Dziecko adoptowane chce odnaleźć biologiczną rodzinę – jak to zrobić?

Skutki przysposobienia

Pisze Pani o pełnej adopcji, ale być może rozumie Pani to inaczej, niż wynika to z przepisów. W moim mniemaniu jest to adopcja całkowita. Skutki określa art. 121 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Przy przysposobieniu (adopcji) powstają określone skutki oraz obowiązki na organach mających do czynienia z przysposobieniem. Formalnie nie mają one prawa udostępnienia przy adopcji pełnej informacji osobie adoptowanej o jej biologicznych rodzicach lub rodzeństwie.

Według Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

„Art. 121. § 1. Przez przysposobienie powstaje między przysposabiającym a przysposobionym taki stosunek, jak między rodzicami a dziećmi.

§ 2. Przysposobiony nabywa prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa w stosunku do krewnych przysposabiającego.

§ 3. Ustają prawa i obowiązki przysposobionego wynikające z pokrewieństwa względem jego krewnych, jak również prawa i obowiązki tych krewnych względem niego.

§ 4. Skutki przysposobienia rozciągają się na zstępnych przysposobionego.

Art. 122. § 1. Przysposobiony otrzymuje nazwisko przysposabiającego, a jeżeli został przysposobiony przez małżonków wspólnie albo jeżeli jeden z małżonków przysposabia dziecko drugiego małżonka – nazwisko, które noszą albo nosiłyby dzieci zrodzone z tego małżeństwa.

§ 2. Na żądanie osoby, która ma być przysposobiona, i za zgodą przysposabiającego sąd opiekuńczy w orzeczeniu o przysposobieniu postanawia, że przysposobiony nosić będzie nazwisko złożone z jego dotychczasowego nazwiska i z nazwiska przysposabiającego. Jeżeli przysposabiający albo przysposobiony nosi złożone nazwisko, sąd opiekuńczy rozstrzyga, który człon tego nazwiska wejdzie w skład nazwiska przysposobionego. Przepisu tego nie stosuje się w razie sporządzenia nowego aktu urodzenia przysposobionego z wpisaniem przysposabiających jako jego rodziców.

§ 3. Na wniosek przysposabiającego sąd może w orzeczeniu o przysposobieniu zmienić imię lub imiona przysposobionego. Jeżeli przysposobiony ukończył lat trzynaście, może to nastąpić tylko za jego zgodą. Przepis art. 118 § 2 stosuje się odpowiednio”.

Na podstawie orzeczenia sądowego dokonywane są zmiany w aktach stanu cywilnego – akcie urodzenia osoby adoptowanej.

Ustawa prawo o aktach stanu cywilnego stanowi:

„Art. 47.

1. W razie orzeczenia przysposobienia dziecka, wpisuje się do aktu urodzenia wzmiankę dodatkową o przysposobieniu.

2. Jeżeli przysposobienie zostało dokonane wspólnie przez małżonków, w odpisie skróconym aktu urodzenia wymienia się przysposabiających jako rodziców przysposobionego.

3. Jeżeli przysposobienie zostało dokonane przez męża matki lub żonę ojca dziecka, w odpisie skróconym aktu urodzenia wymienia się przysposabiającego oraz jego małżonka jako rodziców dziecka.

4. W razie przysposobienia dziecka przez osobę niepozostającą w związku małżeńskim, w odpisie skróconym aktu urodzenia wymienia się przysposabiającego jako rodzica dziecka. Jako imię drugiego z rodziców wpisuje się imię wskazane przez przysposabiającego, a jako nazwisko drugiego z rodziców i jego nazwisko rodowe – nazwisko przysposabiającego.

5. Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio w razie przysposobienia przez jednego z małżonków dziecka niepochodzącego od współmałżonka.

6. Przepisów ust. 2-5 nie stosuje się do przysposobienia, które wywołuje skutki z art. 124 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli sąd opiekuńczy tak postanowił na wniosek przysposabiającego i za zgodą osób, których zgoda jest do przysposobienia potrzebna.

Art. 48.

1. W razie orzeczenia przysposobienia, na które rodzice dziecka wyrazili przed sądem opiekuńczym zgodę bez wskazania osoby przysposabiającej, sporządza się nowy akt urodzenia przysposobionego; w akcie tym jako rodziców wpisuje się przysposabiających.

2. Przepisy art. 47 ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio.

3. O sporządzeniu nowego aktu urodzenia wpisuje się do dotychczasowego aktu urodzenia przysposobionego wzmiankę dodatkową; dotychczasowy akt urodzenia przysposobionego nie podlega ujawnieniu i nie wydaje się z niego odpisów, chyba że zażąda tego sąd w związku ze sprawą, w której uzna to za konieczne.

4. Przysposobiony po uzyskaniu pełnoletności może żądać udostępnienia księgi stanu cywilnego w części dotyczącej dotychczasowego aktu urodzenia.

Art. 49.

1. W razie orzeczenia przysposobienia w sposób określony w art. 121 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, może być sporządzony nowy akt urodzenia przysposobionego, w którym jako rodziców wpisuje się przysposabiających, jeżeli sąd opiekuńczy tak postanowił. Przepisy art. 47 ust. 2-5 stosuje się odpowiednio.

1a. O sporządzeniu nowego aktu urodzenia sąd opiekuńczy orzeka na wniosek przysposabiającego, za zgodą przysposobionego, który ukończył lat trzynaście, albo na wniosek przysposobionego za zgodą przysposabiającego. Przepisy art. 118 § 2 i 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stosuje się odpowiednio.

2. O sporządzeniu nowego aktu urodzenia wpisuje się do dotychczasowego aktu urodzenia przysposobionego wzmiankę dodatkową; dotychczasowy akt nie podlega ujawnieniu i nie wydaje się z niego odpisów, chyba że zażąda tego sąd w związku z ustalaniem pochodzenia przysposobionego, jego uznaniem lub rozwiązaniem stosunku przysposobienia albo w związku z innymi sprawami, w których sąd uzna to za konieczne.

2a. Przysposobiony po uzyskaniu pełnoletności może żądać udostępnienia księgi stanu cywilnego w części dotyczącej dotychczasowego aktu urodzenia.

2a. Przysposobiony po uzyskaniu pełnoletności może żądać udostępnienia księgi stanu cywilnego w części dotyczącej dotychczasowego aktu urodzenia.

3. W razie rozwiązania stosunku przysposobienia, nowy akt urodzenia przysposobionego unieważnia sąd w postępowaniu nieprocesowym; unieważnia się również wzmiankę dodatkową o sporządzeniu nowego aktu urodzenia, wpisaną do dotychczasowego aktu urodzenia przysposobionego”.

Przysposobienie całkowite i pełne

Pierwszym i najważniejszym skutkiem prawnym adopcji jest fakt, iż między nowymi rodzicami a dzieckiem powstają stosunki takie jak w rodzinie naturalnej. Ma to miejsce w przypadku przysposobienia całkowitego i pełnego.

W przypadku adopcji całkowitej sporządzony zostaje nowy akt urodzenia, w którym wpisuje się nazwisko nowych rodziców. Należy przy tym podkreślić, że treść dotychczasowego aktu urodzenia zostaje utajniona.

Inne przysposobienie nie powoduje takich zmian w akcie urodzenia. Wpisuje się jedynie wzmiankę o przysposobieniu.

To oznacza, że w odpisie zupełnym Pani aktu urodzenia mogą być zawarte informacje o rodzicach biologicznych oraz wzmianka o adopcji. Jeżeli ich nie ma, to mamy do czynienia z adopcją całkowitą. W urzędzie stanu cywilnego nie uzyska Pani żądnych dodatkowych informacji.

Tajemnica adopcji

Tajemnica adopcji teoretycznie gwarantuje, że nikt postronny nie może uzyskać informacji na temat adoptowanego.

Zwykle informacje dotyczące rodziny pochodzenia są udzielane bezpośrednio osobie zainteresowanej, jeśli osiągnęła ona pełnoletność.

W opisanej przez Panią sytuacji należałoby sprawę rozpatrzyć indywidualnie: może Pani zgłosić się do domu dziecka, w którym Pani przebywała, i tam, przedstawiając sytuację, spróbować uzyskać informacje.

Jest jeszcze sąd, który orzekł przysposobienie – w nim można złożyć wniosek o udostępnienie danych dotyczących rodziny pochodzenia. Oczywiście wymagałoby to ustalenia właściwości sądu oraz wizyty w nim celem dodatkowego ustalenia numeru sprawy adopcyjnej i złożenia stosownego wniosku.

Poszukiwanie rodziców biologicznych i rodzeństwa przez osobę adoptowaną

Pani ma formalnie prawo poszukiwać informacji na swój temat, ale nie na temat osób trzecich. Istotne jest więc właściwe sformułowanie wniosku o udostępnienie informacji. Formalnie byłaby Pani uczestnikiem tego postępowania.

Jeżeli Pani rodzeństwo również zostało adoptowane, może Pani prosić sąd, który prowadził tę sprawę, o skontaktowanie się z rodziną adopcyjną rodzeństwa i zapytanie, czy wyrażają zgodę na ujawnienie, że Pani go szuka. Jeśli nie było adoptowane, może uda się Pani dotrzeć do niego poprzez informacje z domu dziecka.

Czy sąd może pomóc osobie adoptowanej w odszukaniu rodzeństwa?

Jeżeli Pani rodzeństwo jest pełnoletnie, wtedy, znając sąd, przez który rodzeństwo było przysposobione, może Pani zwrócić się z prośbą do tego sądu o umożliwienie kontaktu. Sprawa o przysposobienie najpewniej odbyła się w sądzie rodzinnym właściwym dla miejsca pobytu w danym domu dziecka. Możliwa jest jednak sytuacja, że sprawa odbyła się w sądzie właściwym dla miejsca zamieszkania przyszłych rodziców adopcyjnych, ale taką informację może Pani uzyskać w sądzie właściwym terytorialnie dla domu dziecka.

To tyle, jeśli chodzi o sposoby formalne. Jak widać, nie są one zbyt obiecujące.

Zwykle poszukujący swojej rodziny biologicznej zaczynają od rodziców adopcyjnych. Oni z reguły wiedzą wiele, mają postanowienie sądu o adopcji (numer sprawy, sąd). Ewentualnie dom dziecka i sąd – a potem poszukiwania innymi sposobami.