Jak zabezpieczyć się na wypadek śmierci partnera?

W ostatnich latach coraz powszechniejsze staje się pozostawanie w związkach nieformalnych. Pod pewnymi względami jest to dogodne, jednakże w przepisach prawa nie uregulowano w ogóle sytuacji majątkowej takich osób, dlatego też potrafi to również wywołać niekiedy różne problemy, na przykład jeśli chodzi o kwestie dziedziczenia.

Zawarcie związku małżeńskiego

Możliwości w takiej sytuacji są tak naprawdę trzy. Po pierwsze rzeczywiście można zawrzeć związek małżeński. Co prawda nieruchomość nie wejdzie do majątku wspólnego, a pozostanie w majątku osobistym Pani partnera, jako ze jest ona dziedziczona, a w dodatku fakt ten miał miejsce przed ewentualnym ślubem. Jednakże potem podlegałaby w całości dziedziczeniu, a gdyby nie było testamentu, w grę wchodziłoby dziedziczenie ustawowe.

Zgodnie z art. 931 Kodeksu cywilnego w pierwszej kolejności powołani do dziedziczenia są małżonek oraz dzieci. Dziedziczą oni w częściach równych, przy czym udział małżonka wynosi przynajmniej 1/4 spadku (nawet jeśli dzieci jest np. pięcioro). Nie ma wówczas żadnego problemu, w grę wchodzi dziedziczenie ustawowe i byłaby Pani współwłaścicielką, a wiec nie mogliby Pani eksmitować, w grę wchodzi co najwyżej później dokonanie podziału spadku, ewentualny podział nieruchomości czy też jakaś spłata. W przypadku spłaty mogłaby Pani podnosić kwestię nakładów poniesionych na nieruchomość i domagać się zwrotu poniesionych nakładów (w sytuacji, gdyby np. nieruchomość miała zostać sprzedana lub też gdyby miał ją przejąć jeden ze spadkobierców z obowiązkiem spłaty), jednakże to na razie odległa kwestia.

Testament a dom partnera

Inny sposób to po prostu napisanie testamentu, w którym majątek zostanie podzielony między Panią oraz jego dzieci. Spadkobierca może w sposób (prawie) dowolny zadysponować swoim majątkiem, może rozdzielić między członków rodziny, a także również do grona spadkobierców powołać osoby niespokrewnione, w tym Panią. Może wówczas zwiększyć Pani udział lub też zmniejszyć, stosownie do swojej woli. Można spisać testament własnoręcznie (w całości – nie wystarczy napisanie na komputerze i złożenie podpisu) albo też u notariusza. Testament notarialny ma tę zaletę, ze notariusz dba o ubranie tego we właściwą formę, a także testament taki jest w razie czego trudniejszy do podważenia. Z dziedziczeniem nie powinno być również problemu, a jeśli jego dzieci nie zostaną wydziedziczone, nie będzie problemu zachowku.

Obowiązki podatkowe po przejęciu majątku

Należy jednakże zwrócić uwagę na pewien aspekt – jako że dziedziczyłaby Pani jako osoba obca, wówczas podlegałaby Pani pełnemu obowiązkowi podatkowemu. Myślę, że warto brać pod uwagę również ten aspekt, gdyż w przypadku udziału w nieruchomości w grę może wchodzić spora kwota (małżonek jest w tak zwanej grupie zerowej i jeśli nabycie spadku zostanie zgłoszone, w przypadku dziedziczenia po mężu nie płaciłaby Pani podatku).

Umowa dożywocia

Inna możliwość to ewentualna umowa dożywocia, jednakże trudno powiedzieć, czy byłaby ona najodpowiedniejsza w tej sytuacji. Umowa dożywocia została opisana w art. 908 i następnych Kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego treścią, jeśli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie, powinien on (przy braku odmiennej umowy) przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać wyżywienia, mieszkania, zapewnić pomoc, pielęgnację w chorobie. Co do charakteru i zakresu obowiązków, to w ustawie zawarto dość ogólną regulację, która pozostawia szerokie pole do samodzielnego uregulowania. Tyle że wówczas stałaby się Pani właścicielką całej nieruchomości, a to Pani partner miałby prawo dożywotniego tam zamieszkiwania w zamian za opiekę. Jego dzieci zostałyby faktycznie wydziedziczone i nie miałyby prawa domagać się zachowku, a więc mogłoby to być wobec nich niesprawiedliwe, jednakże jest to również pewne rozwiązanie.

Nie mogę Pani powiedzieć, jakie rozwiązanie powinni Państwo wybrać, mogę jedynie przedstawić, jakie aspekty i konsekwencje wiążą się z każdym z tych rozwiązań, aby mogli Państwo dokonać wyboru. Takie są możliwości, jakie się przed Państwem rysują, a do Państwa obecnie należy podjęcie decyzji.