Założenie fundacji

Ustanowienie fundacji

Sama istota fundacji, zapisana w treści art. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. z 1991 r. Nr 46, poz. 203 z późn. zm.), wskazuje na to, że fundacje przede wszystkim są predestynowane do działania dla dobra publicznego i, jak rozumiem, to jest też Pana celem.

Rolą Pana jako fundatora jest ustanowienie fundacji poprzez złożenie odpowiedniego oświadczenia (tzw. aktu założycielskiego lub aktu fundacyjnego) i sporządzenie statutu. Fundator może też wyznaczyć inną osobę jako odpowiedzialną za te zadania.

Odpowiedzialność za majątek i działania fundacji

Proszę pamiętać, że rola fundatora po zarejestrowaniu fundacji jest w zasadzie zakończona, a odpowiedzialność za majątek i działania fundacji przejmuje zarząd. Jeżeli jednak Pan jako fundator chciałby włączyć się w działania ustanowionej przez siebie fundacji (np. wejść w skład zarządu), może to Pan zrobić tylko wówczas, kiedy statut ustanowionej fundacji będzie zawierał zapisy określające funkcję, którą miałby Pan pełnić, czy też rodzaj decyzji, które mógłby Pan podejmować.

Koszt sporządzenia aktu założycielskiego fundacji

Wspomniany akt założycielski zakłada Pan przed notariuszem. Warto mieć ze sobą przykładowy tekst aktu fundacyjnego – to znacznie przyspieszy pracę notariusza. Koszt sporządzenia zależy od wysokości majątku założycielskiego.

Maksymalne stawki taksy notarialnej w zależności od wartości funduszu założycielskiego wynoszą:

• do 3000 zł –100 zł;
• powyżej 3000 zł do 10 000 zł – 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3000 zł;
• powyżej 10 000 zł do 30 000 zł – 310 zł + 2% od nadwyżki powyżej 10 000 zł;
• powyżej 30 000 zł do 60 000 zł – 710 zł + 1% od nadwyżki powyżej 30 000 zł;
• powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł – 1 010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60 000 zł;
• powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł – 4 770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł;
• powyżej 2 000 000 zł – 6 770 zł + 0,25% od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 10 000 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn – nie więcej niż 7500 zł.

Kwoty te ustala rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (Dz. U. Nr 148, poz. 1564 z późn. zm.) Zdarza się, że notariusze interpretują to rozporządzenie inaczej i za złożenie oświadczenia woli o założeniu fundacji podają inne stawki niż te, które wynikają z podanych powyżej. Proszę wówczas poprosić o podanie podstawy prawnej takiej opłaty albo poszukać innego notariusza.

Sporządzenie przez notariusza karty wzoru podpisów osób uprawnionych do reprezentowania fundacji

U notariusza także należy sporządzić karty wzoru podpisów osób uprawnionych do reprezentowania fundacji. Jest to bezwzględnie wymagane przy rejestrowaniu fundacji prowadzącej działalność gospodarczą.

W akcie fundacyjnym określa się:

1. cel fundacji oraz
2. majątek przeznaczony na realizację tego celu.

 Określenie celu fundacji

Określając cel fundacji, należy podać informacje o tym:

• po co została powołana fundacja;
• na co został przeznaczony majątek założycielski;
• co może robić, komu i w jaki sposób pomaga oraz w jakich obszarach działa fundacja.

Przy określaniu celów proszę pamiętać o tym, że od tego, jak zostaną one zapisane w statucie, zależy możliwość korzystania ze zwolnienia podatkowego czy ubieganie się o dotację. Fundacja może skorzystać ze zwolnienia podatkowego wynikającego z ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, jeżeli jej celem jest działalność:

• naukowa, naukowo-techniczna;
• oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu studentów;
• kulturalna;

oraz działalność w zakresie:

• kultury fizycznej i sportu;
• ochrony środowiska;
• wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę;
• dobroczynności;
• ochrony zdrowia i pomocy społecznej;
• rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów oraz
• kultu religijnego.

To oznacza, że środki pozyskane przez fundację będą podlegały zwolnieniu podatkowemu (dochód będzie zwolniony z podatku dochodowego), jeżeli zostaną przeznaczone na cele i działania, które zawierają się w wyżej wymienionych dziedzinach, będących celami statutowymi fundacji.

Majątek przeznaczony na realizację celów statutowych fundacji

Majątek przeznaczony na realizację celów statutowych zasadniczo winien być nie niższy niż 1000 zł, ale przepis mówi jedynie o tym, że środki zadeklarowane przez fundatora, a później przekazane fundacji, powinny umożliwić jej rozpoczęcie działań. Majątek ten stanie się tzw. funduszem założycielskim.

Na fundusz założycielski składać się mogą:

• pieniądze;
• papiery wartościowe;
• rzeczy ruchome i nieruchome oddane na własność fundacji (art. 3 ust. 2-3).

Natomiast jeżeli fundacja, którą planuje Pan założyć, zamierza prowadzić gospodarczą, to fundator winien zapewnić 1000 zł i drugie tyle na działalność statutową. W przypadku fundacji prowadzącej działalność gospodarczą z funduszu założycielskiego powinny zostać wydzielone środki na działalność statutową i gospodarczą, przy czym na działalność statutową muszą być przeznaczone środki wyższe. Na aktywność gospodarczą nie można natomiast przeznaczyć mniej niż 1000 zł. W przypadku zaś fundacji, która nie chce podjąć działalności gospodarczej, minimalna wartość środków majątkowych nie została określona (ale chyba nie może to być mniej niż 500 zł).

Jakie zapisy powinny znaleźć się w statusie fundacji?

W statucie fundacji powinno znaleźć się także wiele innych zapisów, które regulują jej działanie. Np. ważną kwestią jest wskazanie, w jaki sposób dokonuje się zmian statutu, uregulowanie kwestii związanych z możliwością prowadzenia działalności gospodarczej przez fundację, zmianą celu, a także możliwością powoływania innych organów niż zarząd (konieczność powołania organu kontroli wewnętrznej w fundacji jest koniecznym wymogiem w sytuacji, gdyby fundacja chciała ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego).

Kiedy akt założycielski będzie gotowy, należy wykonać jeszcze parę czynności:

1. Zwołać posiedzenie fundatorów w celu wybrania zarządu fundacji i przyjąć statut.
2. Sporządzić protokół z tego posiedzenia oraz ustawy: o wyborze zarządu, o przyjęciu statutu, o wyborze osoby odpowiedzialnej za zarejestrowanie fundacji w sądzie rejestrowym.
3. Wypełnić następujące formularze pobrane ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości:
• KRS W20 – wniosek o rejestrację podmiotu w Krajowym Rejestrze Sądowym;
• KRS WF – założyciele – załącznik do wniosku o rejestrację podmiotu w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji i publicznych zakładów opieki zdrowotnej;
• KRS WK – organy podmiotu/wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki – załącznik do wniosku o rejestrację lub o zmianę danych podmiotu w rejestrze przedsiębiorców lub rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji i publicznych zakładów opieki zdrowotnej.
4. W przypadku zamiaru prowadzenia działalności gospodarczej dodatkowo:
• KRS WM – przedmiot działalności – załącznik do wniosku o rejestrację podmiotu w rejestrze przedsiębiorców.

Wniosek o wpis do KRS

Wszystkie te dokumenty, tj. akt założycielski (w jednym egzemplarzu), statut fundacji (w trzech egzemplarzach), protokół z posiedzenia fundatorów wraz z uchwałami (w jednym egzemplarzu), karty wzoru podpisów osób uprawnionych do reprezentowania fundacji, wszystkie 3 lub 4 formularze (po jednym egzemplarzu) zanieść (lub wysłać) do biura podawczego właściwego sądu rejonowego rejestrowego.

Fundacja, która składa wniosek o wpis do KRS, musi ten wniosek opłacić. Wpłaty należy dokonać na rachunek lub do kasy sądu, w którym składamy wniosek.

Opłaty za KRS są pobierane za:

• rejestrację w KRS;
• wpis do rejestru przedsiębiorców (jeśli rejestruje Pan działalność gospodarczą);
• ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (jeśli rejestruje się w rejestrze przedsiębiorców).

Koszt, który poniesie fundacja, wynosi odpowiednio:

• dla fundacji rejestrującej się wyłącznie w KRS (w rejestrze fundacji, stowarzyszeń oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej) – 250 zł,
• dla fundacji rejestrującej się zarówno w rejestrze fundacji i stowarzyszeń w KRS, jak i w rejestrze przedsiębiorców w KRS – 600 zł; w tym 500 zł to opłata za wpis do rejestru przedsiębiorców, a 100 zł za ogłoszenie tego wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (nie płaci się już za wpis do rejestru fundacji, bo sąd pobiera, przy jednoczesnym rejestrowaniu w dwóch rejestrach, tylko jedną opłatę; jest to zgodne z zasadą, że jeżeli przepis przewiduje dla danego rodzaju spraw opłaty w różnych wysokościach, to pobiera się opłatę wyższą).

Można także ubiegać się o zwolnienie z opłat w pierwszej z opisanych powyżej sytuacji.

Od daty złożenia wniosku o rejestrację sąd ma 7 dni na wpisanie naszej fundacji do rejestru (o ile w złożonych dokumentach nie ma żadnych nieprawidłowości).

Proszę też pamiętać o:

• założeniu konta bankowego fundacji (mogą to zrobić osoby uprawnione do reprezentowania fundacji; potrzebne są ich dokumenty tożsamości, a także akt fundacyjny, zaświadczenie o wpisie do KRS i statut fundacji);
• złożeniu wniosku o wpis do Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej (REGON);
• wystąpieniu do US o nadanie numeru identyfikacji podatkowej (NIP).

Proszę też pomyśleć o ewentualnym ubieganiu się o status organizacji pożytku publicznego (OPP), który może być korzystny z kilku względów. Oprócz obowiązków, do których należą m.in. przygotowywanie i upublicznianie rocznych sprawozdań merytorycznych i finansowych z działalności organizacji czy poddanie się ewentualnej kontroli ze strony organu nadzoru, jest i wiele przywilejów. Najważniejszy z nich to możliwość przyjmowania wpłat 1% podatku od osób fizycznych. Kolejny przywilej dotyczący prowadzonej przez działalności nieodpłatnej i odpłatnej – zwolnienia z wybranych podatków i opłat (nie dotyczy sfery działalności gospodarczej, o ile fundacja ją prowadzi). OPP mogą także na preferencyjnych zasadach otrzymywać nieruchomości należące do Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego.

Jak widać, w zależności od tego, czy zdecyduje Pan, że fundacja ma prowadzić działalność non profit, czy działalność gospodarczą, zależą koszty założenia fundacji, ale to, co chce Pan uzyskać w wyniku założenia tej fundacji. Z problematyką pozycji Pana jako fundatora wobec ustanowionej fundacji wiąże się kwestia uzyskiwania przez fundatora korzyści wynikających z powołania fundacji w oparciu o majątek przekazany przez fundatora. Proszę pamiętać, że ustawa jasno rozgranicza osobę fundatora od samej fundacji i wiąże z tym zakaz czerpania korzyści z majątku fundacji. Przekazany majątek przestaje być własnością fundatora, nie ma on więc możliwości dysponowania nim, wycofania swojego wkładu czy czerpania procentów od ulokowanego lub wypracowanego przez fundację majątku. Fundator nie może także korzystać z działalności fundacji, chyba że spełnia warunki do uzyskiwania od fundacji świadczeń na równi z innymi osobami. Powołanie fundacji na potrzeby fundatora, nawet założywszy, że cel mieści się w katalogu spraw przewidzianych w art.1 ustawy, nie spełnia warunku publicznej użyteczności.

A zatem wariant pierwszy Pańskiej propozycji (wystawianie faktur przez fundatora na swoja firmę) jest niemożliwy do zrealizowania. Natomiast drugi wariant (fundacja z działalnością gospodarczą w postaci prowadzenia rachunkowości) wydaje się możliwy, ale proszę przewidzieć w strukturach tej fundacji rolę dla fundatora.