Fałszywe oskarżenia i pomówienia - jak się przed nimi bronić?

Pan Michał zapytał, jak może bronić się przed fałszywymi oskarżeniami i pomówieniami kierowanymi wobec niego i jego rodziny ze strony poprzedniego partnera jego żony.

Jak bronić się przed fałszywymi oskarżeniami i pomówieniami?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa w sytuacji, gdy pan Michał oraz jego rodzina stają się ofiarą nieprawdziwych oskarżeń i pomówień, ma on możliwość dochodzenia swoich praw zarówno w procesie cywilnym, jak i karnym.

Zgodnie z art. 24 § 1 Kodeksu cywilnego „ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne.W razie dokonanego naruszenia można także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie można również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny”.

Na podstawie zacytowanego przepisu pan Michał może skierować pismo do osoby, która swoimi fałszywymi oskarżeniami i pomówieniami narusza jego dobre imię, z wezwaniem do zaprzestania takich działań. W piśmie takim można zaznaczyć, że w razie niezaniechania obrażających działań zostanie wszczęte postępowanie sądowe w tej sprawie.

Skierowanie sprawy do sądu cywilnego przeciwko osobie naruszającej dobra osobiste

Jeżeli po otrzymaniu pisma nie ustaną obraźliwe dla pana Michała i jego rodziny pomówienia, powinien rozważyć skierowanie sprawy do sądu cywilnego. W postępowaniu cywilnym będzie mógł wnioskować, aby sąd zakazał dalszych naruszeń jego dóbr osobistych oraz aby osoba, która się ich dopuściła, złożyła oświadczenie, w którym wycofa się z wcześniejszych pomówień.

Rekompensata za szkody moralne

Pan Michał ma również prawo żądać zadośćuczynienia pieniężnego będącego rekompensatą za szkody moralne, których doznał w związku z fałszywi oskarżeniami. Może również zażądać, aby osoba, która go zniesławia, zapłaciła określoną sumę pieniędzy na rzecz organizacji pożytku publicznego, np. na PCK, Caritas itd.

Przestępstwo zniesławienia

Oprócz przedstawionej drogi procesu cywilnego pan Michał może dochodzić swoich praw na podstawie przepisów Prawa karnego. Zgodnie z art. 212 § 1 Kodeksu karnego: „kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nie mającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie, karze ograniczenia albo pozbawienia wolności do roku”.

Według art. 212 § 4 tegoż kodeksu wymienione przestępstwo jest ścigane z oskarżenia prywatnego. Oznacza to, że pokrzywdzony (pan Michał) osobiście lub przez pełnomocnika wnosi do sądu karnego akt oskarżenia.

W procesie karnym sąd bada, czy zachowanie oskarżonej osoby nosi znamiona przestępstwa zniesławienia, a następnie prowadzi postępowanie dowodowe, które ma wyjaśnić, czy opinie wyrażane przez osobę oskarżoną mogły poniżyć pokrzywdzoną osobę w opinii publicznej lub narazić ją na utratę zaufania potrzebnego do wykonywanego przez nią zawodu, zajmowanego stanowiska lub prowadzenia działalności.

Jakie konsekwencje może ponieść osoba oskarżona o zniesławienie?

Jeżeli sąd uzna, że zaszły takie okoliczności, wobec oskarżonej osoby może zostać orzeczona kara więzienia do roku lub grzywna.

Zatem pan Michał powinien rozważyć, które rozwiązanie będzie dla niego dogodniejsze. Należy podkreślić, że nie są to wyjścia wykluczające się. Może on na drodze cywilnej podejmować działania prowadzące do zaprzestania krzywdzących go pomówień (skierować pismo, ewentualnie zawnioskować do sądu cywilnego o wydanie orzeczenia zakazującego dalszych pomówień), jednocześnie może wnieść do sądu karnego akt oskarżenia, którego skutkiem będzie ukaranie osoby wysuwającej wobec niego fałszywe oskarżenia.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553