Jak zmusić alkoholika chorego psychicznie do leczenia?

Ubezwłasnowolnienie z powodu choroby psychicznej i pijaństwa

Jak rozumiem, brat nie jest ubezwłasnowolniony, a osoba, która mu pomaga, to opiekun z gminnego ośrodka pomocy społecznej. Jeśli istotnie jest tak, że opiekun nagannie wypełnia swe obowiązki, powinien Pan przekazać te informacje do ośrodka jako skargę na opiekuna. Proszę jednak ustalić dokładnie, jaka jest sytuacja brata, w przeciwnym razie trudno będzie wskazać najlepsze rozwiązania.

Skoro brat nie jest ubezwłasnowolniony, a jest osobą pełnoletnią, to ma prawo decydować o sobie i nikt na siłę nie umieści go w żadnym ośrodku.

Zacznijmy od tego, że w pewnych sytuacjach sąd może ubezwłasnowolnić osobę, która nadużywa alkoholu, co pomaga podejmować za tę osobę decyzje. Zgodnie z art. 13 Kodeksu cywilnego (K.c.): „Osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem.

Wniosek o ubezwłasnowolnienie wraz z dokumentami potwierdzającymi chorobę

Wniosek o ubezwłasnowolnienie składa się do sądu okręgowego miejsca zamieszkania osoby, której wniosek dotyczy. Opłata to 100 zł. Dodatkowe dokumenty, które należy dołączyć do wniosku, wynikają z art. 552 § 1 K.p.c., zgodnie z którym, jeżeli według wniosku ubezwłasnowolnienie ma być orzeczone z powodu choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego, należy przedstawić świadectwo lekarskie wydane przez lekarza psychiatrę o stanie psychicznym osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie lub opinii psychologa o stopniu niepełnosprawności umysłowej tej osoby. Jeżeli ubezwłasnowolnienie ma nastąpić z powodu pijaństwa, sąd żąda także przedstawienia zaświadczenia poradni przeciwalkoholowej, a jeżeli ubezwłasnowolnienie ma nastąpić z powodu narkomanii – zaświadczenia z poradni leczenia uzależnień.

Zatem w tym przypadku pierwszym krokiem powinno być zawiadomienie gminnej komisji alkoholowej. Komisja ta wzywa osobę, której zawiadomienie dotyczy, do stawienia się i wydaje opinię. Oczywiście problemem jest stawienie się tej osoby, ale to zawsze pomaga w tym senesie, ze komisja wydaje taka informacje.

Prokurator może wnioskować o ubezwłasnowolnienie

Jak już widać, postępowanie w sprawie o ubezwłasnowolnienie jest pracochłonne i nie zawsze można uzyskać dowody, które są w nim niezbędne. Stąd można spróbować innej drogi – zgłosić sprawę do prokuratury. Proszę nie ulec wrażeniu, że chodzi o sprawą karną. Taką drogę dyktuje nam treść § 359 Regulaminu wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury, gdzie czytamy, że prokurator może zgłosić wniosek o ubezwłasnowolnienie, gdy stwierdzi, że brak jest osób do tego uprawnionych na podstawie art. 545 § 1 K.p.c. albo że osoby te bezpodstawnie uchylają się od zgłoszenia wniosku albo nie są w stanie samodzielnie go zgłosić wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego, nieporadności lub z innych wyjątkowych przyczyn.

Opiekun prawny dla osoby ubezwłasnowolnionej

Co daje ubezwłasnowolnienie? Sąd ustanawia dla takiej osoby opiekuna prawnego, którym w pierwszej kolejności musi być ktoś z rodziny. Opiekun zawiaduje finansami ubezwłasnowolnionego, dba o jego zdrowie, kontaktuje się z lekarzami. Ma możliwość szerszej ingerencji. Za zgodą sądu może umieścić osobę ubezwłasnowolnioną w domu pomocy społecznej lub na leczeniu odwykowym.

Skierowanie na przymusowe leczenie do ośrodka odwykowego

Osobę, która nie została ubezwłasnowolniona, także można skierować na przymusowe leczenie na podstawie przepisów ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Zgodnie z art. 24 tej ustawy: „Osoby, które w związku z nadużywaniem alkoholu powodują rozkład życia rodzinnego, demoralizację małoletnich, uchylają się od obowiązku zaspokajania potrzeb rodziny albo systematycznie zakłócają spokój lub porządek publiczny, kieruje się na badanie przez biegłego w celu wydania opinii w przedmiocie uzależnienia od alkoholu i wskazania rodzaju zakładu leczniczego”.

Napisał Pan, że u brata były wielokrotnie interwencje, zatem podstawa jest. Czyli także w tym przypadku należy zacząć od zawiadomienia gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Na badanie, o którym mowa w art. 24, kieruje gminna komisja rozwiązywania problemów alkoholowych właściwa według miejsca zamieszkania lub pobytu osoby, której postępowanie dotyczy, na jej wniosek lub z własnej inicjatywy. Osoby, o których mowa w art. 24, jeżeli uzależnione są od alkoholu, zobowiązać można do poddania się leczeniu w stacjonarnym lub niestacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego. O zastosowaniu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego orzeka sąd rejonowy właściwy według miejsca zamieszkania lub pobytu osoby, której postępowanie dotyczy, w postępowaniu nieprocesowym. Sąd wszczyna postępowanie na wniosek gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych lub prokuratora. Do wniosku dołącza się zebraną dokumentację wraz z opinią biegłego, jeżeli badanie przez biegłego zostało przeprowadzone. W razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa na rozprawę lub uchylania się od zarządzonego poddania się badaniu przez biegłego albo obserwacji w zakładzie leczniczym sąd może zarządzić przymusowe doprowadzenie przez organ Policji.

Zawiadomienie o alkoholizmie gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych

Orzekając o obowiązku poddania się leczeniu, sąd może ustanowić na czas trwania tego obowiązku nadzór kuratora sądowego. Sąd wzywa osobę, w stosunku do której orzeczony został prawomocnie obowiązek poddania się leczeniu odwykowemu, do stawienia się dobrowolnie w oznaczonym dniu we wskazanym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu poddania się leczeniu, z zagrożeniem zastosowania przymusu w wypadku uchylania się od wykonania tego obowiązku. Sąd zarządza przymusowe doprowadzenie do zakładu leczniczego osoby uchylającej się od wykonania nałożonego obowiązku przez organ Policji.

Zatem obecnie z całą pewnością powinien Pan zawiadomić o potrzebie przymusowego leczenia odwykowego brata gminną komisję rozwiązywania problemów alkoholowych lub prokuratora, a te organy winny zacząć działać.