Jak udowodnić przemoc domową?

Dowody w sprawie o przemoc w rodzinie

Zarówno organ ścigania, jak i sąd orzekający w sprawie, ma świadomość, iż przemoc domowa, a więc dopuszczanie się przez sprawcę przestępstwa znęcania się psychicznego lub fizycznego, dzieje się w zaciszu domowym, bez obecności świadków, dlatego tak ciężko jest te przestępstwa rozpoznać. W sprawie bardzo przydatnym materiałem dowodowym są np. zeznania świadków – bliskich przyjaciół rodziny, sąsiadów, którzy mogą słyszeć awantury lub innych osób, które mają wiedzę na temat rodziny. Przydatny jest np. wywiad kuratora lub asystenta rodziny – o ile rodzina była objęta takim nadzorem. Co więcej, jak Pan wskazał, bardzo pomocne i posiadające największy walor dowodowy są nagrania audio wskazujące na dopuszczanie się przez sprawcę przemocy w rodzinie. Pomocne mogą okazać się także zdjęcia, wydruki SMS lub inne dowody w postaci dokumentów. Dużą rolę odgrywają także zeznania samych ofiar przemocy w rodzinie, a także opinia psychologa lub psychiatry, która w sposób jednoznaczny potwierdza ewentualne problemy w rodzinie.

Przestępstwo znęcania się nad osobą bliską

Zgodnie bowiem z treścią art. 207 § 1 Kodeksu karnego (K.k.): Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Ze względu na ocenny charakter przestępstwa znęcania na szczególną uwagę zasługują uwagi wyrażane w doktrynie i orzecznictwie, że należy z dużą rozwagą stosować art. 207 K.k., szczególnie w konfrontacji z możliwością łagodniejszych kwalifikacji prawnych. Natomiast w przypadku braku jednoznacznej oceny stanu faktycznego należy przychylić się do stanowiska SA w Krakowie, który stwierdza:

„W pojęciu znęcania się zawarte jest odczuwanie przez sprawcę, że jego zachowania są dla ofiary dolegliwe i poniżają ją przed sprawcą. Gdy taki stan pokrzywdzonego bądź jego odczucia nie zostaną przez pokrzywdzonego wyrażone w postępowaniu, a brak jest możliwości ustalenia tego inaczej, nie da się dokonać owego ustalenia, zatem i przypisać znęcania.

Zdarza się wszak (…), że obelgi, naruszanie nietykalności cielesnej, szykany itp. są wzajemne, że słowa wulgarne nie są obelgami, bo należą do obyczaju środowiska, że zachowania naganne sprawcy są reakcją na prowokowanie go bądź środkiem do wymuszenia poprawnego zachowania się rzekomej ofiary” (wyrok SA w Krakowie z 25.03.1998 r., II AKa 40/98, KZS 1998, Nr 4–5, poz. 53; wyr. SN z 6.8.1996 r., WR 102/96, OSPriP 1997, Nr 2, poz. 8).

Przemoc domowa – znamiona przestępstwa

W innym orzeczeniu SA stwierdził, że dotkliwe, rozciągnięte w czasie, wyjątkowo intensywne bicie i spowodowanie wielu obrażeń ciała, w tym zwłaszcza połączone z cierpieniami psychicznymi, może wypełnić znamiona art. 207 K.k., ale nie wypełnia ich nawet kilkakrotne użycie przemocy w okresie kilku dni w trakcie sprzeczek w stanie upojenia alkoholowego, przy wzajemnie agresywnej postawie uczestników takich zdarzeń (wyrok SA we Wrocławiu z 25.04.2012 r., II AKa 405/11, Legalis). Należy bowiem podnieść, iż w poglądach doktryny za główne dobro chronione w art. 207 K.k. powszechnie uznaje się rodzinę i jej prawidłowe funkcjonowanie oraz instytucję opieki (tak np. M. Szewczyk, Przestępstwa przeciwko rodzinie, s. 720; J. Kalinowski, Przestępstwo znęcania się, s. 151-152; A. Wąsek, Przestępstwa przeciwko rodzinie, s. 975; A. Ratajczak, Przestępstwa przeciwko rodzinie, s. 126; M. Szwarczyk, Przestępstwa przeciwko rodzinie, s. 402-403).

Jak widać, sąd oraz organ ścigania z dużą rozwagą oceniają spełnienie znamion przestępstwa znęcania się, z uwagi na bardzo osobisty charakter i brak ewentualnych świadków niniejszych zdarzeń – dlatego sąd oraz organ ścigania mają świadomość znikomości materiału dowodowego i opierają przekonanie głównie na podstawie zeznań i stanu ofiar przemocy. Pomocne są jednak zeznania świadków, takich jak bliscy rodziny, sąsiedzi oraz materiał dowodowy nieosobowy, a więc nagrania, dokumenty itp.