Jak doprowadzić do rozwodu przy braku kontaktu z żoną?

Gdzie przeprowadzić rozwód małżonków mieszkających za granicą  - właściwość sądu?

Co do zasady małżonek, który pozostał w kraju, wnosi powództwo do sądu okręgowego wspólnego miejsca zamieszkania małżonków. Jest jeden warunek, przynajmniej jeden małżonek musi tam przebywać. Natomiast małżonek, który mieszka za granicą, może sprawę rozwodu uregulować za granicą. Nie musi wracać do kraju. Rozwodu może mu udzielić sąd zagraniczny na podstawie obowiązującego w nim prawa. Jeśli zatem żaden z małżonków już nie mieszka w kraju (tutaj: w Polsce), pozew należy złożyć do sądu miejsca zamieszkania pozwanego małżonka (zatem Pana żony). W przypadku, gdy i tak nie uda się ustalić właściwego miejscowo sądu, pozew składa się w miejscu zamieszkania małżonka, który wnosi pozew (czyli w Czechach).

Jeżeli złoży Pan pozew we Włoszech, może Pan oczywiście żądać przeprowadzenia rozprawy pod swoją nieobecność. Jednak w takich sprawach (rozwód, rozstrzyganie o władzy rodzicielskiej i ustalanie opieki nad dziećmi) sąd z reguły wzywa strony do osobistego uczestnictwa pomimo takich wniosków. Ale jak w każdej regule są wyjątki.

Gdyby Pan składał wniosek w Czechach, to jedyną podstawą wymienianą przez ustawodawcę jest zakłócenie relacji pomiędzy małżonkami w tak poważnym stopniu, że małżeństwo nie spełnia już swojego społecznego celu. We wniosku o rozwód należy zatem wskazać rozkład pożycia małżeńskiego (podać przykłady – np. od 6 lat nie jesteście Państwo razem).

W przypadku rozwodu za porozumieniem stron małżonkowie są zobowiązani do przedstawienia sobie wzajemnie, pisemnego potwierdzenia sposobu ugody. Jeśli ugoda nie zostanie osiągnięta, to zostanie narzucona przez sąd.

Jeżeli po upływie trzech lat od uprawomocnienia orzeczenia rozwodowego ugoda nie zostanie osiągnięta, zakłada się domniemaną ugodę. Dotyczy ona przede wszystkim wspólnego majątku ruchomego, który pozostaje przy małżonku aktualnie go posiadającym, jako przedmiot jego codziennego użytku. Nieruchomości nadal pozostają wspólną własnością, w której obie strony posiadają jednakowy udział.

Rozwód bez obecności jednej ze stron

Jeżeli nie będzie Pana czy obojga Państwa na rozprawie, to sąd wyda wyrok zaoczny. Oczywiście może Pan ustanowić pełnomocnika procesowego do występowania w sprawie, który przeprowadzi rozwód bez konieczności Pana obecności. Są też pewne konsekwencje rozwodu bez orzekania o winie. Najbardziej kosztowną z nich może (ale wcale nie musi) okazać się konieczność płacenia alimentów byłemu małżonkowi (z tym, że może to być Pan). Ich wysokość będzie zależała od możliwości finansowych osoby, od której domaga się alimentów.

W niedostatku znajduje się ten małżonek, który nie jest w stanie własnymi siłami zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb. I tak jedną z przyczyn niedostatku jest konieczność zajmowania się przez jednego z małżonków wychowaniem dziecka podczas trwania małżeństwa i tym samym brak możliwości uzyskania odpowiednich kwalifikacji zawodowych oraz podjęcia pracy. Również jeżeli współmałżonek pomagał w pracy drugiej połowie o angażował się w jego karierze, przez to zaniedbał własny rozwój, nawet, jeśli w związku nie było dzieci może wystąpić o alimenty.

Z kolei usprawiedliwione potrzeby to takie, których zaspokojenie umożliwi Pani normalne warunki bytowania, zgodnie z Pani stanem zdrowia i wiekiem. Może Pani domagać się alimentów, nawet gdy jest z kimś w nieformalnym związku. Wtedy jednak usprawiedliwione potrzeby należy oceniać również przez pryzmat możliwości zarobkowych i majątkowych partnera. Jeżeli sąd uzna, że Pani alimenty się należą, to przysługują one przez okres 5 lat od orzeczenia rozwodu. Niemniej można przedłużyć ten okres, jeżeli się wykaże, że zachodzą szczególne okoliczności, które przemawiają za dalszym płaceniem tych alimentów. Obowiązek płacenia alimentów na byłego współmałżonka ustaje, w sytuacji, gdy ponownie zostanie zawarty związek małżeński, a sytuacja płacącego alimenty byłego małżonka się pogorszy.

Ustalenie pełnomocnika do doręczeń pism procesowych i sądowych

Jeżeli zatem zechce Pan przeprowadzić rozwód bez swojej obecności w Polsce, to należy ustalić na miejscu pełnomocnika do doręczeń pism procesowych i sądowych. Najlepiej w postaci profesjonalnego prawnika.

Rozwód we Włoszech jest niestety długi i kosztowny, na co składają się przede wszystkim koszty adwokata, którego pomoc we włoskim sądzie jest obligatoryjna. We Włoszech rozwiązanie małżeństwa może nastąpić jedynie z powodu 5 przesłanek rozwodowych. Są to: prawomocne skazanie małżonka na karę dożywotniego pozbawienia wolności lub karę 15 lat pozbawienia wolności; skazanie na karę pozbawienia wolności za zmuszanie lub nakłanianie do prostytucji lub czerpanie z niej korzyści; skazanie na karę pozbawienia wolności w związku z umyślnym pozbawieniem życia własnego dziecka lub usiłowanie zabójstwa dziecka lub małżonka. Inną przesłanką rozwodową jest fakt, że drugi z małżonków jest obcokrajowcem i uzyskał już za granicą wyrok unieważniający małżeństwo lub rozwiązujący je przez rozwód albo, gdy zawarł on już nowy związek małżeński za granicą. Następną przesłanką jest fakt nie podjęcia przez małżonków cielesnego współżycia, a także zmiana płci jednego z małżonków. I wreszcie ostatnią przesłanką na podstawie, której małżonkowie mogą uzyskać rozwód jest fakt pozostawania przez nich do chwili złożenia powództwa, co najmniej przez trzy lata w separacji. I, jak można przypuszczać, jest to najczęściej jedyna możliwość uzyskania rozwodu we Włoszech a dla Pana prawdziwa.

Uproszczona procedura uzyskania rozwodu we Włoszech

Co jednak dla Pana ważne, to to, że zgodnie z nowym włoskim prawem z 2014 r. nie jest już konieczne składanie wniosku do sądu w celu uzyskania rozwodu, w przypadku obopólnej zgody. Można skorzystać z drogi pozasądowej – tj. udać się do adwokata we Włoszech lub skorzystać z procedury uproszczonej przed włoskim urzędem. Adwokaci są upoważnieni do zredagowania ugody pomiędzy stronami, która zostanie jedynie przekazana włoskiej prokuraturze, w celu potwierdzenia braku przeszkód (gdy nie ma małoletnich dzieci). W szczególnych przypadkach prokuratura może przekazać ugodę do analizy prezesowi sądu w celu weryfikacji (gdy w małżeństwie są małoletnie dzieci lub ugoda traktuje małżonków nierówno). Adwokat może przekazać taką ugodę, przez niego poświadczoną, do urzędu stanu cywilnego danej gminy. Porozumienie to jest również tytułem egzekucyjnym jak wyrok lub ugoda sądowa.

Procedura uproszczona przed urzędem stanu cywilnego może zostać przeprowadzona przez byłych małżonków, bez potrzeby udziału adwokata, w przypadku braku małoletnich dzieci i braku konieczności podziału majątku małżonków.

Gdyby udało się Pani przeprowadzić rozwód / ugodę / procedurę uproszczoną we Włoszech lub rozwód w Czechach, to włoski lub czeski wyrok rozwodowy nie jest automatycznie skuteczny w Polsce. Aby taką skuteczność uzyskać, należy podjąć szereg kroków, do których należy oprócz złożenia stosownego wniosku do Sądu Okręgowego w Warszawie, także dołączenie wyroku rozwodowego, wraz z zaświadczeniem właściwego sądu, iż wyrok jest prawomocny oraz uwierzytelniony przekład wyroku rozwodowego na język polski. Takie dokumenty przed wysłaniem powinny być zaopatrzone poświadczeniem apostille, ale też dopuszczalne byłoby potwierdzenie przez konsula zgodności tłumaczenia z oryginałem. Niemniej jednak przy posiadaniu wszystkich wymaganych dokumentów uzyskanie legalizacji rozwodu przeprowadzonego za granicą jest czystą formalnością.

Nabycie nieruchomości przez jednego z małżonków przed orzeczeniem rozwodu

Co do Pana obecnego majątku, w tym zamiaru nabycia nieruchomości. Zgodnie z art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (ślub, jak się domyślam, braliście Państwo w Polsce) z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków (wspólność ustawowa) lub przez jednego z nich (majątek wspólny).

Jeżeli pomiędzy Panem a żoną zapadnie wyrok rozwodowy, to powstanie rozdzielność majątkowa, co nie oznacza, że tym samym dochodzi do podziału majątku. Do tego musi dojść w odrębnym procesie, o ile małżonkowie nie wnioskowali o podział majątku w wyroku rozwodowym.

Proszę pamiętać jeszcze i o takiej możliwości, iż w przypadku, gdy małżonkowie sami miedzy sobą dojdą do porozumienia, co do podziału składników wspólnego majątku między sobą, mogą to uczynić aktem notarialnym w obecności notariusza (tutaj na przeszkodzie stoi brak kontaktu z Pana żoną).

Podział majątku przed sądem

Gdy podział majątku następuje przed sądem, należy pamiętać, że może on dotyczyć jedynie podziału aktywów majątkowych, czyli posiadanego majątku zgromadzonego w trakcie trwania małżeństwa. Po ustaniu wspólności małżeńskiej udziały małżonków są w nim równe. Wyjątkiem od zasady jest możliwość ustalenia innej wielkości tych udziałów, co dotyczy tylko całego majątku wspólnego a nie jego poszczególnych składników. Ustalenie nierównych udziałów może być dokonywane tylko na wniosek któregoś z uczestników postępowania.

Warunkiem ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym jest łączne spełnienie dwóch przesłanek:

1. istnienie ważnych powodów i
2. przyczynienie się małżonków do powstania majątku wspólnego w różnym stopniu.

Przez „ważne powody” rozumie się takie okoliczności, które oceniane z punktu widzenia zasad współżycia społecznego przemawiają za nieprzyznaniem jednemu z małżonków korzyści z majątku wspólnego w takim zakresie, w jakim nie przyczynił się on do powstania tego majątku. Ważnym powodem ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym może być długotrwała separacja faktyczna małżonków, zwłaszcza przez nich uzgodniona lub akceptowana, podczas której każde z nich gospodarowało samodzielnie i dorobiło się niejako „na własny rachunek”. Niestety nie widzę w obecnej sytuacji prawnej możliwości zabezpieczenia się przed ewentualnymi żądaniami małżonki poza wyżej wskazanymi możliwościami zawarcia porozumienia przed notariuszem czy poleganiu na orzeczeniu sądowym. Oczywiście może Pan jeszcze wszystko zapisać na nową partnerkę lub swoją część przepisać na kogoś z rodziny, ale chyba niekoniecznie myślał Pan o takim rozwiązaniu.