Jak zabezpieczyć majątek na wypadek rozwodu, aspekty prawne umowy majątkowej i przeniesienia własności nieruchomości

Umowa majątkowa małżeńska – intercyza

Zgodnie z art. 47 ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy z dnia 25 lutego 1964 roku (K.r.o.), wskazuję, że:

§ 1. Małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa.

§ 2. Umowa majątkowa małżeńska może być zmieniona albo rozwiązana. W razie jej rozwiązania w czasie trwania małżeństwa, powstaje między małżonkami wspólność ustawowa, chyba że strony postanowiły inaczej.

Przepis ten umożliwia małżonkom uregulowanie spraw majątkowych w taki sposób, żeby zabezpieczyć swoje majątki na wypadek rozwodu. Tego typu umowy majątkowe sporządza się przed notariuszem, który również ma obowiązek pouczyć małżonków o możliwościach, jak i również konsekwencjach poszczególnych zapisów umowy małżeńskiej.

Przeniesienie własności nieruchomości pod warunkiem – niedozwolone

Następnie, jeżeli chodzi o uregulowanie kwestii dotyczących nieruchomości na przyszłość, to zgodnie z art. 157 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny (K.c.), mówi, że:

§ 1. Własność nieruchomości nie może być przeniesiona pod warunkiem ani z zastrzeżeniem terminu.

§ 2. Jeżeli umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości została zawarta pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu, do przeniesienia własności potrzebne jest dodatkowe porozumienie stron obejmujące ich bezwarunkową zgodę na niezwłoczne przejście własności.

Powyższe wskazuje, że nie można dokonać zapisu dotyczącego nieruchomości pod warunkiem czy też z zastrzeżeniem. Czyli nie możemy ustalić przekazania nieruchomości na wypadek rozwodu – to właśnie byłoby przekazaniem nieruchomości pod warunkiem. Zakaz ten realizuje zasadę pewności w obrocie, która dominuje nad zasadą swobody umów. W przypadku stosunków własnościowych dotyczących nieruchomości szczególnie istotna jest pewność co do osoby właściciela. Albowiem przy dopuszczeniu obrotu warunkowego nieruchomość mogłaby mieć równolegle wielu właścicieli, pod warunkiem zawieszającym i zależnych od warunku rozwiązującego. Prowadziłoby to do nieczytelności i niestabilności stosunków własnościowych w odniesieniu do nieruchomości, co ze względów i społecznych, i gospodarczych jest zdecydowanie niepożądane.

Jednak gdyby doszło do takiego rozrządzenia nieruchomością, ustawodawca wymaga, aby do przeniesienia własności nieruchomości strony podpisały dodatkowe porozumienie. Dodatkowe porozumienie jest tak naprawdę umową, która przenosi własność nieruchomości. Takich zapisów umowy dotyczącej nieruchomości również należy dokonywać przed notariuszem. Jednak niemożliwe jest jej zawarcie na tak daleką, nieokreśloną przyszłość.

Darowizna, testament

Mógłby Pan już teraz darować żonie swój udział w nieruchomości, w której będziecie razem mieszkać– można by rozważyć wprowadzenie zapisu o dożywotnim prawie zamieszkiwania dla Pana w przekazanej nieruchomości. Cel zostałby osiągnięty – w przypadku rozwodu nieruchomość należałby w całości do żony. Co do rozporządzania majątkiem – takie zapisy można zawrzeć w testamencie, jednak Państwa interesuje zbudowanie zabezpieczenia na wypadek rozwodu.

Wnioski

Wydaje się zatem, że najlepszym rozwiązaniem byłoby zawarcie przed notariuszem umowy małżeńskiej, która w swej treści zawierałaby ustalenia jak najbliższe Państwa oczekiwaniom w zakresie rozporządzenia nieruchomością – takie quasi-porozumienie, co się stanie z majątkiem w przypadku rozwodu. Jednak proszę się nastawić, że notariusz może wskazać, że taka umowa jest niemożliwa do sporządzenia, natomiast umowa darowizny już tak.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
2. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93