Jak cofnąć zrzeczenie się spadku podpisane u notariusza?

Brak świadomości przy zrzeczeniu się spadku – oświadczenia woli obarczone wadą

W pierwszej kolejności wskazuję, iż notariusz każdorazowo ma obowiązek badania, czy osoby przystępujące do aktu, przystępują do niego w pełni świadomie. W mojej ocenie, gdyby podczas sporządzenia aktu była tam osoba pod wpływem alkoholu – notariusz mógłby to łatwo zweryfikować. Jeżeli jednak tak się nie stało i mąż faktycznie był pod wpływem alkoholu, złożył niezgodne z jego wolą oświadczenie woli, to jedyną możliwością jego wzruszenia jest powołanie się na wadę oświadczenia woli na drodze sądowej. Jednak proszę mieć na uwadze, iż nie ma tu dużych szans powodzenia, z uwagi na ciężkość dowodzenia w tym zakresie.

Zgodnie bowiem z treścią art. 82 Kodeksu cywilnego (K.c.): „Nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.”.

W orzecznictwie stan wyłączający świadomość rozumiany jest jako „brak rozeznania, niemożność rozumienia zachowań własnych i cudzych, niezdawanie sobie sprawy ze znaczenia i skutków własnego postępowania”, natomiast stan wyłączający swobodę ma miejsce w przypadku występowania niemożliwego do przełamania wewnętrznego przymusu postąpienia w określony sposób (por. wyr. SN z 18.05.2016 r., V CSK 578/15, Legalis).

Brak świadomości spowodowany nadużyciem alkoholu

Wyłączenie świadomości lub swobody będzie miało miejsce w szczególności w przypadku choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub innego rodzaju zaburzenia czynności psychicznych, np. alkoholizm, narkomania (por. K. Pietrzykowski, w: Pietrzykowski, Komentarz, 2015, t. I, art. 82, Nb 15, s. 385; S. Rudnicki, R. Trzaskowski, w: Gudowski, Komentarz, 2014, Ks. I, art. 82, Nb 1, s. 677; M. Gutowski, w: Gutowski, Komentarz, t. I, art. 82, Nb 15, s. 569).

Nieistotne są powody wyłączenia świadomości lub swobody powzięcia decyzji i wyrażenia woli; w art. 82 zd. 2 Kodeksu cywilnego ustawodawca jedynie przykładowo wskazuje możliwe przyczyny utraty świadomości lub swobody (choroba psychiczna lub niedorozwój umysłowy).

Brak świadomości lub swobody spowodowany może być także nadużyciem alkoholu lub narkotyków. Irrelewantne jest, czy brak świadomości lub swobody powzięcia decyzji i wyrażenia woli miał charakter stały, czy przejściowy. Nieistotne jest też, czy brak świadomości wywołany został przez składającego oświadczenie, np. spożycie alkoholu mimo świadomości, że w połączeniu z zażywanymi lekami może on doprowadzić do utraty świadomości (por. wyr. SN z 11.12.1979 r., II CR 448/79, OSPiKA 1981, Nr 3, poz. 45), czy przez inne czynniki.

Powództwo o uzgodnienie treści KW z rzeczywistym stanem prawnym

Wobec powyższego, jak Pani widzi, jedyną możliwością unieważnienia tego aktu jest dochodzenie tego roszczenia na drodze sądowej. Jeżeli chodzi o mieszkanie to powinno być powództwo o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym i powołanie się właśnie na art. 82 K.c. Na świadków powinni Państwo powołać notariusza i osoby będące przy akcie. Jak jednak wskazałam, bardzo ciężko wykazać wyłączenie świadomości i swobody – dlatego bardzo ważny jest materiał dowodowy przedstawiony w sądzie.