Działalność gospodarcza po rozwodzie bez podziału majątku

Własność firmy powstała w trakcie trwania małżeństwa

Jak wnioskuję z opisu, działalność gospodarcza została założona w trakcie trwania Państwa wspólności majątkowej, ze środków stanowiących majątek wspólny małżonków, a nie na przykład z majątku odrębnego byłego męża. Należy bowiem podnieść, że to, z jakiego majątku pochodził nakład na działalność, jest bardzo istotne, albowiem ma wpływ na ewentualny podział majątku.

Z uwagi na powyższe, a także ze względu na przedstawiony opis, zakładam, że działalność gospodarcza powstała ze środków stanowiących majątek wspólny małżonków. Wchodzi więc w całości do majątku wspólnego i podlega podziałowi. Nie ma przy tym znaczenia, kto pracował w niniejszej działalności. Należy także podnieść, iż w trakcie trwania wspólności wszelkie dochody wypracowane w przedmiotowej działalności stanowią majątek wspólny, który podlega podziałowi.

Firma wyłączona z podziału majątku

Zatem do momentu prawomocnego uzyskania rozwodu wszystkie dochody z prowadzonej działalności, środki trwałe nabyte do tego momentu oraz inne pasywa i aktywa należały do Państwa majątku wspólnego i podlegały równemu podziałowi. Gdyby więc w trakcie dokonywania sądowego podziału majątku zaistniał między Państwem spór co do wysokości podziału – powołany zostałby biegły, który wyliczyłby stan majątku do dnia ustanowienia rozdzielności majątkowej.

Należy bowiem podnieść, iż wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków stają się składnikiem majątku wspólnego dopiero z chwilą ich pobrania. Wierzytelności z tytułu takich należności należą do majątku osobistego tego z małżonków, który wykonał pracę lub podjął inną działalność zarobkową (art. 33 pkt 7). O przynależności wynagrodzenia za pracę oraz dochodu z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków do majątku wspólnego decyduje pobranie ich w czasie trwania wspólności ustawowej, choćby były to należności z tytułu pracy lub innej działalności zarobkowej wykonywanych przed powstaniem wspólności (Sychowicz Marek, Ciepła Helena, Kalus Stanisława, Czech Bronisław, Domińczyk Tadeusz, Piasecki Kazimierz (red.) Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz).

Współwłasność w częściach ułamkowych po rozwodzie

Natomiast po uzyskaniu rozwodu majątek wspólny małżonków, który przed rozwodem jest niepodzielny, zmienia się we współwłasność w częściach ułamkowych. Każdy z Państwa posiada więc połowę składników majątkowych działalności gospodarczej i jest jej współwłaścicielem w częściach równych. Sąd Najwyższy stoi bowiem na stanowisku, że przedsiębiorstwo to nie rzecz, lecz zbiór rzeczy o składzie zmiennym.

Pożytki i ciężary z rzeczy wspólnej według wielkości udziałów

Jeżeli Pani udział w przedsiębiorstwie nadal istnieje – a więc istnieją środki trwałe lub obrotowe uzyskane nawet po prawomocnym rozwodzie – to owe środki objęte są wspólnością w częściach ułamkowych. Należy bowiem podnieść, iż orzecznictwo nie skupia się na realnym właścicielu, a bardziej na wartości przedmiotowej przedsiębiorstwa, której to jesteście Państwo w dalszym ciągu współwłaścicielami w częściach ułamkowych. Co więcej, byłemu małżonkowi, a więc Pani, należy się połowa dochodu pochodzącego z przedsiębiorstwa, a wypracowanego od dnia ustania wspólności do dnia rozliczenia. Zgodnie bowiem z treścią art. 207 Kodeksu cywilnego (K.c.) – pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną.

Zatem odpowiedź na Pani ostatnie pytanie wynika wprost z powyższego przepisu – albowiem tak samo uczestniczy Pani w zyskach działalności, jak ponosi Pani wydatki i ciężary związane z majątkiem firmy.

W art. 207 K.c. ustawodawca uregulował zasadę partycypowania współwłaścicieli w pożytkach i innych dochodach z rzeczy według wielkości posiadanego udziału. Analogicznie określił zakres ponoszonych przez współwłaścicieli obciążeń z tytułu wydatków i ciężarów związanych z rzeczą wspólną.

Podatek od czynności cywilnoprawnych

Zgodnie natomiast z art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych: „Podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

a) umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

b) umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

c) (uchylona)

d) umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

e) umowy dożywocia,

f) umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,

g) (uchylona)

h) ustanowienie hipoteki,

i) ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

j) umowy depozytu nieprawidłowego,

k) umowy spółki; (…).”

Jak z tego wynika, spłata zadłużenia stanowi w myśl powyższej reguły darowiznę i podlega opodatkowaniu [więcej w wyroku NSA z dnia 25.01.2013 r. (II FSK 1125/11)]. Jeżeli oboje Państwo – w równych udziałach – spłacili zadłużenie, to można przyjąć, iż każdy z Państwa spłacił swoje zobowiązanie. Z uwagi na to nie ma tu żadnej czynności podlegającej opodatkowaniu.