Jak przekazać firmę dziecku bez płacenia podatków?

Przekazanie firmy w formie spadku

Najlepszym rozwiązaniem byłoby przekazanie firmy w formie darowizny. W myśl art. 888 Kodeksu cywilnego (K.c.) – przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Celem darowizny jest dokonanie nieodpłatnego przysporzenia na rzecz obdarowanego kosztem majątku darczyńcy.

Przekazanie przedsiębiorstwa dziecku w formie darowizny jest również najbardziej korzystnym rozwiązaniem pod względem prawa podatkowego. Darowizna przedsiębiorstwa wywołuje określone skutki na gruncie kilku podatków. Poniżej przedstawię szczegółową analizę.

Podatek od spadów i darowizn

Umowa darowizny stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. W takim przypadku obowiązek podatkowy spoczywa na osobie obdarowanej. Jednakże w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn określono całkowite zwolnienie od podatku w przypadku darowizn dokonywanych pomiędzy członkami najbliższej rodziny. Warunkiem jest, aby obdarowany zgłosił fakt otrzymania darowizny do urzędu skarbowego na druku SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny. W takim przypadku darowizna całego przedsiębiorstwa będzie całkowicie zwolniona od podatku.

Podatek od czynności cywilnoprawnych

Niewiele osób ma świadomość, że darowizny mogą również powodować konieczność zapłaty podatku PCC. Otóż zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) ustawy PCC – podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają darowizny tylko w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy.

Jeżeli więc w skład przedsiębiorstwa wchodzą takie zobowiązania, to będą one opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Potwierdził to w interpretacji Minister Finansów w piśmie z dnia 29.04.2010r., nr ILPB2/436-37/10-2/MK. Obowiązek podatkowy w takim przypadku ciąży na obdarowanym, a podstawę opodatkowania stanowi wartość długów i ciężarów albo zobowiązań przejętych przez obdarowanego. Stawka podatku to 1%. W tym zakresie należy złożyć zeznanie PCC-3 w ciągu 14 dni od dnia dokonania darowizny.

Podatek VAT

Najprościej sprawa przedstawia się w zakresie podatku od towarów i usług. Zgodnie bowiem z art. 6 pkt. 1 ustawy VAT – przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej jego części. Poprzez pojęcie zbycia rozumie się także dokonanie darowizny. W rezultacie darowizna przedsiębiorstwa nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Podatek PIT

Sama czynność darowizny nie wywołuje skutków podatkowych w zakresie podatku PIT. Zgodnie bowiem z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT przepisów nie stosuje się do czynności, które są regulowane ustawą o podatku od spadków i darowizn. W konsekwencji sama darowizna przedsiębiorstwa jest neutralna na gruncie podatku PIT.

Jednakże należy zwrócić uwagę, że skutki podatkowe powstaną w zakresie nieodpłatnego przekazania materiałów, towarów, wyposażenia oraz środków trwałych.

Po stronie darczyńcy w pierwszej kolejności należy wskazać na treść art. 23 ust. 1 pkt 11 ustawy PIT, który stanowi, że nie są kosztem uzyskania przychodu darowizny i ofiary wszelkiego rodzaju. Zatem wydatki poniesione na nabycie towarów handlowych i materiałów, od chwili przekazania ich w formie darowizny nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów dla darczyńcy. Darczyńca musi zatem wyksięgować ich wartość w dacie faktycznego przekazania i dokonać stosownych zapisów w kolumnie 10 tej księgi: „Zakup towarów handlowych i materiałów wg cen zakupu” – na czerwono albo ze znakiem minus. Tak też uznają organy podatkowe, np. Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 31 lipca 2014 r., nr IPTPB1/415-247/14-5/MD, który wyjaśnił, że:

„(...) wydatki na nabycie towarów nie będą stanowić z chwilą ich przekazania w formie darowizny kosztów uzyskania przychodów u darczyńcy. Z chwilą przekazania towarów w drodze darowizny, wydatki poniesione na ich nabycie nie będą miały związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. W związku z powyższym, niezbędne będzie dokonanie korekty kosztów uzyskania przychodów o wydatki poniesione na nabycie towarów będących przedmiotem darowizny. (...).”.

Obowiązek korygowania kosztu na szczęście nie powstanie przy darowiźnie wyposażenia oraz środków trwałych. W konsekwencji darczyńca nie musi korygować dokonanych odpisów amortyzacyjnych. Trzeba też pamiętać, że ewentualna niezamortyzowana wartość środka trwałego przekazanego w darowiźnie nie stanowi dla darczyńcy kosztu podatkowego.

Niestety, ale u osoby obdarowanej ani wartość towarów i materiałów, ani też wartość wyposażenia czy środków trwałych nie może stanowić kosztu podatkowego. W zakresie otrzymanych w darowiźnie towarów i materiałów są liczne interpretacje podatkowe: interpretacja Dyrektora KIS z 21 grudnia 2017 r. (nr 0115-KDIT3.4011.388.2017.1.PSZ), interpretacja Dyrektora KIS z 20 grudnia 2017 r. (nr 0113-KDIPT2-3.4011.297.2017.1.JŚ) oraz z 18 grudnia 2017 r. (nr 0112-KDIL3-1.4011.315.2017.1.IM.) – potwierdzają one, że otrzymane w darowiźnie towary nie mogą stanowić kosztu uzyskania przychodu u obdarowanego, ponieważ zostały one przekazane nieodpłatnie, co oznacza, że nie poniósł on żadnego wydatku na te darowizny (podobnie sprawa ma się z wyposażeniem).

Otrzymane w darowiźnie środki trwałe obdarowany może amortyzować na zasadzie kontynuacji, tzn. z uwzględnieniem metody i dotychczas dokonanych odpisów przez darczyńcę. Stanowi o tym art. 22h ust. 3 ustawy PIT.

Na zakończenie słowo komentarza co do formy przekazania. W takim przypadku konieczne będzie sporządzenie umowy darowizny. Jeżeli w skład przedsiębiorstwa wchodzą nieruchomości, trzeba będzie sporządzić akt notarialny. Jeśli natomiast nie ma nieruchomości w firmie, to umowa darowizny może zostać sporządzona w zwykłej formie pisemnej. Do umowy darowizny należy dołączyć protokół obejmujący wykaz wszelkich firmowych składników, które podlegają darowiźnie.

Całą operację można zawrzeć w następujących krokach:

1. Dziecko rejestruje działalność gospodarczą w urzędzie gminy (miasta).
2. Sporządza Pan z dzieckiem umowę darowizny przedsiębiorstwa.
3. W ciągu 6 miesięcy od dnia dokonania darowizny dziecko składa zgłoszenie SD-Z2.
4. Jeżeli w skład przedsiębiorstwa wchodzą zobowiązania, dziecko składa w ciągu 14 dni zgłoszenie PCC-3.
5. Otrzymane w darowiźnie przedsiębiorstwo dziecko przekazuje do swojej nowo założonej firmy (tutaj wystarczy zwykłe oświadczenie).
6. Po dokonaniu darowizny darczyńca nie posiada już majątku firmowego i może zamknąć swoją działalność, sporządzając zerowy spis z natury oraz zerowy wykaz składników majątku (ponieważ wszystko zostało wcześniej darowane).