywilnego (K.c.): „Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).”.

„Art. 339. Domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym.”

„Art. 341. Domniemywa się, że posiadanie jest zgodne ze stanem prawnym. Domniemanie to dotyczy również posiadania przez poprzedniego posiadacza.”

„Art. 342. Nie wolno naruszać samowolnie posiadania, chociażby posiadacz był w złej wierze.”

„Art. 343. § 1. Posiadacz może zastosować obronę konieczną, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania.

§ 2. Posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni; nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób. Posiadacz rzeczy ruchomej, jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody, może natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosować niezbędną samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego.

§ 3. Przepisy paragrafów poprzedzających stosuje się odpowiednio do dzierżyciela.”

Zakaz samowolnego naruszania posiadania

Zgodnie z poglądami piśmiennictwa prawnego „zakaz, o którym mowa w art. 342, ma charakter bezwzględny, to oznacza, że niedozwolona jest ingerencja w sferę cudzego posiadania niezależnie od jego rodzaju (samoistne, zależne, prekaryjne czy dzierżenie). Zakazuje się zatem samowolnego naruszania posiadania bez względu na to, czy posiadaczowi przysługuje prawo do rzeczy i czy włada rzeczą w dobrej lub złej wierze. Bez znaczenia jest to, czy jest to posiadanie nieuprawnione, czy bezprawne. (...)

Zakres podmiotowy. Zakaz samowolnego naruszania posiadania zobowiązane są przestrzegać wszystkie podmioty, a więc właściciel (np. właściciel nie może odebrać samowolnie rzeczy złodziejowi), współposiadacz rzeczy oraz osoba, której przysługuje jakieś prawo do rzeczy (np. któreś z praw rzeczowych ograniczonych) (K. Zaradkiewicz, Glosa do uchwały SN z 5.05.1999 r., III CZP 7/99, s. 62).

Możliwość dochodzenia odszkodowania. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika dopuszczalność dochodzenia roszczenia o naprawienie szkody wynikłej z samowolnego naruszenia posiadania. Jest to jednak kwestia w doktrynie szeroko komentowana i dość kontrowersyjna. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego posiadacz może dochodzić roszczenia o naprawienie szkody wynikłej z samowolnego naruszenia posiadania wówczas, gdy samowolne naruszenie posiadania może być uznane za czyn niedozwolony będący źródłem szkody (uchwała SN z 15.11.1968 r., III CZP 101/68, OSNC 1969/9, poz. 153; B. Lackoroński [w:] Kodeks cywilny..., t. 2, red. K. Osajda, 2018, kom. do art. 342)” (B. Sitek [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, LEX/el. 2023, art. 342. lex).

Wydanie nieruchomości właścicielom

Mając powyższe na uwadze, należy wskazać, że jedynym uprawnieniem, jakim dysponuje szwagier, jest faktyczne posiadanie wskazanej nieruchomości (domu) należącego do Pana i żony. Nie można jednak samowolnie wyrzucić szwagra z domu, gdyż chronią go wyżej wymienione przepisy o posiadaniu. Natomiast w razie sporu należy wezwać go formalnie do opuszczenia domu we wskazanym terminie. Jeśli pismo okaże się nieskuteczne, należy rozważyć skierowanie sprawy na drogę sądową w zakresie wydania nieruchomości jej właścicielom.