Jak załatwić sprawę starego zadłużenia w ZUS?

Umorzenie postępowania egzekucyjnego

ZUS nie umorzy przedawnionych składek. Nie może ich jedynie egzekwować. Z treści art. 7, art. 77 § 1, art. 80, art. 107 oraz art. 126 Kodeksu postępowania administracyjnego (K.p.a.), które na mocy art. 18 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (u.p.e.a.) stosuje się odpowiednio w postępowaniu egzekucyjnym, wynika, że organy administracji publicznej zobowiązane są działać na podstawie przepisów prawa i prowadzić postępowanie egzekucyjne w taki sposób, aby wyjaśnione zostały istotne dla sprawy okoliczności.

Może Pan wnosić o umorzenie postępowania egzekucyjnego w tym zakresie, jeśli składki są faktycznie przedawnione. Czyli jest istotne, czy w międzyczasie nie nastąpiło przerwanie biegu terminu przedawnienia.

Przedawnienie składek ZUS

Zgodnie z brzmieniem ww. przepisu – w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 31 grudnia 2002 r. należności z tytułu składek ulegały przedawnieniu po upływie 5 lat, a w przypadku przerwania biegu przedawnienia, po upływie 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Nowe zasady przedawnienia należności z tytułu składek, wprowadzające 10-letni okres przedawnienia, weszły w życie 1 stycznia 2003 r. Zostały one wprowadzone ustawą z dnia 18 grudnia 2002r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.2002.241.2074 ze zm.). Znowelizowany art. 24 u.s.u.s. w aktualnym brzmieniu stanowi, że należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc od dnia ich wymagalności. Ustawodawca wprowadził powyższą nowelizacją generalną zasadę, że należności z tytułu składek przedawniają się po upływie 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, co oznacza wprowadzenie jednolitego okresu przedawnienia wszystkich wymagalnych na dzień 1 stycznia 2003 r. należności składkowych. Dla dokonania tych zmian w zakresie przedłużenia terminu przedawnienia do lat 10 brak jest przepisów przejściowych lub regulacji prawnych zawartych w powyższych przepisach, z których wynikałoby, jakie przepisy przedawnienia roszczeń należy stosować do składek wymagalnych przed dniem wejścia w życie przepisów nowelizujących te zasady.

Składki na fundusze pozaubezpieczeniowe (tj. Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych) ulegają przedawnieniu na takich samych zasadach, jak składki na ubezpieczenia społeczne. Powyższa zasada odnosi się również do składek na ubezpieczenia zdrowotne, z tym że 10-letni okres przedawnienia liczony jest dla składek, które nie przedawniły się przed 1 lipca 2004 r. Stosownie do art. 28 ustawy z 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.U.1997.28.153 ze zm.), która obowiązywała do 1 kwietnia 2003 r., a następnie na podstawie art. 33 ustawy z 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz.U.2003.45.391 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2004 r., należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne ulegały przedawnieniu z upływem 5 lat, licząc od dnia, w którym składka stała się wymagalna, przy czym bieg przedawnienia przerywało odroczenie terminu płatności, rozłożenie spłaty na raty i każda inna czynność zmierzającą do ściągnięcia należności, jeżeli o tej czynności został zawiadomiony dłużnik. Od dnia 1 lipca 2004 r. termin przedawnienia na podstawie tej ostatniej ustawy wynosi 10 lat. Ustawa o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, która obowiązywała do 31 marca 2003 r. stanowiła samodzielny akt normatywny regulujący zakres podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu. Odrębnie również od zasad przewidzianych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, regulowała terminy przedawnienia roszczeń. Ustawa o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (obowiązująca od 1 kwietnia 2003 r. do 30 czerwca 2004 r.) kwestię przedawnienia regulowała w taki sam sposób, jak to czyniła poprzednio obowiązująca ustawa o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Zmiana art. 33 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia dokonana przez art. 17 pkt 1 lit. a ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2004.121.1264) z dniem 1 lipca 2004 r. wydłużyła w sposób niekorzystny dla ubezpieczonych termin przedawnienia składek na ubezpieczenie zdrowotne. Termin ten został wydłużony do lat 10. Również zapis art. 93 ust. 2 obowiązującej od dnia 1 października 2004 r. ustawy z art. 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U.2004.210.2135 ze zm.) zawiera regulację, że należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne ulegają przedawnieniu na zasadach określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych. Obowiązujące od 1 stycznia 2003 r. zasady wyrażone w przepisie art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.1998r.137.887 ze zm.) określały natomiast, że należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne.

Przerwanie biegu przedawnienia, zmiany w przepisach, przepisy przejściowe

Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 5b u.s.u.s., w brzmieniu nadanym od 1 lipca 2004 r., bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego. Za pierwszą czynność – w rozumieniu art. 24 ust. 5b u.s.u.s., należy niewątpliwie uznać samo wystosowanie do strony upomnień przedegzekucyjnych w trybie art. 15 § 1 u.p.e.

Od 1 stycznia 2012 roku okres przedawnienia ponownie wynosi 5 lat, licząc od dnia, w którym składki stały się wymagalne. Jednak dla składek wymagalnych przed tą datą liczy się korzystniejszy termin – albo składki przedawnią się z upływem 5 lat od wejścia w życie przepisów nowelizujących, albo po starych terminach, jeśli te są korzystniejsze.

Zgodnie z art. 24 ust. 5f u.s.u.s. – w przypadku wydania przez Zakład decyzji ustalającej obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna.

Każda wszczęta egzekucja przerywa także bieg terminu przedawnienia. Według Pana nie nastąpiło przerwanie biegu przedawnienia, bo od 2014 r. nie było żadnego pisma. Proszę jeszcze upewnić się co do ewentualnych wcześniejszych egzekucjami, wcześniej wszczętych postępowań i zajęć na kontach.

Składki ZUS – wpłaty zawsze pokrywają najstarsze zaległości

Na koniec dodam, że nie ma możliwości, aby Pana obecna wpłata poszła na określone zobowiązania. Nie ma Pan wpływu na okres należności, który pokryje dokonana wpłata. Dopóki na koncie figuruje zaległość, wpłata z tytułu składek zostanie z urzędu zaliczona najpierw na pokrycie najstarszej należności (§ 12 rozporządzenia z 21 września 2017 r.). Wpłaty bieżące, co do zasady, będą regulowane dopiero po spłaceniu całego zadłużenia. Jedynym sposobem uniknięcia takiej kolejności jest zawarcie z ZUS układu ratalnego. Zaliczanie wpłat w takim przypadku stanowi wyjątek od zasady zaliczania bieżących wpłat na pokrycie najstarszych należności i odbywa się według umowy ratalnej.

Podsumowując: przez czas trwania egzekucji z konta nie biegnie termin przedawnienia. Może Pan wystąpić do ZUS o rozliczenie konta i oni wtedy sprawdzą, co jest przedawnione, a co nie. Obecne wpłaty i tak zostaną zaksięgowane za najstarsze zobowiązania.