Groźby ze strony sąsiada, co zrobić?

Kiedy mamy do czynienia z groźbą bezprawną?

Podstawę prawną opinii stanowią przepisy Kodeksu karnego (K.k.) oraz Kodeksu postępowania karnego (K.p.k.).

Istotna z punktu widzenia Pana interesu jest treść art. 191 K.k., zgodnie z którym:

„Art. 191. § 1. Kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli sprawca działa w sposób określony w § 1 w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.”

Zasadne jest zatem wyjaśnienie zwrotu groźba bezprawna. Definicję tego zwrotu zawiera art. 115 § 12 K.k., zgodnie z którym „groźbą bezprawną jest zarówno groźba, o której mowa w art. 190, jak i groźba spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej; nie stanowi groźby zapowiedź spowodowania postępowania karnego, jeżeli ma ona jedynie na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem”.

Przestępstwo z art. 191 § 1 K.k. jest przestępstwem formalnym, zatem znamiona jego zostaną wypełnione już w chwili, gdy groźba, której oskarżony użyje wobec pokrzywdzonego, wzbudzi w nim uzasadnioną obawę. Z treści Pana pytania wynika, iż w chwili obecnej obawia się Pan nie tylko o swoje życie, ale także zdrowie. Życie jako największa wartość znajduje się pod szczególną ochroną prawną i każde zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa z art. 191 § 1 K.k. winny być przez organy ścigania traktowane ze szczególną uwagę.

Groźby i wyzwiska kierowane od sąsiada

Istotny w aspekcie tego czynu zabronionego jest pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 grudnia 1998 r., I KZP 22/98, zgodnie z którym: „»przemoc wobec osoby« jako forma zmuszania – w rozumieniu art. 191 § 1 kk – może polegać tylko na bezpośrednim fizycznym oddziaływaniu na człowieka i nie obejmuje oddziaływania pośredniego (tzw. przemocy pośredniej) przez postępowanie z rzeczą”.

Ważne jest nadto, aby groźba bezprawna stanowiąca postać przestępstwa określonego w art. 191 § 1 K.k. (przestępstwo kierunkowe) była na tyle realna, że u obiektywnego obserwatora zdarzenia wywołuje przekonanie, że jej użycie może wpłynąć na określone zachowanie pokrzywdzonego zgodnie z wolą sprawcy tego zdarzenia. Dla bytu tego przestępstwa bez znaczenia jest okoliczność, czy „zmuszany” podporządkował się woli „zmuszającego”. W podobnym tonie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 września 2006 r., sygn. akt WA 27/06.

Innymi słowy z przestępstwem, o którym mowa w art. 191 § 1 K.k., będziemy mieli do czynienia wówczas, gdy osoba postronna stojąca niejako z boku Panów poweźmie przekonanie, że Pana przyszłe zachowanie może być podjęte pod wpływem groźny stosowanej przez osobę trzecią. Sąd Najwyższy wielokrotnie w swoich orzeczeniach dawał wyraz, iż ważny jest jedynie subiektywny odbiór tej groźby u pokrzywdzonego, tj. to, czy faktycznie wzbudziła ona u niego obawę spełnienia, czy wywołała uczucie strachu lub zagrożenia (zob. wyrok SN z 27 kwietnia 1990 r., IV KR 69/90,; wyrok SA w Lublinie z 11 października 2005 r., II AKa 233/2005).

Przestępstwo groźby karalnej

Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007 r., sygn. akt IV KK 273/2006: „Przestępstwo groźby karalnej skierowane jest przeciwko wolności człowieka w sferze psychicznej, tj. poczucia bezpieczeństwa, rozumianego jako wolność od strachu i obawy o naruszenie innych jego – lub osób mu najbliższych – dóbr. Bez wątpienia wolność od uczucia strachu, zagrożenia nie jest dobrem mierzalnym w sensie fizycznym, zatem ocena szkody wyrządzonej pokrzywdzonemu w sferze psychicznej, zachowaniem stypizowanym w normie art. 190 § 1 K.k., może być także dokonywana, m.in. przez pryzmat charakteru i czasu podjęcia przez pokrzywdzonego działań zmierzających do ochrony naruszonego dobra. Zachowanie pokrzywdzonego będzie bowiem wskazywało na poziom jego indywidualnych negatywnych dolegliwości w sferze psychicznej, a więc poziom obaw, strachu, czy wręcz przerażenia, wywołanych bezprawnym zachowaniem sprawcy czynu. Oczywiście ocena takiego zachowania pokrzywdzonego winna być wnikliwa – chociażby z tego powodu, że zachowanie to może zostać wykorzystane także w innych celach – ale właściwe ustalenia w tym zakresie nie pozostają bez znaczenia dla oceny następstw bezprawnego działania (w innym nieco kontekście na okoliczność złożenia z opóźnieniem zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa, przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu).”.

Zgłoszenie gróźb karalnych na policję

Występek z § 1 zagrożony jest karą pozbawienia wolności od miesiąca do 3 lat. Występek penalizowany w art. 191 § 1 K.k. ścigany jest z urzędu. Trudno jednak o sytuację, w której organa ścigania dowiadują się o wskazanej przez Pana okoliczności. W związku z powyższym może Pan złożyć zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa z art. 191 § 1 K.k. Zawiadomienie takie może Pan złożyć w formie pisemnej lub ustnej do protokołu. Właściwym organem do przyjęcie takiego zawiadomienia jest właściwa miejscowo prokuratura rejonowa lub komenda / komisariat policji. Wyraźnie jednak podkreślić należy, iż jeżeli nie będzie Pan dysponował dowodami, to na podstawie li tylko Pana zeznań nie zostanie postawiony nikomu zarzut. Konieczne jest dysponowanie dowodami. Musiałby jednak Pan rozpytać sąsiadów na okoliczność zdarzenia, tj. czy mają wiedzę o zdarzeniu, czy coś słyszeli, a jeżeli tak, to co. Jeżeli sąsiedzi wskażę, że nie mają takiej wiedzy, to w mojej ocenie nie ma szans na wyrok skazujący.