Groźba ujawnienia kompromitujących nagrań

Chociaż opis stanu faktycznego jest krótki, to dotyczy on złożonej sytuacji prawnej. Oczywiście, jest Pani uprawniona zgłosić organom ścigania podejrzenie popełnienia przestępstwa, ale w państwie prawa (a taką deklarację zawarto w Konstytucji RP) również przestępcy mają określone uprawnienia (np. zgłaszać zagrożenia dla dobra dzieci).

Samo kierowanie określonych żądań – zwłaszcza tak niestosownych jak szantaż – może być groźbą bezprawną; ustawowe określenie gróźb bezprawnych zawarto w artykule 115 § 12 Kodeksu karnego (K.k.): „Groźbą bezprawną jest zarówno groźba, o której mowa w art. 190, jak i groźba spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej; nie stanowi groźby zapowiedź spowodowania postępowania karnego, jeżeli ma ona jedynie na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem”. Pani jest uprawniona zgłosić się z prośbą o pomoc do policyjnej jednostki organizacyjnej lub do którejś z prokuratur (np. do właściwej miejscowo prokuratury rejonowej). Przydać się mogą (jako dowody) wydruki z treścią żądań lub zapisanie na nośniku danych treści korespondencji (proszę sprawdzić możliwości zapisywania danych przez program używany do komunikacji ze sprawcą).

Groźby bezprawne mogą mieć związek z różnymi typami przestępstw, ale bardzo często dotyczą one (wskazanego powyższym określeniu) artykułu 190 K.k., który stanowi:

„§ 1. Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.”

Niekiedy groźby bezprawne wiążą się z zachowaniami stypizowanymi w treści artykułu 191 K.k.:

„§ 1. Kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli sprawca działa w sposób określony w § 1 w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.”

Jeżeli, tytułem przykładu, ktoś żąda od Pani określonych zachowań (np. domaga się pieniędzy „za milczenie”), to takie zachowanie, przez wielu zwane szantażem, może być przestępstwem.

Niekiedy zachowanie przestępcze może być mało jednoznaczne, ale samo narzucanie się kogoś może być tak bardzo niestosowne, że wzbudza uzasadnione obawy, więc proszę zwrócić uwagę również na to, że przestępstwem może być nękanie (szczególnie nękanie uporczywe). Artykuł 190a K.k. stanowi:

„§ 1. Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek lub inne jej dane osobowe w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej.

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.”

W zacytowanych przepisach pojawia się ważne zagadnienie trybów ścigania przestępstw. Według prawa w Polsce obowiązującego są trzy tryby ścigania przestępstw: z urzędu, na wniosek (pokrzywdzonego, niekiedy osoby dla niego najbliższej) oraz z oskarżenia prywatnego. W przypadku przestępstw ściganych na wniosek, bardzo często bezcelowe okazuje się prowadzenie (zwłaszcza bardziej zakrojonych, a więc często kosztownych) czynności dochodzeniowych lub śledczych, jeśli nie ma wniosku o ściganie, więc organa ścigania dość często domagają się wyrażenia niezwłocznie (czyli bez zbędnej zwłoki) decyzji w sprawie ścigania, np. przez skierowanie wniosku o ściganie; niekiedy ważne może okazać się oświadczenie o tym, że osoba uprawniona nie domaga się ścigania lub z takiego żądania rezygnuje (np. po wyjściu na jaw, że sprawcą albo jednym ze sprawców jest ktoś z najbliższej rodziny pokrzywdzonego). Ściganie z oskarżenia prywatnego oznacza, że pokrzywdzony powinien skierować (samodzielnie albo z pomocą pełnomocnika) akt oskarżenia (w takim stanie rzeczy zwany „prywatnym aktem oskarżenia”).

O ściganiu przestępstw z oskarżenia prywatnego napisałem nie tylko w ramach omawiania zagadnień ogólnych, ale także przez wzgląd na to, że taki tryb ścigania dominuje w przypadku artykułów: od 212 do 216 K.k.; w tamtych przepisach stypizowano przestępstwa pomówienia oraz zniewagi. Pani do tej pory została narażona na coś, co można uznać za groźby (zapewne bezprawne), ale – nawet na wszelki wypadek – trzeba brać pod uwagę również dalsze zagrożenia.

Ofiara przestępstwa (czyli pokrzywdzony) lub osoba przestępstwem zagrożona jest uprawniona zwracać się z prośbą o pomoc do organów władzy publicznej, a szczególnie do organów ścigania, ponieważ do ich właściwości należy wykrywanie oraz ściganie sprawców przestępstw. Pani może być przekonana, że odnośna korespondencja odbywa się z określoną osobą, ale proszę brać pod uwagę również to, że środki komunikacji na odległość często ułatwiają podszywanie się pod kogoś innego. Dlatego – z uwagi na Pani interesy prawne – proponowałbym (w przypadku zdecydowania się na skierowanie sprawy do organów ścigania) formułować dość oględnie wnioski proceduralne (np. „powiadomienie o podejrzeniu popełnieniu przestępstwa”, a nie „podejrzenie o popełnieniu przestępstwa”). Szczególnie proszę mieć na uwadze potrzebę zachowania dystansu przy wskazywaniu danych osobowych (prawdopodobnego) sprawcy; można dodać jakieś sformułowanie o tym, że dostępne Pani dane wskazują na określoną osobę, ale Pani bierze pod uwagę możliwość podszywania się pod nią kogoś innego (czyli rzeczywistego sprawcy). Czasami zdarza się, że z jednego konta (profilu) korzysta więcej niż jedna osoba, więc może się zdarzyć i tak, że jakiś rzeczywisty „gość na koncie” jest głównym sprawcą, zaś posiadacz konta (profilu) może być najwyżej pomocnikiem w działaniach głównego sprawcy (jeżeli zdaje sobie sprawę z sytuacji oraz ją przynajmniej akceptuje – a przecież faktycznie może być inaczej).

Przepisy o władzy rodzicielskiej oraz jej sprawowaniu skoncentrowano w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym (K.r.o.), a zwłaszcza w jego artykułach: od 92 do 111. Proszę zwrócić uwagę na to, że w dwóch ostatnich z odnośnych artykułów określono szczególnie silne ingerencje sądowe we władzę rodzicielską: odebranie albo ograniczenie (art. 111 K.r.o.) oraz zawieszenie (art. 110 K.r.o.), zaś w poprzedzającym je art. 109 K.r.o. przewidziano możliwość wydawania przez sąd stosownych do sytuacji zarządzeń. Nie wiem, kto mógłby wystąpić do sądu rodzinnego z wnioskiem o zastosowanie określonych środków (a niekiedy zdarzają się donosy – także do innych podmiotów, np. do opieki społecznej).

Bardzo ważne jest w różnych sprawach aktywne argumentowanie na rzecz własnego stanowiska (w tym polemizowanie ze stanowiskiem przeciwnym), bowiem bierność (np. milczenie) sąd jest uprawniony potraktować jako przejaw zgody z twierdzeniami kogoś innego – art. 230 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.). Duże znaczenie ma również (zwłaszcza w rzeczywistych sporach prawnych) wywiązywanie się z prawnego obowiązku udowodnienia okoliczności (faktów), z których wywodzi się skutki prawne – art. 232 K.p.c. oraz art. 6 Kodeksu cywilnego (K.c.).

Pani argumentacja – dotycząca dziecka– powinna w dużej mierze odnosić się do prawnej zasady dobra dziecka, będącej jedną z najważniejszych zasad K.r.o. Chodzić może między innymi o dążenie do wykazania małego (a być może zminimalizowanego) zagrożenia demoralizacją dziecka. Wskazywanie na sytuację zarobkową i majątkową oraz na brak pomocy zewnętrznej również może się przydać.

Oczywiście trzeba liczyć się z argumentowaniem przeciwnym, którego potencjalne przykłady warto wskazać: odpowiedzialność (w tym alimentacyjna) ojca za dziecko, przepisy ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (możliwość podejmowania starań faktycznie o „alimenty zastępcze” ze środków funduszu alimentacyjnego), możność proszenia „opieki społecznej” o wsparcie.

Nie wiem, jakie „sygnały” mogą być kierowane w związku z odnośną sytuacją, ale nie można wykluczyć powiadomienia organów administracji skarbowej o tym, że ktoś czerpie zyski z organizowania działalności odnośnego rodzaju. Wchodzić mogłoby również w rachubę prowadzenie postępowania karnego w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa czerpania zysków z cudzego nierządu – art. 204 K.k., ale organa ścigania mogły ujawnić również okoliczności ważne z uwagi na inne przepisy prawa karnego (nie tylko w związku z przepisami poprzedzającymi art. 204 K.k.).