Wcześniejsza emerytura KRUS a przepisanie gospodarstwa

Brak możliwości przepisania gospodarstwa a wcześniejsza emerytura rolnicza

Jeśli nie ma możliwości, aby rodzice przekazali całe gospodarstwo dzieciom, wybranemu dziecku lub innej osobie trzeciej, to nie istnieją również szanse na pobieranie wcześniejszej emerytury z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Dlatego Pański ojciec nie może skutecznie ubiegać się o ustalenie prawa do wcześniejszej emerytury rolniczej, bowiem nie spełni warunku zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej.

Jak wynika z treści przepisu art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (j.t. Dz. U. 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.), emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

• osiągnął wiek emerytalny (wiek emerytalny kobiety wynosi 60 lat, a mężczyzny 65 lat)
• podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat, z uwzględnieniem art. 20.

Na podstawie przepisu art. 19 ust. 2 ustawy, emerytura rolnicza przysługuje także ubezpieczonemu rolnikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

• osiągnął wiek 55 lat, jeśli jest kobietą, albo 60 lat, jeśli jest mężczyzną;
• podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 30 lat;
• zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej.

Poprzez działalność rolniczą rozumie się działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej (art. 6 pkt 3 ustawy). Do okresów podlegania ubezpieczeniu dolicza się, na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy, okresy podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983-1990, okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16 roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r. oraz okresy, od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi.

Ubieganie się o wcześniejszą emeryturę rolniczą a długi współmałżonka

Zapewne Pański ojciec spełnia, poza osiągniętym wiekiem 60 lat, również warunek koniecznego stażu ubezpieczeniowego w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Jeśli chodzi o trzeci, kluczowy wymóg, to na podstawie art. 28 ust. 4 ustawy uznaje się, że emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego produkcji rolnej. Ustawa nie wymaga wspólnego zamieszkiwania małżonków dla przyjęcia, że emeryt lub rencista nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, nie ma też znaczenia ustrój majątkowy, łączący małżonków (wspólność ustawowa, rozdzielność).

Zatem nawet ustanowienie rozdzielności majątkowej pomiędzy rodzicami, co umożliwi dokonanie podziału majątku wspólnego i przeniesienie udziału przysługującego ojcu (1/2) w prawie własności wszystkich nieruchomości rolnych, nie może skutecznie otwierać drogi do ubiegania się o wcześniejszą emeryturę rolniczą, jeśli jego żona nadal będzie posiadać swój udział we współwłasności. Tylko łączne przeniesienie własności całego gospodarstwa na rzecz dziecka (dzieci) zarówno przez mamę, jak i przez ojca pozwoli mu starać się o wcześniejszą emeryturę z KRUS.

Przepisanie zadłużonego gospodarstwa

Jeśli majątek jest zadłużony z tytułu zobowiązań, które wygenerowała Pańska matka w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, nie oznacza to, że nie można przenieść własności takich gruntów na rzecz wybranej osoby trzeciej. Rodzi to jednak dla nabywcy ryzyko, że wierzyciel hipoteczny przystąpi do egzekucji z nieruchomości, jeśli zabezpieczone hipoteką zobowiązania nie zostaną uregulowane przez dłużnika (matkę). Nabywca staje się bowiem dłużnikiem rzeczowym, odpowiedzialnym za zabezpieczony dług jedynie z tego przedmiotu majątkowego. Jak wynika z treści pytania, w księdze wieczystej na wniosek komornika został już dokonany tzw. wpis subhastacyjny, czyli wpis o wszczęciu egzekucji z nieruchomości (art. 924 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, w skrócie K.p.c.). Po zajęciu nieruchomości przez komornika także można przenieść jej własność, ale w świetle przepisu art. 930 § 1 K.p.c., rozporządzenie nieruchomością po jej zajęciu nie ma wpływu na dalsze postępowanie. Nabywca może uczestniczyć w postępowaniu w charakterze dłużnika. W każdym razie czynności egzekucyjne są ważne w stosunku zarówno do dłużnika, jak i do nabywcy.

Do ustalenia w kręgu Państwa najbliższej rodziny należałoby pozostawić kwestię spłaty długu z czystej gotówki przez dłużnika (matkę), aby nabywca gospodarstwa nie poniósł konsekwencji zlicytowania nieruchomości w ramach postępowania egzekucyjnego, a więc aby nie doszło do pozbawienia go własności. Dlatego proszę dokładnie przemyśleć ewentualne zbycie przez rodziców, w drodze umowy sprzedaży lub darowizny, prawa własności nieruchomości rolnych wchodzących w skład ich majątku wspólnego, co umożliwi ojcu złożenie wniosku o wcześniejszą emeryturę z KRUS. Możliwy jest też i taki wariant, w którym dojdzie do zlicytowania wszystkich nieruchomości rolnych, ich własność zostanie przysądzona nabywcy w toku postępowania egzekucyjnego, a rodzicom pozostanie jedynie obszar użytków rolnych nie przekraczający 1 ha. W takich okolicznościach ojciec również będzie mógł ubiegać się o wcześniejszą emeryturę rolniczą.

Informuję również na marginesie, że – jak stanowi przepis art. 28 ust. 10 ustawy – jeśli zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej polega na przekazaniu gospodarstwa rolnego w formie aktu notarialnego osobie niepełnoletniej, wypłata ulega zawieszeniu w całości do czasu osiągnięcia przez tę osobę 18 lat.

Podsumowując – Pański ojciec może złożyć wniosek do właściwego oddziału terenowego KRUS o ustalenie prawa do wcześniejszej emerytury, po przekazaniu gospodarstwa przez oboje rodziców lub po pozbawieniu ich tej własności po zakończeniu egzekucji. W razie ewentualnego wydania decyzji odmownej służyć będzie prawo odwołania do sądu okręgowego – sądu ubezpieczeń społecznych, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji (art. 477⁹ § 1 K.p.c.).