Jak uniknąć wysokich składek ZUS, przepisanie firmy na męża, czy spółka?

Czym jest przedsiębiorstwo według przepisów prawa?

Zacznijmy od tego, co właściwie jest zbywane, gdy chodzi o firmę. Podstawę prawną do udzielenia odpowiedzi na zapytanie w zakresie sprzedaży przedsiębiorstwa stanowi ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (K.c.). Zgodnie z art. 55¹ K.c.:

Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.

Obejmuje ono w szczególności:

1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);

2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;

3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;

4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;

5) koncesje, licencje i zezwolenia;

6) patenty i inne prawa własności przemysłowej;

7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;

8) tajemnice przedsiębiorstwa;

9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Sprzedaż przedsiębiorstwa – forma umowy

Przedsiębiorstwo może być przedmiotem zbycia w tym sprzedaży. W oparciu o art. 55² K.c.: Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych. Istotne jest to, że w przypadku sprzedaży przedsiębiorstwa konieczne jest zawarcie umowy w formie z podpisem notarialnie poświadczonym, co oznacza, że treść umowy mogą Państwo przygotować sami, natomiast podpis pod umową musi być złożony w obecności notariusza.

Składniki materialne i niematerialne przedsiębiorstwa

Składniki przedsiębiorstwa zgodnie z art. 55¹ to dobra niematerialne i materialne. Przedsiębiorstwo stanowi zorganizowaną całość, na którą składają się różne elementy. Składnikami niematerialnymi są: oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części objęte określeniem „nazwa przedsiębiorstwa”; wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne koncesje, licencje i zezwolenia ; patenty i inne prawa własności przemysłowej; majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne; tajemnice przedsiębiorstwa oraz księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Materialne składniki przedsiębiorstwa to: własność nieruchomości i ruchomości oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości i ruchomości prawa wynikające z umów najmu lub dzierżawy nieruchomości i ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych.

Przepis art. 55² ma nie tylko charakter normy interpretacyjnej wskazującej na to, że czynność prawna – mająca za przedmiot przedsiębiorstwo – odnosi się automatycznie do wszystkich jego składników i stanowi samodzielną podstawę do dokonania czynności prawnej obejmującej całe przedsiębiorstwo jako zorganizowaną całość, powodującej nabycie tej całości jednym aktem prawnym. Koncepcja przedsiębiorstwa w ujęciu Kodeksu cywilnego przemawia za tym, iż z samej jego natury i jego szczególnego charakteru, jako niezależnego od osoby właściciela przedmiotu prawa, wynika, że może ono być przedmiotem obrotu (art. 751) na podstawie jednej czynności prawnej. Czynność ta, np. sprzedaż czy dzierżawa, odnosi wówczas skutek z zastrzeżeniem zachowania przepisów o formie (art. 751 w zw. z art. 158 i 73 § 2) względem wszystkich składników przedsiębiorstwa zarówno w zakresie zbycia, jak i nabycia, podobnie jak czynność prawna mająca za przedmiot rzecz główną odnosi skutek względem przynależności (art. 52).

Poddanie przedsiębiorstwa jako całości obrotowi prawnemu zakłada traktowanie go w tym obrocie w sposób zgodny z jego konstrukcją jako jednolitego przedmiotu prawa w znaczeniu organizacyjnym i funkcjonalnym. W wyroku z 1.04.2003 r., IV CKN 366/01, OSNC 2004/6, poz. 98, Sąd Najwyższy uznał, że w świetle art. 55² każda czynność mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wymienia przykładowo art. 55¹, jeżeli nic innego nie wynika z przepisu szczególnego lub z woli stron. W wyroku z 6.07.2005 r., III CK 705/04 OSNC 2006/6, poz. 103, Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że najprostszym sposobem zbycia przedsiębiorstwa jest dokonanie tego jedną czynnością prawną z zachowaniem formy przewidzianej w art. 751 § 1 i 4. Nie ma jednak przeszkód, aby do nabycia przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55¹ dochodziło kilkoma następującymi po sobie umowami. Jednakże jest to dopuszczalne tylko wtedy, kiedy umowy te mają na celu zbycie całego przedsiębiorstwa prowadzonego przez zbywcę i rzeczywiście następuje zbycie całości, a ponadto zachowana jest tożsamość kontrahentów ze wszystkich kolejnych umów (por. też wyrok SN z 24.06.1998 r., I CKN 780/97, OSNC 1999/2, poz. 30, z glosami M. Poźniak-Niedzielskiej, OSP 1999/1, poz. 90, A. Szlęzaka, OSP 1999/7–8, poz. 141, T. Mróz, PS 1999/7–8, s. 119 i P. Bielskiego, Pr.Sp. 2000/2, s. 49).

Z uwagi na to, że chciałaby Pani zbyć przedsiębiorstwo małżonkowi, uważam, że najlepszą opcją byłoby tu przekazanie mu firmy w formie darowizny. Nie będzie musiał być od tego odprowadzony podatek, o ile zgłoszą Państwo tę darowiznę w ciągu 6 miesięcy od dnia jej dokonania. Zgodnie z art. 888 K.c.: „§ 1. Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku”.

Przekształcenie jednoosobowej działalności w spółkę z o.o. i darowizna udziałów

Może się Pani również przekształcić jako jednoosobowa działalność gospodarcza w spółkę z o.o., a następnie zbyć udziały małżonkowi. Przekształcenie polega na płynnej zmianie formy prawnej dotychczasowej działalności gospodarczej bez konieczności likwidacji tej działalności. Przedsiębiorcy najczęściej decydują się na przekształcenie z powodów finansowych, na przykład żeby zoptymalizować prowadzoną działalność. Przekształcenie to złożony proces, który pozwala jednak przedsiębiorcom na osiągnięcie wielu pożądanych celów, takich jak:

• obniżenie kosztów działalności,
• zwiększenie kapitału,
• poprawę procesu decyzyjnego,
• zmianę zakresu odpowiedzialności,
• zmniejszenie obciążeń podatkowych,
• pozyskanie inwestora,
• możliwość wprowadzenia spółki na giełdę (w przypadku spółki akcyjnej i spółki komandytowo-akcyjnej).

Jedną z podstawowych zasad, jakimi rządzą się przekształcenia, jest zasada kontynuacji. Oznacza to, że:

• przekształconej spółce przysługują te same prawa i obowiązki, dzięki czemu jest możliwa płynna kontynuacja działalności bez konieczności aneksowania zawartych umów;
• spółka przekształcona pozostaje podmiotem zezwoleń, koncesji oraz ulg, które zostały przyznane spółce przed jej przekształceniem (chyba że ustawa lub wydana decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowi inaczej, na przykład ulgi podatkowe nie przechodzą w procesie przekształcenia);
• wspólnicy spółki przekształcanej stają się z dniem przekształcenia wspólnikami spółki przekształconej.

Wybór formy działalności korzystnej dla obojga małżonków

Zatem wszystko tak naprawdę zależy od tego, jaką formę prowadzenia działalności chcielibyście Państwo wykonywać. Jeżeli małżonek ma umowę o pracę i zarabia więcej niż kwota minimalnego wynagrodzenia, to warto rozważyć darowiznę na małżonka oraz prowadzenie przez niego tego przedsiębiorstwa.

Źródła:

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93