Firma z USA – działalność w Polsce

Wykonywanie działalności gospodarczej w Polsce przez firmę z USA

Nic nie stoi na przeszkodzie, by przedsiębiorstwo funkcjonujące w oparciu o prawo USA wykonywało działalność gospodarczą w Polsce (Close Corporation, LLC itd.). Niemniej jednak w zależności od charakteru tych prac i szczegółów działalności na terytorium Polski może powstać oddział albo przedstawicielstwo firmy z USA. Ma to swoje konsekwencje podatkowo-rachunkowe. Nim podam kilka dokładniejszych informacji, zaznaczę, że działalność w pełnym zakresie można prowadzić poprzez oddział, a poprzez przedstawicielstwo można jedynie reklamować i promować zagranicznego przedsiębiorcę.

Normą jest prowadzenie działalności w oparciu o oddział – z tego powodu ograniczę swoje dalsze uwagi właśnie do problematyki oddziału. Prowadzenie i utworzenie oddziału jest możliwe na mocy i zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Przewiduje on, że dla wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorcy zagraniczni mogą (na zasadzie wzajemności, o ile ratyfikowane umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej) tworzyć oddziały z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Trzeba jednak pamiętać, że oddział może rozpocząć „normalną” działalność po uzyskaniu wpisu tego oddziału do rejestru przedsiębiorców. Konieczne również jest używanie w Polsce oryginalnej nazwy przedsiębiorcy zagranicznego wraz z przetłumaczoną na język polski nazwą formy prawnej przedsiębiorcy oraz dodaniem wyrażenia „oddział w Polsce”.

Rozliczenie podatku dochodowego firmy z USA prowadzącej działalność w Polsce

Aspektem najbardziej dotkliwym – wpływającym na funkcjonowanie oddziału – jest konieczność prowadzenia dla niego oddzielnej rachunkowości w języku polskim zgodnie z krajowymi przepisami o rachunkowości.

Kwestia rozliczenia podatku dochodowego firmy z USA prowadzącej działalność w Polsce jest bardziej skomplikowana. Aby omówić ten problem, należy wyjaśnić kolejne pojęcie, tj. pojęcie „zakładu”, którego istnienie bądź nieistnienie determinuje właściwe rozliczenie podatku. Zgodnie z art. 4a pkt 11 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych zagraniczny zakład jako pojęcie oznacza:

1. stałą placówkę, poprzez którą podmiot mający siedzibę lub zarząd na terytorium jednego państwa wykonuje całkowicie lub częściowo działalność na terytorium innego państwa, a w szczególności oddział, przedstawicielstwo, biuro, fabrykę, warsztat albo miejsce wydobywania bogactw naturalnych;
2. plac budowy, budowę, montaż lub instalację, prowadzone na terytorium jednego państwa przez podmiot mający siedzibę lub zarząd na terytorium innego państwa;
3. osobę, która w imieniu i na rzecz podmiotu mającego siedzibę lub zarząd na terytorium jednego państwa działa na terytorium innego państwa, jeżeli osoba ta ma pełnomocnictwo do zawierania w jego imieniu umów i pełnomocnictwo to faktycznie wykonuje

– chyba że umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, stanowi inaczej.

Uniknięcie podwójnego opodatkowania

Umowa między rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki o uniknięciu podwójnego opodatkowania i zapobieżeniu uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, podpisana w Waszyngtonie dnia 8 października 1974 r. (Dz. U. z dnia 18 września 1976 r.) definiuje pojęcie zakładu w art. 6 w następujący sposób: „zakład” to stałe miejsce, w którym całkowicie lub częściowo wykonuje się działalność gospodarczą przedsiębiorstwa, a w szczególności filia, biuro, fabryka, warsztat, kopalnia, kamieniołom lub inne miejsce wydobycia zasobów naturalnych, plac budowy (budowę lub montaż, które trwają dłużej niż 18 miesięcy).

Istnieje kilka istotnych wyłączeń z tej definicji – m.in. nie stanowią zakładu stałe miejsca działalności gospodarczej używane wyłącznie w jednym lub więcej z niżej wymienionych celów:

1. placówki, które służą wyłącznie do składowania, wystawiania albo wydawania dóbr albo towarów przedsiębiorstwa;
2. zapasy dóbr albo towarów przedsiębiorstwa, utrzymywanych wyłącznie dla składowania, wystawiania lub wydawania;
3. zapasy dóbr albo towarów przedsiębiorstwa, utrzymywanych wyłącznie w celu obróbki lub przerobu przez inne przedsiębiorstwo;
4. stałe placówki utrzymywane wyłącznie w celu zakupu dóbr lub towarów dla przedsiębiorstwa albo w celu uzyskiwania informacji;
5. stałe placówki utrzymywane dla celów reklamowych, dla dostarczania informacji, dla badań naukowych lub dla podobnej działalności o przygotowawczym lub pomocniczym charakterze, prowadzonej dla przedsiębiorstwa.

Kolejna ekskluzja wynika z ust. 4 art. 6 przywołanej umowy międzynarodowej: jeżeli osoba (z wyjątkiem niezależnego przedstawiciela w rozumieniu ustępu 5 tego artykułu) działa w Polsce dla przedsiębiorstwa USA, to uważa się, że w Polsce istnieje zakład wtedy, kiedy osoba ta posiada pełnomocnictwo do zawierania umów w imieniu przedsiębiorstwa i pełnomocnictwo w tym Państwie zwykle wykonuje, chyba że jej działalność ogranicza się tylko do zakupu dla przedsiębiorstwa dóbr i towarów. Trzeba także pamiętać, iż nie traktuje się przedsiębiorstwa USA za posiadające zakład w Polsce tylko z tego powodu, że wykonuje tam czynności przez maklera, komisanta lub innego niezależnego przedstawiciela, o ile osoba ta działa w ramach swojej zwykłej działalności handlowej, niezależnie od tego, czy taki makler lub agent działa na rzecz jednego, czy większej liczby mocodawców. Również przedsiębiorstwo z USA nie będzie uważane za posiadające zakład w Polsce tylko z tego powodu, że sprzedaje po zakończeniu targów handlowych, odbywających się w Polsce, wyroby lub towary, które wystawiało na takich targach handlowych.

Kwestia zakładu jest tak ważna, ponieważ gdy przedsiębiorstwo z USA prowadzi działalność w Polsce przez położony tam zakład, to zyski przedsiębiorstwa, co do zasady, są opodatkowane w Polsce, w takiej mierze, w jakiej mogą być przypisane temu zakładowi.

Opodatkowanie dochodów oddziału przedsiębiorstwa zagranicznego

Odnośnie do podatku od towarów i usług: nie ma problemu z oddziałem i wystawianiem faktur VAT. Pozwolę sobie przytoczyć, że w doktrynie wskazuje się, że „w zakresie podatku dochodowego, zgodnie z zasadą przyjętą w międzynarodowych umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania, dochody oddziału przedsiębiorstwa zagranicznego są opodatkowane w kraju, w którym położony jest oddział. Urząd skarbowy właściwy dla oddziału przedsiębiorstwa zagranicznego należy ustalić według załącznika nr 2 do rozporządzenia z dnia 19 listopada 2003 r. w sprawie terytorialnego zasięgu działania oraz siedzib naczelników urzędów skarbowych i dyrektorów izb skarbowych (Dz. U. Nr 209, poz. 2027, z późn. zm.). Dla celów podatku VAT podmiot zagraniczny wykonujący w Polsce czynności opodatkowane VAT automatycznie staje się podatnikiem i musi złożyć zgłoszenie rejestracyjne (...). Choć oddział nie jest odrębną osobą prawną, może być jednostką samobilansującą się: prowadzić księgi rachunkowe i sporządzać sprawozdania finansowe. W przypadku oddziałów przedsiębiorstwa zagranicznego mamy nawet do czynienia z »samodzielnymi« podatnikami. Należy jednak pamiętać, że nawet wówczas oddział pozostaje częścią przedsiębiorstwa, które go utworzyło” (Małgorzata Niedźwiedzka, Rachunkowość i sprawozdawczość oddziału, w: „Vademecum Doradcy Podatkowego” 1/2010).

Warto pamiętać, że oddział nie ma możliwości korzystania ze zwolnienia podmiotowego od VAT, ponieważ zgodnie z art. 113 ust. 13 pkt 3 zwolnienia tego nie stosuje się m.in podatników niemających siedziby na terytorium Polski.

Oddział a przedstawicielstwo

Na zakończenie dodam jeszcze dla porządku, że czym innym niż oddział jest przedstawicielstwo – jego zakres działania może obejmować wyłącznie prowadzenie działalności w zakresie reklamy i promocji przedsiębiorcy zagranicznego. Utworzenie przedstawicielstwa wymaga wpisu do rejestru przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych prowadzonego przez ministra właściwego do spraw gospodarki, a przedsiębiorca tworzący jest obowiązany:

1. używać do oznaczenia przedstawicielstwa oryginalnej nazwy przedsiębiorcy zagranicznego wraz z przetłumaczoną na język polski nazwą formy prawnej przedsiębiorcy oraz dodaniem wyrazów „przedstawicielstwo w Polsce”;
2. prowadzić dla przedstawicielstwa oddzielną rachunkowość w języku polskim zgodnie z przepisami o rachunkowości;
3. zgłaszać ministrowi właściwemu do spraw gospodarki wszelkie zmiany stanu faktycznego i prawnego w zakresie danych, o których mowa w art. 97, oraz o rozpoczęciu likwidacji przedsiębiorcy zagranicznego i jej ukończeniu, a także o utracie przez przedsiębiorcę zagranicznego prawa wykonywania działalności gospodarczej lub rozporządzania swoim majątkiem, w terminie 14 dni od dnia wystąpienia tych zdarzeń; do zgłoszenia zmian stosuje się odpowiednio przepisy art. 97 przywołanej ustawy.

Nie będzie również problemu z zatrudnieniem pracowników przez oddział wyodrębniony organizacyjne i finansowo z prawem do samodzielnego zatrudniania i zwalniania pracowników, który rozliczy ich analogicznie do tego, jak pracowników rozliczają krajowi przedsiębiorcy.