Jak przejść na wcześniejszą emeryturę rolniczą?

Prawdziwa jest wersja druga – niestety.

Osoba urodzona w 1957 r. ma obecnie 55 lat.

Stosownie do ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników „kobieta mająca 55 lat, która podlegała ubezpieczeniu rolniczemu co najmniej 30 lat oraz zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej, może nabyć prawo do emerytury rolniczej”.

Dla mężczyzny wiek wynosi 60 lat. Pozostałe warunki są takie same.

I właśnie owo zaprzestanie działalności rolniczej jest najważniejsze, a dodatkowo obejmuje ono nie tylko mamę, ale także tatę.

Art. 19. wskazanej ustawy:

„1. Emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny; wiek emerytalny kobiety wynosi 60 lat, a mężczyzny 65 lat;

2) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat, z uwzględnieniem art. 20.

2. Emerytura rolnicza przysługuje także ubezpieczonemu rolnikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek 55 lat, jeśli jest kobietą, albo 60 lat, jeśli jest mężczyzną;

2) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 30 lat;

3) zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej”.

Zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej jest warunkiem wypłaty części uzupełniającej emerytury rolniczej lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy i jednym z warunków przyznania prawa do emerytury rolniczej w obniżonym wieku emerytalnym

Według ustawy (art. 28):

„4. Uznaje się, że emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego, nie uwzględniając:

1) gruntów wydzierżawionych, na podstawie umowy pisemnej zawartej co najmniej na 10 lat i zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków, osobie niebędącej:

1. małżonkiem emeryta lub rencisty,
2. jego zstępnym lub pasierbem,
3. osobą pozostającą z emerytem lub rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym,
4. małżonkiem osoby, o której mowa w lit. b lub c;

2) gruntów trwale wyłączonych z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych przepisów, w tym zalesionych gruntów rolnych;

3) gruntów i działów specjalnych należących do małżonka, z którym emeryt lub rencista zawarł związek małżeński po ustaleniu prawa do emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia;

4) własności (udziału we współwłasności) nieustalonej odpowiednimi dokumentami urzędowymi, jeżeli grunty będące przedmiotem tej własności (współwłasności) nie znajdują się w posiadaniu rolnika lub jego małżonka”.

Uzyskanie prawa do rolniczego świadczenia emerytalno-rentowego nie zależy więc od zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej, z wyjątkiem emerytury rolniczej w wieku do 5 lat niższym od emerytalnego. Natomiast jeżeli emeryt lub rencista lub jego małżonek jest właścicielem (współwłaścicielem) albo ma w swoim posiadaniu gospodarstwo rolne, wypłata rolniczej ulega częściowemu zawieszeniu (zawieszenie wypłaty dotyczy części uzupełniającej emerytury lub renty, a w przypadku świadczeń przyznanych przed 1.01.1991 r. części stanowiącej 95% emerytury podstawowej).

Instytucja zawieszenia wypłaty renty lub emerytury rolniczej w przypadku prowadzenia przez świadczeniobiorcę działalności rolniczej została uregulowana w art. 28 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Przepis ten w sposób wyczerpujący precyzuje zasady zawieszania rolniczych świadczeń emerytalno-rentowych, a ust. 4 tego artykułu definiuje zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej na potrzeby tej zawieszalności.

Przy ocenie, czy nastąpiło zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej (a w konsekwencji – czy jest możliwość wypłaty części uzupełniającej świadczenia emerytalno-rentowego bądź uzyskania prawa do emerytury rolniczej w wieku obniżonym), KRUS stosuje zatem przepis art. 28 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Chcąc spełnić warunek zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej, emeryt (rencista) powinien przenieść własność lub posiadanie gospodarstwa rolnego na inną osobę.

Najczęściej spotykanymi formami przeniesienia własności gospodarstwa rolnego są:

• umowa darowizny – w tej formie właściciel gospodarstwa rolnego przenosi nieodpłatnie na rzecz obdarowanego własność i posiadanie gospodarstwa rolnego,
• umowa o dożywocie – umową taką właściciel gospodarstwa rolnego przenosi nieodpłatnie własność gospodarstwa rolnego i zapewnia sobie pomoc i opiekę (dożywotnie utrzymanie) od osoby, która przejmuje własność gospodarstwa rolnego,
• umowa sprzedaży – umową taką właściciel gospodarstwa rolnego przenosi własność gospodarstwa rolnego na rzecz nowego właściciela, a ten przyjmuje to gospodarstwo za umowną cenę.

Jeżeli emeryt lub rencista chciałby wyzbyć się własności gospodarstwa rolnego, a nie może znaleźć nabywcy, gospodarstwo rolne może zostać przejęte za odpłatnością przez Agencję Nieruchomości Rolnych na Skarb Państwa.

Przejęcie gospodarstwa następuje na wniosek właściciela gruntów, ale tylko wtedy, gdy rolnik lub jego małżonek ma ustalone prawo do rolniczych świadczeń emerytalno-rentowych, a nie zawarł umowy z następcą i nie ma możliwości sprzedaży nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego co najmniej po cenie odpowiadającej ich oszacowaniu według przepisów o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Przejęcie gospodarstwa rolnego i ustalenie odpłatności następuje w drodze decyzji administracyjnej.

Emeryt lub rencista, który nie chce wyzbywać się własności gospodarstwa rolnego, spełni warunek zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli wydzierżawi gospodarstwo rolne innej osobie fizycznej lub prawnej. Aby jednak umowa dzierżawy mogła stanowić podstawę do wypłaty części uzupełniającej renty lub emerytury rolniczej – oprócz warunków określonych przepisami Kodeksu cywilnego – musi spełniać warunki określone w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników (warunki te zostały przedstawione wyżej).

Umową dzierżawy właściciel gospodarstwa rolnego nie wyzbywa się własności gospodarstwa rolnego, tylko oddaje posiadanie gospodarstwa drugiej osobie na określony czas. W związku z tym umowa dzierżawy nie musi mieć formy aktu notarialnego, natomiast dla celów ubezpieczenia społecznego rolników powinna mieć formę pisemną. Umowa dzierżawy, aby wywarła skutek prawny, musi być ponadto zgłoszona do ewidencji gruntów i budynków. Fakt zgłoszenia do ewidencji gruntów i budynków powinien być odnotowany na umowie i potwierdzony przez upoważnionego pracownika organu prowadzącego ewidencję.

Emeryt lub rencista jest zobowiązany do niezwłocznego zawiadomienia KRUS o każdym przypadku ustania umowy dzierżawy lub zmiany osoby dzierżawcy z jakichkolwiek powodów przed zakończeniem okresu, na który została zawarta.

Emeryt lub rencista powinien również powiadomić KRUS o zawarciu związku małżeńskiego pomiędzy dzierżawcą gospodarstwa rolnego a córką lub synem wydzierżawiającego.

W przypadku zerwania umowy dzierżawy – umowa taka może być zawarta ponownie, z tym że, aby nowa umowa dzierżawy była podstawą do podjęcia wypłaty pełnej emerytury lub renty bądź przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, musi spełniać wszystkie przedstawione wyżej warunki, a więc powinna być również zawarta co najmniej na 10 lat.

Należy zaznaczyć, że w interesie emeryta lub rencisty jest, aby stosowny dokument świadczący o przekazaniu gospodarstwa rolnego (akt notarialny, umowa dzierżawy, decyzja administracyjna) dostarczyć do OR/PT KRUS, który wypłaca emeryturę lub rentę. Dokument ten jest bowiem uznawany za wniosek o podjęcie wypłaty części uzupełniającej emerytury lub renty rolniczej.

Zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników wznowienie zawieszonej wypłaty części uzupełniającej emerytury czy renty następuje na wniosek.