Jak rozwiązać problem współwłasności ziemi, gdy jeden z właścicieli jest nieuchwytny?

Zniesienie współwłasności ziemi rolnej, wniosek do sądu o wszczęcie postępowania

Postępowanie w sprawie zniesienia współwłasności jest postępowaniem nieprocesowym. Zatem inicjującym je pismem będzie wniosek skierowany do sądu. Zgodnie z art. 506 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (K.p.c.): Sąd wszczyna postępowanie nieprocesowe na wniosek; w wypadkach wskazanych w ustawie sąd może wszcząć postępowanie także z urzędu. W oparciu o art. 511 § 1 K.p.c. Wniosek o wszczęcie postępowania powinien czynić zadość przepisom o pozwie, z tą zmianą, że zamiast pozwanego należy wymienić zainteresowanych w sprawie. W tym zakresie należy odwołać się do przepisu o pozwie, tj. art. 187 K.p.c., który stanowi, że:

§ 1. Pozew powinien czynić zadość warunkom pisma procesowego, a nadto zawierać:

1) dokładnie określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna;

1¹) oznaczenie daty wymagalności roszczenia w sprawach o zasądzenie roszczenia;

2) wskazanie faktów, na których powód opiera swoje żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu;

3) informację, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia.

§ 2.Pozew może zawierać wnioski o zabezpieczenie powództwa, nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności i przeprowadzenie rozprawy w nieobecności powoda oraz wnioski służące do przygotowania rozprawy, a w szczególności wnioski o:

1) wezwanie na rozprawę wskazanych przez powoda świadków i biegłych;

2) dokonanie oględzin;

3) polecenie pozwanemu dostarczenia na rozprawę dokumentu będącego w jego posiadaniu, a potrzebnego do przeprowadzenia dowodu, lub przedmiotu oględzin;

4) zażądanie dowodów znajdujących się w sądach, urzędach lub u osób trzecich, wraz z uprawdopodobnieniem, że strona sama nie może ich uzyskać.

Jakie wymogi powinien spełniać wniosek o zniesienie współwłasności?

Jeżeli chodzi o warunki pisma procesowego, to musimy odwołać się do art. 126 K.p.c., który stanowi, że:

§ 1. Każde pismo procesowe powinno zawierać:

1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane;

2) imiona i nazwiska lub nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;

3) oznaczenie rodzaju pisma;

4) osnowę wniosku lub oświadczenia;

5) w przypadku gdy jest to konieczne do rozstrzygnięcia co do wniosku lub oświadczenia – wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek lub oświadczenie, oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów;

6) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;

7) wymienienie załączników.

§ 1¹. Do pisma procesowego dołącza się załączniki wymienione w tym piśmie.

§ 2. Gdy pismo procesowe jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto zawierać oznaczenie przedmiotu sporu oraz:

1) oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron albo, w przypadku gdy strona jest przedsiębiorcą wpisanym do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – adres do doręczeń wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej,

1¹) oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy przedstawicieli ustawowych i pełnomocników stron,

2) numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) lub numer identyfikacji podatkowej (NIP) powoda będącego osobą fizyczną, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania lub posiada go nie mając takiego obowiązku lub

3) numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku – numer w innym właściwym rejestrze, ewidencji lub NIP powoda niebędącego osobą fizyczną, który nie ma obowiązku wpisu we właściwym rejestrze lub ewidencji, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania.

§ 2¹. Dalsze pisma procesowe, poza elementami określonymi w § 1, powinny zawierać sygnaturę akt.

§ 3. Do pisma należy dołączyć pełnomocnictwo albo uwierzytelniony odpis pełnomocnictwa, jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który wcześniej nie złożył pełnomocnictwa. Jeżeli pełnomocnik dokonał wyboru wnoszenia pism za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, uwierzytelniony odpis pełnomocnictwa wnosi się za pośrednictwem tego systemu. (…)

Z uwagi na wskazane przepisy, Pana mama we wniosku o zniesienie współwłasności powinna wskazać imiona i nazwisko oraz znane jej miejsca zamieszkania strony postępowania (czyli brata). Powinna podać ostatnie znane jej miejsce zamieszkania współwłaściciela. Jeżeli i takie dane nie są znane Pana mamie, to powinna złożyć wniosek do urzędu gminy o udostępnienie danych jednostkowych z rejestru mieszkańców oraz rejestru PESEL. Informacje uzyskaną od gminy w postaci pisma należy dołączyć do wniosku.

Sądowa próba doręczenia odpisu wniosku stronie postępowania, niemożność doręczenia

Następnie sąd podejmie próbę doręczenia odpisu wniosku o zniesienie współwłasności na adres przez Panią wskazany. Jeżeli pod tym adresem korespondencja nie zostanie podjęta, to wówczas sąd zwróci Pani kopertę zawierającą odpis wniosku i zobowiąże do dokonania doręczenia przez komornika sądowego. Zgodnie z art. 139¹ § 1 K.p.c.:

§ 1. Jeżeli pozwany będący osobą fizyczną, pomimo powtórzenia zawiadomienia zgodnie z art. 139 § 1 zdanie drugie, nie odebrał wysłanego pod wskazany adres pozwu, innego pisma procesowego lub orzeczenia wywołującego potrzebę podjęcia obrony jego praw, a w sprawie nie doręczono mu wcześniej żadnego pisma w sposób przewidziany w artykułach poprzedzających ani nie ma zastosowania art. 139 § 2 lub inny przepis szczególny przewidujący skutek doręczenia, przewodniczący zawiadamia o tym powoda, przesyłając mu odpis pisma sądowego dla pozwanego i zobowiązując do doręczenia tego odpisu pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika.

Istotny jest § 2, który stanowi, że:

§ 2. Powód w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia mu zobowiązania, o którym mowa w § 1, składa do akt potwierdzenie doręczenia korespondencji pozwanemu za pośrednictwem komornika albo zwraca korespondencję wraz z dowodem na piśmie, że pozwany zamieszkuje pod adresem wskazanym w pozwie. Po bezskutecznym upływie terminu stosuje się przepis art. 177 § 1 pkt 6.

§ 3.W przypadku wykazania przez powoda dowodem na piśmie, że pozwany zamieszkuje pod adresem wskazanym w pozwie, korespondencję przesłaną w sposób przewidziany w art. 139 § 1 uważa się za doręczoną. Późniejsze doręczenie tej korespondencji przez komornika na ten sam adres nie powoduje ponownego rozpoczęcia biegu terminów, które ustawa wiąże z doręczeniem, o czym należy pouczyć pozwanego przy tej czynności.

Próba doręczenia wniosku przez komornika, ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu

Komornik w oparciu o wyżej wskazany przepis podejmuje próbę doręczenia, jeżeli okaże się ona nieskuteczna, to wówczas w oparciu o informacje m.in. z ZUS ustala aktualny adres stron postępowania. Jeżeli jest to na terenie działania komornika, to doręcza odpis wniosku, jeżeli nie, to zwraca do stron (czyli do Pana mamy) z informacją o tym, że nie może skutecznie doręczyć odpisu wniosku. Wówczas Pana mama powinna zwrócić kopertę zawierającą odpis wniosku wraz z informacją od komornika do sądu oraz złożyć wniosek o ustanowienie kuratora dla nieznanej z miejsca pobytu strony. Takiego kuratora ustanawia się spośród aplikantów lub profesjonalnych pełnomocników albo pracowników sądu. Wówczas to tym kuratorom doręcza się odpisy pism i oni działają zamiast strony w postępowaniu. Zgodnie z art. 143 K.p.c.

Jeżeli stronie, której miejsce pobytu nie jest znane, ma być doręczony pozew lub inne pismo procesowe wywołujące potrzebę podjęcia obrony jej praw, doręczenie może do chwili zgłoszenia się strony albo jej przedstawiciela lub pełnomocnika nastąpić tylko do rąk kuratora ustanowionego na wniosek osoby zainteresowanej przez sąd orzekający.

Złączniki do wniosku o zniesienie współwłasności

Przede wszystkim proszę przygotować i dołączyć:

1. akt notarialny, który wykazuje własność tej nieruchomości ze wskazaniem jej współwłaścicieli;
2. jeśli jest założona księga wieczysta, to odpis z księgi wieczystej (można uzyskać w sądzie wieczystoksięgowym, ewentualnie wydrukować z internetu, a jak sąd będzie chciał odpis, to wówczas wezwie);
3. jeśli nie ma księgi wieczystej, to wypis z ewidencji gruntów;
4. wydruki z internetu nieruchomości przeznaczonych na sprzedaż (wraz z ceną) położonych w pobliżu celem wykazania, w jaki sposób Pana mama wyliczyła wartość tej nieruchomości (nie ma sensu dołączać opinii biegłego, gdyż zapewne w toku postępowania sąd skieruje do wyceny, więc nie ma co dwukrotnie za to płacić).

Źródła:

Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296