Dyżury medyczne a praca w niepełnym wymiarze godzin

Nowelizacja ustawy o zakładach opieki zdrowotnej a zmiany czasu pracy lekarza 

Odnosząc się do stanu faktycznego opisanego w treści pytania, uprzejmie wyjaśniam, że niestety należy zgodzić się ze stanowiskiem prezentowanym przez szpital, gdyż jest zgodne z obowiązującymi przepisami prawa.

Po ostatniej nowelizacji ustawy o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. 2007 r., nr 176, poz. 1240 ze zm.), to jest od dnia 1 stycznia 2008 r., wprowadzone zmiany odnoszą się przede wszystkim do kwestii związanych z:

• dobowym i tygodniowym wymiarem czasu pracy,
• maksymalnym tygodniowym wymiarem czasu pracy,
• prawem pracownika do odpoczynku,
• dyżurem medycznym,
• wynagrodzeniem za dyżur medyczny,
• systemem opt out.

Zgodnie z wprowadzonymi zmianami czas pracy lekarza zatrudnionego w publicznym zakładzie opieki zdrowotnej nie może przekroczyć 7 godz. 35 min. w ciągu dnia i 37 godz. 55 min. w ciągu tygodnia w przyjętym okresie rozliczeniowym.

Nowa regulacja skorygowała błąd wynikający z dotychczasowych przepisów. Stare regulacje określały bowiem czas pracy lekarza w wymiarze 7 godz. i 35 min. na dobę i 40 godz. tygodniowo, co prowadziło to do powstania niespójności i rodziło problem, jak przepracować 40 godz. w ciągu 5 dni, skoro dobowa norma czasu pracy wynosiła 7 godz. i 35 min.

Znowelizowane przepisy przewidują także pięciogodzinny wymiar czasu pracy dla: radioterapeutów, fizykoterapeutów, radiologów, patomorfologów, histopatologów, którzy pracują na samodzielnych stanowiskach lub wykonujących określone zadania.

Obecnie w związku z wprowadzonymi zmianami czas pracy lekarza zatrudnionego w publicznym zakładzie opieki zdrowotnej nie może przekroczyć 7 godz. 35 min. w ciągu dnia i 37 godz. 55 min. w ciągu tygodnia w przyjętym okresie rozliczeniowym.

Maksymalny tygodniowy czas pracy lekarza zatrudnionego w publicznym zakładzie opieki zdrowotnej

Nowelizacja ustawy o ZOZ określiła także maksymalny tygodniowy czas pracy lekarza w wymiarze 48 godz. tygodniowo, na który składają się godziny pracy podstawowej i nadliczbówki.

Przyjmując, że przeciętna tygodniowa norma czasu pracy wynosi 37 godz. i 55 min., a przeciętny maksymalny wymiar czasu pracy wynosi 48 godz. tygodniowo, należy przyjąć, że lekarz może mieć w ciągu tygodniowego okresu rozliczeniowego maksymalnie 10 godzin nadliczbowych.

Należy zaznaczyć również, że zgodnie z art. 151 § 3 Kodeksu pracy liczba godzin nadliczbowych nie może przekroczyć w ciągu roku 150 godz., jeśli praca lekarza w godzinach nadliczbowych wynika ze szczególnych potrzeb pracodawcy lub podejmowana jest w ramach akcji ratowniczych.

Art. 32ja ust. 1 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, a contrario (z łac. przeciwnie), daje pracodawcy możliwość zobowiązania lekarza do wykonywania pracy w wymiarze nieprzekraczającym 48 godz. tygodniowo.

W związku z tym, że przeciętny tygodniowy wymiar pracy lekarza wynosi 37 godz. 55 min., pracodawca może zobowiązać lekarza do pracy w dodatkowym wymiarze 10 godz. i 5 min. w ciągu tygodnia, bez jego zgody.

Należy podkreślić, że regulacja ta dotyczy wyłącznie lekarzy zatrudnionych na pełny etat.

Lekarze zatrudnieni na 1/2 lub 1/4 etatu nie mogą być zobowiązani przez pracodawcę do pracy w wymiarze 48 godzin tygodniowo.

Zgodnie bowiem z Kodeksem pracy pracownicy zatrudnie­ni w niepełnym wymiarze mogą zos­tać zobowiązani do pracy w wymiarze proporcjonalnym do wymiaru zatrudnienia.

Prawo lekarza do 11-godzinnego odpoczynku w ciągu każdej doby 

Nowo wprowadzone przepisy dają lekarzowi zatrudnionemu w publicznym zakładzie opieki zdrowotnej prawo do 11-godzinnego odpoczynku w ciągu każdej doby.

W odniesieniu do osób pełniących dyżur medyczny pracodawca jest zobowiązany do wyznaczenia pracownikowi czasu na odpoczynek tuż po zakończeniu dyżuru.

Powyższe wynika bowiem z treści art. 32jb ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. W myśl powołanego wyżej przepisu pracownikowi przysługuje w każdej dobie prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku.

Pracownikowi pełniącemu dyżur medyczny okres odpoczynku powinien być udzielony bezpośrednio po zakończeniu pełnienia dyżuru medycznego.

Pracownikowi przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego.

W przypadku uzasadnionym organizacją pracy w zakładzie pracownikowi przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 24 godzin nieprzerwanego odpoczynku, udzielanego w okresie rozliczeniowym nie dłuższym niż 14 dni.

Przepis powyższy gwarantuje więc zatrudnionym w ZOZ prawo do 11-godzinnego odpoczynku w każdej dobie.

Ponieważ ustawa nie definiuje przy tym pojęcia doby pracowniczej, należy odwołać się do Kodeksu pracy, według którego doba to kolejne 24 godziny, poczynając od godziny, w której ktoś rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.

Pracownik ZOZ powinien zatem korzystać z 11-godzinnego odpoczynku podczas kolejnych 24 godzin od chwili rozpoczęcia pracy. Ustawa nie dopuszcza skracania odpoczynku dobowego nawet w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia, zdrowia ludzkiego, mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.

Zaznaczyć należy, że zatrudnionym lekarzom w niepełnym wymiarze czasu pracy należy w umowie o pracę wskazać liczbę godzin pracy ponad ustalony w angażu wymiar czasu pracy.

Reasumując, stwierdzić należy, że znowelizowana ustawa o zakładach opieki zdrowotnej czas dyżuru lekarza wlicza do czasu pracy oraz nakłada na pracodawcę obowiązek udzielenia pracownikowi pełniącemu dyżur odpoczynku bezpośrednio po jego zakończeniu – to działanie pracodawcy jest zgodne z prawem i niestety nie można zarzucić naruszenia przepisów ustawy o zakładach opieki zdrowotnej.

Proponuję, aby zwrócił się Pan do dyrekcji na piśmie z prośbą o ustalenie indywidualnych norm czasu pracy, biorąc pod uwagę pełnione dyżury, ze wskazaniem, którymi dniami jest Pan zainteresowany. Być może to pismo jakoś wpłynie na zaistniałą sytuację.