Jak podarować samochód bratu, jeśli jest w małżeńskiej wspólności majątkowej?

Darowizna na rzecz brata w przypadku wspólności majątkowej

Darowizny korzystają ze zwolnienia od podatku wyłącznie, gdy są dokonywane pomiędzy członkami najbliższej rodziny określonymi w art. 4a ustawy SD. Przepis ten w tzw. grupie zerowej nie wymienia szwagra/szwagierki, dlatego też w zakresie, w jakim darowiznę Pani brat otrzymałby od Pani męża, zwolnienie nie mogłoby znaleźć zastosowania. Analogicznie, jeżeli chodzi o darowizny mieszczące się w kwocie wolnej, to dla I grupy podatkowej kwota wolna wynosi 36 120 zł (szwagier znajduje się bowiem w II grupie podatkowej).

Możliwe jest jednak dokonanie darowizny z majątku wspólnego, w której stroną umowy będzie tylko jeden z małżonków. Otóż w myśl art. 36 § 1–2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (w skrócie K.r.io.) „Oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny. Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy poniższe stanowią inaczej. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku”.

Jak zatem widać, każdy z małżonków ma prawo do samodzielnego zarządu całym majątkiem wspólnym, przy czym w pewnych przypadkach wymagana jest zgoda drugiego małżonka. W myśl art. 37 § 1 pkt 4 K.r.io. „zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych”.

W dalszej części art. 37 K.r.io. czytamy, że „Ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka. Druga strona może wyznaczyć małżonkowi, którego zgoda jest wymagana, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu. Jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna”.

W świetle tych regulacji możliwe jest zatem, aby tylko jeden z małżonków był stroną umowy darowizny, ale dla ważności takiej umowy drugi małżonek musi wyrazić pisemną zgodę.

Podsumowując powyższe, umowa darowizny środków pieniężnych może zostać zawarta pomiędzy jednym małżonkiem a jego bratem/siostrą czy też ojcem/matką (wszyscy z tzw. zerowej grupy). Istotne jest, aby drugi małżonek wyrażał zgodę na taką darowiznę.

Zgoda małżonka na dokonanie darowizny z majątku wspólnego

Stanowisko to potwierdza m.in. interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 09.11.2017 r., nr 0111-KDIB4.4015.158.2017.2.PB: „Dla zastosowania zwolnienia pozostaje bez wpływu fakt, że właścicielami darowanego lokalu mieszkalnego są córka Wnioskodawczyni i jej mąż. Okoliczność ta wywiera bowiem skutki jedynie w sferze prawa rodzinnego, gdyż stosownie do art. 37 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2017 r., poz. 682), zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych. W art. 37 § 4 ww. Kodeksu ustawodawca postanowił, że jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna. Jednakże, co wynika z § 2 omawianego przepisu, ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka. Z zacytowanych przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, że zgoda małżonka niezbędna jest dla stwierdzenia ważności jednostronnej czynności drugiego małżonka, w przypadku gdy jej przedmiotem są środki objęte wspólnością majątkową. Z faktu tego nie można jednak wywodzić, że wyrażając taką zgodę, drugi z małżonków również staje się stroną umowy darowizny. Skoro w analizowanej we wniosku sytuacji darczyńcą jest tylko córka Wnioskodawczyni, to nabycie lokalu mieszkalnego tytułem tejże darowizny korzysta ze zwolnienia z opodatkowania. Wnioskodawczyni nie będzie więc zobowiązana do płacenia podatku od spadków i darowizn z tego tytułu”.

Tak samo też interpretacje:

• Znak: 0111-KDIB2-3.4015.69.2020.1.BB,
• Znak: 0111-KDIB2-3.4015.3.2020.1.LM.

Ani przepisy prawa podatkowego, ani przepisy prawa cywilnego nie określają, w jakiej formie taka zgoda ma być wyrażona, a zatem należy przyjąć, że może mieć to miejsce w dowolnej formie.

Darowizna a podatek

W konsekwencji umowa darowizny powinna zostać zawarta wyłącznie pomiędzy Panią a bratem. Natomiast pod umową darowizny (albo jako załącznik do umowy) powinien znaleźć się zapis o przykładowej treści: „Ja niżej podpisany……, będący małżonkiem……, wyrażam zgodę na dokonanie darowizny ww. przedmiotu stanowiącego element majątku wspólnego małżeńskiego”.

W takim przypadku darowizna będzie traktowana jako dokonana wyłącznie pomiędzy rodzeństwem, co daje prawo osobie obdarowanej do skorzystania z całkowitego zwolnienia od podatku od darowizny na mocy art. 4a ustawy SD.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59